فروشگاه کشاورزی پارس مرکبات | عرضهکننده انواع کود و سم، کارشناسی فنی باغات و مزارع
نویسنده: پارس مرکبات 
همانگونه که در مقالات قبل به آفات کرم گلوگاه انار،شته سبز و کنه قرمز انار پرداختیم، در این مقاله نیز چند آفت دیگر درخت انار را بررسی می‌کنیم.
سوسک چوبخوار انار
سوسک چوبخوار انار با نام علمی Chrysobothris parvipunctata Obenb از خانواده Buprestidae میباشد. سوسک مذکور یکی از آفت‌های مهم و خطرناک درختان انار است.
اين آفت در سال، يک نسل دارد و زمستان را به صورت پيش شفيره، در داخل چوب درخت سپری می‌كند.
سوسکها در بهار روی درختان ضعيف تخم ريزی می‌كنند. لاروهای تفريخ شده، از ناحيه كامبيوم (حد فاصل بين پوست و چوب) تغذيه میکنند.
نحوه خسارت
این آفت موجب ضعف و خشكيدگی تنه و شاخه‌های درختان انار ميشود. این آفت به دلیل خشکسالی، کم آبی و عدم آبیاری مناسب باغهای انار، کم و بیش در بسیاری از مناطق انارکاری و به خصوص در باغهای رها شده، مشاهده شده است.
اين آفت به درختانی که به علت سرمازدگی، آفتاب سوختگی، كم آبی بيش از حد، فقدان مواد غذايی مورد نياز گياه وعدم رعايت اصول صحيح باغداری، دچار ضعف بوده و آسیب پذیر هستند، حمله کرده و حشره ماده روی آنها تخمگذاری میکند.
لاروهای تفريخ شده با تغذيه از ناحيه كامبيوم (حد فاصل بين پوست و چوب) باعث قطع آوندها و اختلال در جريان شيره نباتی و در نتيجه خشكيدگی تنه و شاخه‌های درختان ميشوند. حشره های كامل با تغذيه از پوست نرم و دم ميوه باعث ريزش شديد ميوه‌ها در اوايل فصل میشوند ولی خسارت عمده توسط لاروها صورت ميگيرد.
كنترل و مبارزه
الف) قطع و سوزاندن اندامهای آلوده به آفت در پاييز
ب) استفاده از فرمول كودی مناسب جهت تقويت درختان (خصوصا کود های پتاسیم دار)
ج) تنظيم دور آبياری و جلوگيری از بروز تنش آبی
د) رعايت اصول بهداشتی و مدیریت باغی
ه) استفاده از سیمهای مفتولی برای از بین بردن و له کردن لارو داخل تنه از محل سوراخهای ایجاد شده توسط لارو در تنه درختان انار
و) ضربه زدن به تنه درخت در اردیبهشت ماه و جمع‌آوری سوسکها و سوزاندن آنها
ز) تزریق سم در سوراخهای ایجاد شده توسط لارو در تنه درختان انار
سوسک گرده‌خوار سیاه
اين گونه، در ايران و سایر مناطق انارکاری جهان دارای پراكندگی وسيعی است.
حشره ماده به طول ۱۱-۱۲ میلیمتر و به رنگ سیاه شفاف میباشد. لکه های سفید کمرنگ و کم و بیش منظم روی بال‌پوشهای آن دیده میشود. پشت سینه اول در قاعده دارای یک جفت لکه سفید و در طرفین دارای حاشیه سفیدرنگ است.
این آفت، یک نسل در سال دارد. سوسک گرده خوار زمستان را به صورت حشره کامل در داخل خاک یا به حالت شفیره آزاد و یا در کپسول خاکی میگذراند.
خسارت
به طور کلی اين سوسک در بعضی از سالها به صورت آندميک (محلی) و در صورتی كه گياه گلدار ديگری در زمان ظهور حشرات كامل به جز درختان ميوه وجود نداشته باشد؛ به محصول درختان انار خسارت ميزند.
این سوسک همزمان با گل دادن وَلیک جنگلی (زالزالک وحشی)، به وفور در مناطق کوهستانی مشاهده میشود. همزمانی گلدهی انار با با وَلیک، موجب شده این سوسک به گلهای انار حمله ور شده و با تغذیه از پرچمهای گل انار، موجب عقیم شدن گل انار شود.
طی سالیان اخیر که کاشت انار در مناطق کوهستانی و شیب دار رونق پیدا کرده، این سوسک کام انارکاران را تلخ نموده و مبارزه با سموم شیمیایی نیز نتوانسته مانع از خسارت سنگین این سوسک به باغات انار در مناطق کوهستانی شمال ایران شود. البته به دلیل تغذیه این حشره از پرچمها، میتوان از جمعیتهای پایین آن، به عنوان یک عامل طبیعی حذف پرچم برای کنترل کرم گلوگاه انار، بهره برد.
مبارزه
برای جلوگیری از طغیان این آفت، با توجه به ظهور همزمان آن با گلدهی درختان، سازمان حفظ نباتات روشهای كنترل غيرشيميايی زیر را توصیه نموده است:
الف) كشت گياهانی مانند كلزا، منداب، ياس سفيد در حاشيه باغهای دارای سابقه‌ی آلودگی ساليانه با توجه به جلب حشرات بالغ به گلهاي سفيد، زرد و آبی خيلی روشن و توده‌های متراكم شكوفه های روی يک شاخه و يا گل آذينهای درشت و متراكم، میتواند تله مناسبی جهت جمع‌آوری و نابودی فيزيكی این آفت باشد
ب) خودداری از دپوکردن كودهاي دامي در داخل و يا حاشيه باغها
ج) مخلوط کردن كودهای دامی استفاده شده در پای درختان با خاک
د) جمع‌آوری مكانيكی سوسكها با تكاندادن شاخه‌ها در داخل ظرف محتوی محلول سمی و يا مواد شوينده
ه) كاربرد جلب كننده‌های اين آفت مانند کاربرد تله های سطل آبی رنگ. تله ها را میتوان هم زمان با تشکیل گل درخت انار، از رنگ آمیزی ظروف غذای یکبار مصرف ساده (نه فومهای درب دار) با رنگ آبی براق (آبی نیسانی روشن) به روش اسپری پاشی رنگ یا غوطه وری ظرفها در مخلوط رنگ آبی تهیه کرد.
البته می توان از انواع سطل‌ها، تشتها و هر ظرفی به رنگ آبی استفاده کرد. حتی می توان از نایلونهای آبی رنگ داخل جوی های آب یا چاله های دست ساز استفاده کرد. در سیستم آبیاری قطره ای، می توان این چاله ها را زیر قطره چکانها ایجاد کرده و داخل چاله نایلون آبی رنگ قرار داد.
دو نکته در مورد این تله ها باید رعایت شود:
۱ -تعداد این تله ها (و یا مجموع سطح یا اندازه آنها در باغ) خیلی مهم است چون باید بتوانند قبل از رفتن حشرات روی گلهای درخت انار آنها را به سوی خود جلب و به دام بیندازند؛ لذا بسته به، تعداد و سن درختان، باید تعداد تله‌ها را افزایش داد.
۲ -تعویض مخلوط داخل تله‌ها و دور ریختن سوسکهای شکار شده و مرده و یا به اصطلاح شارژ تله ها باید بلافاصله بعد از پر شدن یا تبخیر محتویات آن انجام گیرد.
شپشک آرد آلود انار
شپشک آردآلود با نام علمی Pseudococcus citri Ri روی سرشاخه‌ها، تنه و میوه درختان انار، بخصوص در نواحی شمال ايران ديده ميشود. حضور اين آفت، با ترشح عسلک و دوده، در محل تغذیه همراه است.
شپشک های آردآلود، به گیاهانی که دارای مقدار بالای نیتروژن در سطح برگ ها هستند و گیاهانی که دارای بافت آبدار باشند، بیشتر حمله می کنند.
مبارزه
کنترل بیولوژیک
– استفاده از دشمنان طبیعی یعنی حشره Cryptolaemus montrouzieri
کنترل زراعی
– هرس شاخه های آلوده
– پرهیز از آبیاری و کود دهی زیادی
– استفاده از فشارباد و یا آب در روی ساقه‌های قوی، برای کم کردن تعداد شپشکها
– استفاده از کارتهای زرد رنگ، برای به دام انداختن حشرات نر و جلوگیری از جفت گیری با حشرات ماده.
کنترل شیمیایی
– استفاده از صابون های تشکیل شده از نمک پتاسیم و یک اسید چرب
– اگر حشره ها مقاومت نشان دادند، از حشره کش استفاده شود
– استفاده از روغن های باغبانی. با توجه به این که شپشک های نباتی در سطح زیرین برگ ها مخفی میشوند و این که روغن‌ها، سیستمیک نیستند، پس باید از سم پاشی شدن تمام گیاه اطمینان حاصل کرد
-استفاده از سرکه سفید با نسبت ۱۰ در ۱۰۰۰ بصورت پاششی.
خرگوش
خرگوشها عاشق پوست درختان هستند و علاقه فراوانی به درختان با پوست نازک و آبدار دارند. درخت انار به دلیل داشتن پوست نرم، نازک و آبدار، از درختان محبوب برای خرگوشها میباشد. خرگوش میتواند پوست تنه اصلی و شاخه های درخت انار تا ارتفاع یک متر از سطح زمین را بخورد.
منطقی ترین راه برای پیشگیری از خسارت خرگوش به تنه درختان انار، محصور کردن باغ با تور سیمی است ولی در همه جا، محصور کردن باغ انار امکان پذیر نیست. در این صورت، به یکی از روشهای زیر، میتوان از وارد شدن خسارت به درخت انار توسط خرگوشها، جلوگیری نمود:
۱) بستن تنه و شاخه های اصلی درخت با گونی، پارچه، پلاستیک، کلش، نی و حتی شاخه های خشک درخت تا ارتفاع حداقل ۸۰ سانتیمتر.
توجه : گونی و پارچه، پناهگاه مناسبی برای کرم ها و لاروهای زمستان گذران، مینوزها و حشرات هستند، لذا سوزاندن آنها در بهار قبل از باز شدن شکوفه درخت انار، تعداد زیادی از این آفات و حشرات را از بین می برند.
۲) قرار دادن تور سیمی (معروف به تور مرغی) در اطراف تنه درختان.
۳) مالیدن مخلوطی از سرگین گاو و خاک رس به تنه درخت انار (ظاهراً خرگوشها از بوی مدفوع گاو متنفرند).
سوالات متداول درباره آفات درخت انار
۱) نشانه آفت سوسک چوبخوار انار چیست؟
این آفت موجب ضعف و خشكيدگی تنه و شاخه‌های درختان انار ميشود. این آفت به دلیل خشکسالی، کم آبی و عدم آبیاری مناسب باغهای انار، کم و بیش در بسیاری از مناطق انارکاری و به خصوص در باغهای رها شده، مشاهده شده است.
اين آفت به درختانی که به علت سرمازدگی، آفتاب سوختگی، كم آبی بيش از حد، فقدان مواد غذايی مورد نياز گياه وعدم رعايت اصول صحيح باغداری، دچار ضعف بوده و آسیب پذیرهستند، حمله کرده و حشره ماده روی آنها تخمگذاری میکند.
حشره های كامل با تغذيه از پوست نرم و دم ميوه باعث ريزش شديد ميوه‌ها در اوايل فصل میشوند ولی خسارت عمده توسط لاروها صورت ميگيرد.
۲) چگونه میتوان سوسک گرده‌خوار سیاه که همزمان با گلدهی درختان زیاد میشود را کنترل کرد؟
الف) كشت گياهانی مانند كلزا، منداب، ياس سفيد در حاشيه باغهای دارای سابقه‌ی آلودگی ساليانه با توجه به جلب حشرات بالغ به گلهاي سفيد، زرد و آبی خيلی روشن و توده‌های متراكم شكوفه های روی يک شاخه و يا گل آذينهای درشت و متراكم، میتواند تله مناسبی جهت جمع‌آوری و نابودی فيزيكی این آفت باشد
ب) خودداری از دپوکردن كودهاي دامي در داخل و يا حاشيه باغها
ج) مخلوط کردن كودهای دامی استفاده شده در پای درختان با خاک
د) جمع‌آوری مكانيكی سوسكها با تكاندادن شاخه‌ها در داخل ظرف محتوی محلول سمی و يا مواد شوينده
ه) كاربرد جلب كننده‌های اين آفت مانند کاربرد تله های سطل آبی رنگ
۳) نحوه کنترل زراعی شپشک آرد آلود چیست؟
شپشک های آردآلود، به گیاهانی که دارای مقدار بالای نیتروژن در سطح برگ ها هستند و گیاهانی که دارای بافت آبدار باشند، بیشتر حمله می کنند.
کنترل زراعی:
– هرس شاخه های آلوده
– پرهیز از آبیاری و کود دهی زیادی
– استفاده از فشارباد و یا آب در روی ساقه‌های قوی، برای کم کردن تعداد شپشکها
– استفاده از کارتهای زرد رنگ، برای به دام انداختن حشرات نر و جلوگیری از جفت گیری با حشرات ماده
