فروشگاه کشاورزی پارس مرکبات | عرضهکننده انواع کود و سم، کارشناسی فنی باغات و مزارع
نویسنده: پارس مرکبات 
پسیل گلابی (Pear psylla)
در اکثر نقاط کشور وجود دارد. خسارت آن در نواحی گرم و خشک بیشتر از نقاط سرد و مرطوب است. پسیل گلابی در دوره پورگی و حشره کامل مقدار زیادی شیره گیاهی مکیده و پس از جذب مواد مورد نیاز بقیه را با تغییراتی به صورت مایع چسبناک دفع می‌کند. از این رو این آفت را گاهی عسلک نیز می‌نامند. در موقع حمله شدید این آفت، سطح برگ و حتی شاخه و تنه درختان به شدت به این مایع چسبناک آلوده می‌شوند. در اثر بسته شدن روزنه‌های برگ عمل تهویه و تنفس در برگها متوقف می‌گردد. در اثر اختلالات تغذیه و تنفس، رشد و تشکیل جوانه‌های برگ و گل سال بعد در روی شاخه‌ها متوقف می‌ماند. جوانه‌های گل و میوه در روی درخت تشکیل نمی‌گردد و میوه‌های همان سال ریز و بدشکل می‌شوند.
در سالهای اخیر پسیل گلابی را ناقل بیماری میکوپلاسموز Pear decline یا زوال گلابی نیز می‌شناسند. این بیماری باعث خشکیدن سریع درختان گلابی می‌شود.
شناسایی
حشرات کامل دارای دوشکلی فصلی هستند. شکل زمستانه نارنجی مایل به قهوه‌ای و در برخی از قسمتهای پشت سیاه رنگ است. طول حشره در حدود ۵/۳ تا ۴ میلی‌متر می‌باشد. شکل بهاره به رنگ زرد نارنجی و طول آن ۶/۲ تا ۹/۲ میلی‌متراست. شکم هفت حلقه‌ای بوده که در ناحیه پشتی تیره‌تر از قسمت شکمی می‌باشد.
تخم حشره کهربایی رنگ و به طول ۶/۱ میلی‌متر می‌باشد. تخم در قسمت عقبی دارای زائده رشته مانند طویل می‌باشد. پوره‌ها ابتدا کهربایی و بدون بال می‌باشند ولی به مرور رنگ آنها تغییر می‌کند و خطوط درهم تیره رنگی در نقاط مختلف بدن بوجود می‌آید. اطراف بدن پوره‌ها به خصوص در ناحیه شکم دارای موهای طویل و پراکنده می‌باشد.
زمستان را به صورت حشره کامل در زیر برگهای ریخته شده اطراف تنه درخت، زیرپوستهای تنه و بیشتر در سطح زیرین سرشاخه‌ها می‌گذراند. اولین تخمریزی در اوایل اسفندماه و معمولا در نزدیکی جوانه‌ها صورت می‌گیرد. در این موقع جوانه‌های درختان تازه شروع به رشد می‌کنند.
حشرات ماده تخمهای خود را به طور ردیفی و اغلب به صورت رشته‌ای قرار می‌دهند. تخمریزی زمستانه تا پایان ریزش گلبرگها ادامه دارد. در بهار و تابستان بیشتر تخمها بر روی برگها به حالت مجتمع در نزدیکی رگبرگهای اصلی گذاشته می‌شوند. تعداد نسل معمولا ۴ تا ۶ بوده ولی در اکثر نقاط کشور ۵ نسل دارد.
مبارزه
۱- مبارزه شیمیایی: بهترین موقع مبارزه با این آفت همزمان با تورم جوانه‌هاست. در این زمان اکثر افراد پوره بوده و تولید عسلک بسیار کم می‌باشد. درصورتیکه آفات دیگری چون شته گلابی و زنبور گلابی وجود نداشته باشد بهتر است مبارزه را قدری به تاخیر انداخته تا بتوان با آفات کلیدی مهم دیگر مانند کرم سیب همزمان مبارزه کرد.
۲- پسیل گلابی طالب آب و هوای گرم و خشک است و در نواحی که رطوبت نسبی پایین و درجه حرارت نسبتا زیاد باشد تراکم و خسارتش شدت بیشتری دارد. از این رو در باغهایی که در زیر درختان اقدام به کشت یونجه یا پوشش سبز دیگری می‌نمایند، نظر به اینکه محیط را تا حدودی مرطوب می‌سازد، جمعیت آفت و تخمریزی حشره کاهش پیدا می‌کند.
۳- رعایت اصول باغبانی: فواصل درختان نبایستی کمتر از ۸ متر انتخاب شود، هرس شاخه‌های اضافی و کاستن از انبوهی بیش از حد شاخ و برگ که موجب تهویه بیشتر می‌شود در کاهش انبوهی آفت بسیار مهم است.
۴- دشمنان طبیعی: شکارچی‌هایی نظیر Exochomus quadripustulatus، Adalia bipunctata، A.nemorum، Anthocoris nemoralis، Chrysopa carnea و زنبور پارازیتوئید Trechnites sp. .
سنک گلابی (Pear lace bug)
در تمام مناطق میوه خیز کشور یافت می‌شود. میزبان آن سیب، گلابی و در درجه دوم به گیلاس و گاهی نیز هلو، زردآلو، گوجه، زالزالک و ازگیل، به ژاپنی و گل سرخ خسارت وارد می‌آورد. برگها در محل تغذیه فاقد کلروفیل شده و به صورت نقاط زرد رنگ در سطح فوقانی برگ دیده می‌شود. این نقاط با تغذیه‌های مداوم قهوه‌ای شده و سپس برگها می‌ریزند.
حشره کامل و پوره‌ها پشت برگها فضولاتی تولید می‌کنند که بصورت نقاط سیاه رنگ همراه با مایع چسبنده‌ای می‌باشد. درختان آلوده ضعیف شده، برگها قبل از خزان می‌ریزند. اگر شدت آلودگی زیاد باشد میوه‌ها هم ریزش می‌کنند.
شناسایی
زمستان را بصورت حشره کامل که از لحاظ جنسی هنوز بالغ نشده است در زیر پوستک درختان، زیربرگهای خشک، درز و شکاف تنه درخت و دیوار و سایر پناهگاهها به سر می‌برد. طول بدن حشرات کامل حدود ۳ تا ۴ میلی‌متر و به رنگ قهوه‌ای مایل به خاکستری می‌باشد. بالها مشبک، طول بالها تقریبا دوبرابر طول بدن است.
در بهار حشرات کامل مصادف با باز شدن کامل برگها ظاهر می‌شوند و پس از جفتگیری حشرات ماده داخل نسج در سطح زیرین برگ تخمریزی می‌کنند و روی آنها را با ترشحات سیاه رنگ می‌پوشاند. پوره‌ها به فاصله ۳۰ تا ۴۰ روز از تخم خارج می‌شوند. دوره پورگی ۴ تا ۵ هفته و در این مدت پوره‌ها ۵ با جلد عوض می‌کنند. ۲ تا ۳ نسل در سال دارد.
مبارزه
۱- از بین بردن برگهای خشک و پوستک‌های تنه درختان
۲- شخم پاییزه
۳- استفاده از سموم فسفره
زنبورسیاه گوجه (Hoplocampa minuta)
به درختان آلو، گوجه و زردآلو و ندرتا گیلاس حمله می‌نماید. لارو از مغز و هسته آنها تغذیه نموده و موجب ریزش میوه می‌گردد. گوجه‌های زودرس و آلوچه به این آفت حساس می‌باشند.
شناسایی
زنبور کوچکی است به طول ۴ تا ۵ میلی‌متر، رنگ عمومی آن سیاه و بالها شفاف همراه با لکه‌های خاکستری می‌باشد. پاها قهوه‌ای روشن است. لاروهای کامل سفیدرنگ کمی خمیده و دارای پاهای سینه‌ای و هفت جفت پاهای شکمی می‌باشند. لاروها دارای بوی مخصوصی شبیه بوی ساس می‌باشند.
زمستان را به صورت لاروهای کامل در عمق ۵ تا ۱۵ سانتی‌متری در زیر خاک و در درون پیله‌های قهوه‌ای و بیضی شکل می‌گذرانند. لاروهای زمستان گذران در آخر زمستان و به محض گرم شدن هوا تبدیل به شفیره می‌شوند. قبل از بازشدن شکوفه درختان میزبان یا مصادف با آن حشرات کامل ظاهر می‌شوند.
حشرات کامل پس از مدتی تغذیه از نوش گلها با تخم‌ریز اره مانند خود نسج کاسبرگها یا نهنج را سوراخ کرده و در داخل آن یک عدد تخم می‌گذارند. لاروها پس از خروج از تخم خود را به دانه میوه می‌رسانند و با تغذیه از آن باعث ریزش میوه می‌گردند. هر لارو تا پایان تغذیه خود چندین میوه را سوراخ می‌کند. هر حشره ماده حدود ۵۰ تا ۷۰ تخم می‌گذارد. دوره نشو و نمای لاروی حدود ۲۵ تا ۳۰ روز است. یک نسل در سال دارد.
مبارزه
۱- بیل زدن و زیر رو کردن خاک اطراف درختان برای مقابله با لاروهای زمستان گذران
۲- کاشت واریته‌های مقاوم
۳- مبارزه شیمیایی درصورت لزوم پس از ریزش سه چهارم گلبرگها
زنبورمغزخوار بادام (Eurytoma amygdali)
حشرات کامل زنبورهای کوچک سیاه رنگ به طول ۵ تا ۶ میلی‌متر با شاخکهای ده مفصلی زرد پررنگ هستند. تعداد چشمهای ساده سه عدد و در روی فرق سر به صورت مثلثی قرار دارند. بالها شفاف و شکم بیضی شکل و تقریبا کوتاهتر از قفس سینه است. لاروها بدون پا و سفیدرنگ و بدن پوشیده از موهای ظریف و کم پشت است. طول بدن لارو در حداکثر رشد حدود ۶ تا ۸ میلی‌متر با سر نیم کروی و دو شاخک خیلی کوتاه است.
زمستان را به صورت لاروهای کامل در داخل میوه‌های خشک شده در سطح زمین یا روی درخت می‌گذارند. لاروهای زمستان گذران معمولا کمی قبل از تشکیل شدن شکوفه بادام تبدیل به شفیره می‌گردند. حشرات کامل مصادف با ریختن گلبرگها ظاهر شده و پس از مختصری تغذیه از شبنم و مایعات دیگر در داخل نسج میوه‌های تازه تشکیل شده تخم می‌گذارند.
هر حشره ماده حدود ۱۲۰ تا ۱۵۰ عدد تخم می‌گذارد. تخمها به فاصله ۲ تا ۳ هفته باز می‌شوند. لاروها پس از خروج از تخم با حفر تونلی خود را به دانه می‌رسانند و از دانه‌های در حال رشد تغذیه می‌کنند. این حشره بیش از یک نسل در سال ندارد ولی گاهی لاروهای کامل که دوران دیاپوز را می‌گذرانند ممکن است تا دو سال در داخل میوه‌های آلوده به حالت انتظار باقی بمانند.
مبارزه
۱- کاشت ارقام مقاوم
۲- مبارزه مکانیکی از طریق جمع آوری و سوزاندن میوه‌های خشک روی درخت و زیر درخت بسیار موثر است.
مگس گیلاس (Cherry fruit fly)
این حشره در مرحله لاروی از آفات مهم گیلاس و آلبالو می‌باشد. میوه‌های آلوده به دلیل فعالیت لارو فرورفتگی نشان می‌دهند. خسارت این آفت روی میوه‌های دیررس و آلبالو بیشتر است. واریته‌های با پوست نازک و لطیف گیلاس اصولا حساستر می‌باشند.
شناسایی
حشرات کامل کوچکتر از مگس خانگی و به رنگ قهوه‌ای تیره یا سیاه مات می‌باشند. بالها شفاف و در روی آن نوارهای دودی رنگ وجود دارد که مجموعا عدد ۱۱۸ را روی بال مجسم می‌کند. ماده در انتهای شکم مجهز به تخم‌ریز کشیده و نوک تیز است. لاروها بدون پا به رنگ سفیدشیری با آرواره‌های بالایی سیاه رنگ و نوک تیز است.
زمستان را به صورت شفیره قهوه‌ای رنگ و بیضی شکل ریز خاک می‌گذراند. حشرات کامل از اواسط تا اواخر بهار مصادف با آبدار شدن میوه گیلاس ظاهر می‌شوند و پس از مختصری تغذیه از مایعات روی برگها، جفت گیری کرده و به صورت انفرادی تخمهای خود را در داخل نسج میوه قرار می‌دهند. معمولا داخل هر میوه یک لارو وجود دارد ولی گاهی چندین لارو هم دیده شده است. این حشره یک نسل در سال دارد.
مبارزه
۱- شخم زدن اطراف درختان برای از بین بردن شفیره‌های زمستان گذران
۲- در برخی از کشورها از تکنیک نر عقیمی استفاده می‌شود.
۳- یخ آب زمستانه و غرقاب بهاره
۴- براساس منابع علمی و تحقیقات به عمل آمده این حشره به طرف تله‌های زرد رنگ چسبدار پرواز و در چسب تله گرفتار می‌شود. بنابراین میتوان با استفاده از روش mass trapping و شکار انبوه حشره به کمک تله‌های زردرنگ چسبدار به همراه فرومون یا بدون آن نسبت به کنترل آفت در مناطقی که جمعیت کم و یا متوسط ولی خسارت آن بالاتر از حد زیان اقتصادی است، اقدام و از سمپاشی بر علیه آفت جلوگیری نمود. در مناطقی که آفت از جمعیت بالایی برخوردار می‌باشد، استفاده از روش شکار انبوه به تنهایی کافی نبوده و برای جلوگیری از خسارت، انجام یک نوبت سمپاشی لازم خواهد بود.
۵- مبارزه شیمیایی به محض شروع تغییر رنگ میوه با سموم مناسب
کنه‌های زیان آور درختان میوه سردسیری
کنه دونقطه‌ای یا کنه تارعنکبوتی (Two spotted mite)
بسیار پلی فاژ بوده و بیش از ۱۵۰ گونه گیاه مانند سیب، گلابی، گوجه، گیلاس، هلو، بادام، گل سرخ، توت فرنگی، لوبیا، باقلا، شبدر، یونجه، پنبه، گیاهان زینتی، گیاهان خانواده کدوئیان، چلیپائیان، بادمجانیان و … را مورد حمله قرار می‌دهد.
این کنه با تنیدن تار سطح برگهای میزبان را همراه با قشری مانند گرد و خاک می‌پوشاند. در کشتهای زیر پلاستیک و گلخانه‌ها این تارها روی گیاهان زیاد دیده می‌شود.علائم خسارت به صورت لکه‌های خاکستری یا زرد در متن سبز برگها مشاهده می‌شود. گاهی برگها در اثر از دست دادن شیره گیاهی حول دمبرگ اصلی خمیده می‌شوند.
شناسایی
کنه ماده بالغ ۰/۵۳ میلی‌متر طول دارد. شکل آن بیضوی به رنگ زرد روشن تا سبز تیره است. دو لکه تیره رنگ در طرفین بدن آن وجود دارد. نرها رنگ روشنتری دارند. تخم گرد، کروی، صاف بدون مو به رنگ زرد و گاهی مایل به قرمز هستند.
این کنه زمستان را به حالت ماده بالغ بارور در زیر پوست درختان میوه، بوته‌ها و گاهی داخل خاک، زیر کاه و کلش و برگهای افتاده به حالت دیاپوز می‌گذراند. کنه‌های زمستانی رنگ قرمز آجری دارند. در اویل بهار روی علفهای هرز تخمریزی می‌کنند و سپس گیاهان زراعی، زینتی و درختان میوه را مورد حمله قرار می‌دهند.
هر کنه ماده ۴۰ تا ۸۰ عدد تخم می‌گذارد. دوره زندگی یک نسل کامل کنه ۱۵ تا ۲۲ روز طول می‌کشد. چندین نسل در سال دارد.
مبارزه
۱- رعایت اصول به زراعی و از بین بردن علفهای هرز
۲- مبارزه شیمیایی
کنه قرمز اروپایی (European red mite)
این کنه برای اولین بار در سال ۱۳۵۳ در گرگان و در ۱۳۵۵ در ارومیه مشاهده شد. در حال حاضر در اطراف تهران، خراسان، گرگان، گنبد و مازندران دیده می‌شود. این کنه از آفات مهم درختان میوه سردسیری و گیاهان زینتی در غالب نقاط دنیا می‌باشد و متجاوز از ۷۰ گونه میزبان مختلف برای آن ذکر می‌کنند. در ایران روی گیاهان خانواده رزاسه به ویژه روی سیب فعالیت می‌کند.
شناسایی
کنه قرمز اروپایی زمستان را به صورت تخم روی تنه و سرشاخه درختان میزبان به سر می‌برد. تخمهای این آفت در ناحیه گلگاه و دم میوه‌های سیب و گلابی که به سردخانه‌ها منتقل می‌شوند نیز دیده می‌شود. تخمها به طور مجتمع در سطح زیرین شاخه‌ها و انشعابات آنها با تنه دیده می‌شوند. گاهی تراکم این تخمها به پوست تنه و شاخه درختان رنگ قرمز می‌دهد.
در بهار تخمها مصادف با بازشدن جوانه‌های برگی تفریخ می‌شوند. لاروها و پوره‌ها اولین خسارت خود را روی برگهای جوان، گلها و میوه‌های کوچک می‌زنند. بر اثر حمله این کنه به درختان میزبان که شامل سیب، گلابی، هلو، آلو، گوجه، آلوسیاه و… می‌باشد، برگها ضعیف و خزان کرده و میوه‌ها کوچک و نامرغوب می‌شوند. این آفت چند نسلی است.
مبارزه
۱- مبارزه بیولوژیک:
– Phytoseiiulus persimilis
– Typhlodromus sp.
– Stethorus punctellum
۲- مبارزه شیمیایی:
الف) مبارزه زمستانه: در زمستان قبل از متورم شدن جوانه‌ها موقعی که جنین ها فعال باشند.
ب) مبارزه بهاره و تابستانه
کنه گالی گلابی (Eriophyes)
کنه‌های این خانواده دارای بدن کشیده و دو جفت پا هستند. این گونه به گلابی و سیب خسارت می‌زند. در اثر حمله این کنه در پشت برگها تاول‌ها و لکه‌هایی که ابتدا سبز رنگ پریده هستند و سپس قرمز قهوه‌ای و سرانجام تیره می‌شوند، به وجود می‌آید. به صورت کنه بالغ در زیر فلس و جوانه سرشاخه‌های درختان گلابی زمستان گذرانی می‌نماید. در ایران ۲ تا ۳ نسل در سال دارد.
مبارزه
– مبارزه شیمیایی
سوالات متداول درباره آفات درختان دانه دار و هسته دار
۱) خسارت سنگ گلابی به چه صورت نمایان می‌شود؟
برگها در محل تغذیه فاقد کلروفیل شده و به صورت نقاط زرد رنگ در سطح فوقانی برگ دیده می‌شود. این نقاط با تغذیه‌های مداوم قهوه‌ای شده و سپس برگها می‌ریزند.
حشره کامل و پوره‌ها پشت برگها فضولاتی تولید می‌کنند که بصورت نقاط سیاه رنگ همراه با مایع چسبنده‌ای می‌باشد. درختان آلوده ضعیف شده، برگها قبل از خزان می‌ریزند. اگر شدت آلودگی زیاد باشد میوه‌ها هم ریزش می‌کنند.
۲) چگونه میتوان مگس گیلاس را کنترل کرد؟
۱- شخم زدن اطراف درختان برای از بین بردن شفیره‌های زمستان گذران
۲- در برخی از کشورها از تکنیک نر عقیمی استفاده می‌شود.
۳- یخ آب زمستانه و غرقاب بهاره
۴- براساس منابع علمی و تحقیقات به عمل آمده این حشره به طرف تله‌های زرد رنگ چسبدار پرواز و در چسب تله گرفتار می‌شود. و…
۳) چگونه میتوان زنبور مغزخوار را شناسایی کرد؟
حشرات کامل زنبورهای کوچک سیاه رنگ به طول ۵ تا ۶ میلی‌متر با شاخکهای ده مفصلی زرد پررنگ هستند. تعداد چشمهای ساده سه عدد و در روی فرق سر به صورت مثلثی قرار دارند. بالها شفاف و شکم بیضی شکل و تقریبا کوتاهتر از قفس سینه است. لاروها بدون پا و سفیدرنگ و بدن پوشیده از موهای ظریف و کم پشت است. طول بدن لارو در حداکثر رشد حدود ۶ تا ۸ میلی‌متر با سر نیم کروی و دو شاخک خیلی کوتاه است. لاروها پس از خروج از تخم با حفر تونلی خود را به دانه می‌رسانند و از دانه‌های در حال رشد تغذیه می‌کنند.
