فروشگاه کشاورزی پارس مرکبات | عرضهکننده انواع کود و سم، کارشناسی فنی باغات و مزارع
نویسنده: پارس مرکبات 
در این مقاله چند نوع آفت و بیماری گلها از قبیل : زنگ رز، پسیل شمشاد، مینوز برگ داودی، ویلت کلماتیس، گوشخیزک، تف خسترها، سوسک ککی، مغزخوار زنبق و… را بررسی می‌کنیم.
پسیل شمشاد
این حشره تخمهایش را در اواخر تابستان در شکاف محور برگها و شاخهها قرار می‌دهد. آنها در اواسط بهار از تخم در می‌آیند. پوره‌ها از اواخر بهار به بعد از نقاط رشد و شاخه‌های جوان تغذیه می‌کنند.
گیاهان حساس: شمشاد.
علائم
برگهای انتهای شاخه‌های آلوده به شکل خوشه‌های کلم مانند به داخل خم میشوند. اگر آلودگی شدید باشد، رشد کم می‌شود. ممکن است عسلک چسبناک و بیماری کپک سیاه بروز کند.
مبارزه
اقدام به کنترل فقط وقتی روی گیاهان جوان ضرورت می‌یابد که رشد آنها متوقف شده باشد. مرتبا نوک شاخه‌های آلوده را، مخصوصا در اوایل بهار بچینید.
مینوز برگ داودی
مگسهای کوچک ریز سیاه در طول ماه‌های تابستان، تا ۱۰۰ عدد تخم در شکاف کوچک برگها می‌گذارند، که از آنها لاروها در آمده، از داخل برگها تغذیه می‌کنند. در گلخانه‌های گرم تکثیر آنها در بیشتر ایام سال ادامه می‌یابد.
گیاهان حساس: داودی، سینرر، همیشه بهار، کاهو، زلف پیر، شیرتیغک و سایر گیاهان خانواده کاسنی در محیط های بسته و باز.
علائم
اولین علائم، لکه‌های سفیدی روی برگها هستند که در اثر تغذیه حشرات ماده بالغ این آفت ایجاد میشوند. بین سطح زیری و رویی برگ تونلهای سفیدی ظاهر میشوند. سپس این تونلها عریض تر شده و به طرف رگبرگ اصلی می‌پیچند. پس از ۲-۳ هفته برجستگی‌های تیره‌‌ای را روی سطح زیریی برگ می‌توان دید.
مبارزه
دائم گیاهان را زیر نظر داشته باشید. برگهای آلوده به آفت را چیده و منهدم کنید. علفهای هرز؛ بخصوص زلف پیر و شیرتیغک را که می‌توانند از آفت حمایت کنند، کنترل نمایید.
ویلت کلماتیس
بیماری قارچی است که از خاک یا سایر گیاهان منشا می‌گیرد. چنین به نظر می‌رسد که آلودگی در شرایط رطوبت بالا رخ می‌دهد. عفونت از طریق زخمهای کوچکی که به طور مثال در اثر پرندگان، حشرات و یا در نتیجه ساییدگی حاصل از بستن گره ایجاد شده باشند، وارد گیاه می‌شود.
گیاهان حساس: کلماتیس.
علائم
خمیدن ناگهانی گیاهان جوان. برگهای مبتلای نزدیک به ساقه، سیاه و سپس پژمرده شده و می‌میرند. ممکن است لکه‌های سیاهی بر روی شاخه‌هایی که در نزدیکی یا روی زمین قرار دارند، ایجاد شوند. لکه‌های سیاه روی برگهای سالم نیز تولید میشوند. هیبریدهای گل درشت؛ مخصوصا آنهایی که خویشاوند Clematis lanuginose هستند، حساستر می‌باشند.
مبارزه
کلماتیس را ۱۵ سانتی‌متر عمیقتر از حالت عادی بکارید. گفته می‌شود که ارقام کلماتیس Viticella کمتر حساس‌اند. از ایجاد صدمه مکانیکی به ساقه؛ از قبیل موقع گره زدن بوته برای نگه داشتن آن بپرهیزید.
نواحی آلوده را تا سطح زمین یا پایین قطع کنید. اندامهای جدید سالم، از زیر سطح زمین سربرمی‌آورند. اگر علائم بیماری دوباره دیده شدند، خاک را تا عمق ۳۰ سانتی‌متر برداشته و گیاه آلوده را از بین ببرید و جای آن را با خاک جدید پرکرده و واکاری کنید.
گوشخیزک
گوشخیزک در برخی شرایط می‌تواند یک آفت باشد؛ اما به ویژه برای آفات سیب؛ نظیر کرم سیب و شته‌ها، یک شکارگر مفید نیز محسوب می‌شود. گوشخیزک‌ها در اواخر زمستان در خاک تخمگذاری می‌کنند. تخمها در اوایل بهار تفریخ میشوند. آنها ممکن است نسل دوم هم داشته باشند.
گیاهان حساس: کوکب، کلماتیس، داودی، زبان پس قفا و سایر گلها.
علائم
شاخه‌های جوان و گلها خورده شده و سوراخهای ناصافی باقی می‌مانند. گوشخیزک‌ها را می‌توان معمولا در شکافهای درختان میوه خسارت دیده یافت.
مبارزه
گوشخیزک ها عموما به فاصله دوری نقل مکان نمی‌کنند؛ لذا در نقاطی که ممکن است یافته شوند، با تمیزکردن بقایای گیاهی و تله گذاشتن، ممکن است باعث تغییرات محلی شود. آنها را در گلدانهای واژگون پر از کاه که بر بالای یک چوب، یا ساقه خشک باقلا قرار داده می‌شود و یا در محل زمستان گذرانی بالتوری به تله می‌اندازند. تله‌ها را برای کشتن گوشخیزک‌ها در سطلی از آب و صابون تکانیده و یا آنها را بر روی درختان میوه رها می‌کنند.
سوسک ککی
سوسکهای درخشان سیاهی هستند که در زمان ترسیدن می‌جهند. در داخل خاکپوش و بقایای گیاهی، زمستان گذرانی می‌کنند. در اول بهار تغذیه را شروع می‌کنند. تخمها در خاک، نزدیک گیاهان حساس در اواخر بهار و اوایل تابستان گذاشته میشوند. در سال یک نسل دارند.
گیاهان حساس: کلم‌ها، به ویژه نشاها. همچنین گیاهان زینتی مانند گل لادن، آلیسوم، شقایق و گودسیا.
علائم
در طول بهار و تابستان سوسکها از برگها تغذیه نموده و در برگها و ساقه‌ها سوراخهای کوچکی ایجاد می‌کنند. یک حمله شدید رشد را کم کرده و گیاهان جوان را از بین می‌برد. همیشه در هوای گرم خسارت شدید است. لاروها از ریشه‌ها تغذیه کرده و یا در برگها حفره‌هایی ایجاد می‌کنند.
مبارزه
رشد نشاها را تقویت کنید. بذرها را به موقع بکارید و زمین را به خوبی آماده کرده ، هرگز نگذارید گیاه تشنگی بکشد. گیاهان را در زیر توری فوق العاده ظریف یا پارچه‌ای بکارید. در بعضی از محصولات می‌توان به محض استقرار بوته در زمین پوشش را برداشت. کلم چینی، تربچه و منداب ممکن است تا زمان برداشت نیاز به پوشش داشته باشند.
تف خسترها (Froghopper)
آنها را زنجرک کفی نیز می‌نامند. این حشرات مکنده نیز ممکن است زرد تا قهوه‌ای مایل به خاکستری باشند. تا ۶ میلی‌متر طول داشته و چشمان درشتی دارند. حشرات بالغ در موقع ترسیدن می‌جهند. شفیره‌های جوان روی ساقه گیاه، خود را با ماده کف مانندی حفظ می‌کنند.
گیاهان حساس: گیاهان زیادی هستند؛ اما مخصوصا رزها و رومارن ها حساس‌اند.
علائم
گیاهان جوان بدشکل و پژمرده میشوند. گلها ممکن است صدمه ببینند. در صورت گسترده بودن خسارت ماده کف مانند بدنما خواهد بود.
مبارزه
به ندرت میزان خسارت مشکل ساز است. در صورت لزوم می‌توان کف و شفیره‌ها را آبپاشی نمود.
خسارت یخبندان:گیاهان ترد و نازک، حساسترین آنها به عارضه یخبندان می‌باشند. آنهایی که طبیعتا مقاوم هستند نیز اگر پس از هوای گرم که باعث تقویت رشد می‌شود، یخبندان شدیدی بروز کند، صدمه می‌بینند و یا اگر در تابستان یخبندان رخ دهد و گیاهان صبح زود آفتاب ببینند و در نتیجه به سرعت یخها آب شوند، در مقابل یخبندان آسیب پذیر خواهند بود.
علائم: در طول شب، گلها و غنچه‌ها معمولا بدرنگ و قهوه‌ای میشوند. شکوفه‌های یخ زده میوه نمی‌دهند، برگها و ساقه‌ها قهوه‌ای یا سیاه میشوند. اندامهای جدید موجود در حاشیه گیاه بیشتر تحت تاثیر قرار می‌گیرند. پوست میوه سیب معمولا در ناحیه انتهایی گل میوه زنگاری می‌شود. خسارت تا زمان رشد میوه مشهود نخواهد بود.
نحوه کنترل: گیاهان حساس را با پارچه، کاغذ، روزنامه یا سایر پوششها در طول مدت وجود خطر یخبندان بپوشانید. پیش از کشت در زمین اصلی، آنها را مقاوم سازید. گیاهان ترد و ظریف را تا زمان رفع خطر یخبندان در محیط بسته نگهدارید. از کشت گیاهان حساس در کیسه‌های سردریز یا نقاطی که صبح زود آفتاب می‌بینند، بپرهیزید.
مگس قارچ (Fungus gnat)
آنها را پشه قارچ هم می‌نامند. مگسهای بالغ به رنگ قهوه‌ای تیره و شبیه پشه بوده تا ۴ میلی‌متر طول دارند. در سطح خاک گلدان مرطوب یافت میشوند که به سرعت پرواز و بالهای خود را به هم می‌زنند. تخمها در مخلوط خاک گلدان گذاشته میشوند.
لارو آنها که سفید شفاف بوده تا یک سانتی‌متر طول و سر سیاه یا قهوه‌ای شفافی دارند. پس از یک هفته از تخم درآمده و از ریشه گیاهان تغذیه می‌کنند. تمام سیکل زندگی آنها ممکن است در۴ هفته تکمیل شود و ازدیاد آنها در دمای ۲۰ درجه سانتی‌گراد، ممکن است در تمام طول سال ادامه یابد.
گیاهان حساس: گیاهان گلدانی تحت پوشش، همچنین قارچها. نشاء، قلمه و بوته‌های جوان بیشتر در خطر این آفت قرار دارند.
علائم
نشاء و گیاهان جوان ممکن است از بین بروند. گیاهان بالغ در نقاطی که آلودگی شدید است، رشد ضعیفی دارند. گیاهانی که در گلدانهای مخلوط بدون خاک رشد می‌کنند، بیشتر حساس هستند.
مبارزه
همیشه از پایین آبیاری کنید و بدون آنکه بگذارید گیاه خشک شود، آن را کمتر آب دهید. در مواقع ضروری گلدان را عوض کرده، از مخلوط خاک لومی استفاده نمایید. سطح خاک را با یک لایه یک سانتی‌متری ماسه یا شن برای ممانعت از عفونت بپوشانید.
تله‌های زرد چسبان و گیاهان حشره خوار؛ مانند Mexican butterwort مگسهای بالغ را به تله می‌اندازند.
در موقع ورود گیاهان جدید به داخل خانه یا گلخانه، آنها را از نظر وجود این مگسها کنترل کنید. بوته‌های آلوده شدید را از بین ببرید.
کنترل بیولوژیکی: از کنه شکارگر Hypoaspis miles در دمای بالای ۱۱ درجه سانتی‌گراد استفاده کنید. نماتد پارازیتی به نام Steinernema feltiae به خاک مرطوب و دست‌کم دمای ۱۴ درجه سانتی‌گراد نیاز دارد.
مغزخوار زنبق
حشرات بالغ آن شب پره‌هایی هستند که دارای بالهای جلوی قهوه‌ای تیره و بالهای عقبی زرد رنگ می‌باشند. عرض بدن آنها با بالهای باز حدود ۵ سانتی‌متر است. در تابستان ظاهر شده و تخمریزی می‌کنند.
تخمها زمستان را روی برگهای پیر گذرانیده و در اواخر فروردین یا اوایل اردیبهشت تخمها باز میشوند. لاروها درشت و صورتی رنگ بوده، تا ۵ سانتی‌متر طول دارند و سر آنها قهوه‌ای رنگ است. یک نوار روشن در پشت و ردیفهایی از خالهای سیاه رنگ در پهلوها دارند. آنها وارد برگ شده و چند هفته از آن تغذیه می‌کنند. سپس در خاک، نزدیک پیازها به شفیره تبدیل میشوند.
گیاهان حساس: زنبق، به خصوص نوع ریشکدار آن.
علائم
برگها حفره‌های نامنظمی در سطح زیری خود نشان می‌دهند. لارو، از بالا وارد یکی از دستجات برگهای جوان شده و به طرف پایین، به سمت ریزوم، تونلی ایجاد می‌کند. ممکن است بدون اینکه دیده شود، همه داخل ریزوم را بخورد. آنها اغلب حین تغذیه، باکتریها را به داخل زنبق انتقال می‌دهند و باعث پوسیدگی، محیطی مرطوب و لزج همراه با بوی متعفن میشوند.
مبارزه
در پاییز، برگهای خشک را که اغلب حامل تخمهای مغزخوار هستند، جمع کرده و در بهار دستجات برگهای جوان آلوده را از بین ببرید.
ضمنا می‌توان لاروهای موجود در برگها را با چیدن برگهایی که حاشیه ناصاف دارند و یا با کشیدن انگشت شست در بین برگها و له کردن لاروهایی که یافت میشوند، از بین برد.
در موقع تقسیم بوته‌های انبوه، ریزومها را از نظر وجود آفت بازدید کنید. اگر لاروهایی را یافتید، سعی کنید ریزومها را بریده و آنهایی را که شدیدا آلوده‌اند، از بین ببرید. در بهار، پای بوته‌ها را برای از بین بردن لاروهایی که ظاهر شدهاند، با سم مناسب گردپاشی کنید.
سوسکهای ژاپنی
حشرات بالغ سوسکهایی درشت، به رنگ سبز مایل به آبی متالیک، به طول حدود یک سانتی‌متر، بالپوشهای برنزی، پاهای بلند و بدن پوشیده از موهای ظریفی هستند. آنها در اواسط تابستان ظاهر شده و در اواخر تابستان تخمگذاری می‌کنند.
از این تخمها نوزادان سفید چرکین با سر قهوه‌ای رنگ خارج میشوند که زمستان را در عمق خاک سپری می‌کنند. در بهار به سطح خاک آمده و از ریشه‌ها تغذیه می‌کنند، سپس در اوایل تابستان برای آغاز سیکل دیگر زندگی خود، به شفیره تبدیل میشوند.
گیاهان حساس: بالغها از گلها تغذیه کرده و انواع زیادی از برگها را خورده، رگبرگهای آنها را باقی می‌گذارند. گیاهان ممکن است کاملا خزان کنند. لاروها ریشه چمنها و گیاهان باغی را می‌خورند.
علائم
سوراخهایی در گلها و برگها ایجاد کرده و یا کاملا اسکلتی از آنها باقی گذارند.
مبارزه
صبح زود سوسکها را از بوته‌ها روی یک پارچه بتکانید، سپس آنها را با انداختن در آب صابون بکشید. محصولات را با پوشش ردیفی نایلونی یا توری بپوشانید. گونه‌هایی از گلهای غنی از گرده و شهد، برای جلب زنبورها و مگسهای پارازیت بومی بکارید.
پوسیدگی گل صد تومانی
به ویلت یا پژمردگی گل صد تومانی نیز معروف است. عامل این بیماری در خاک و بقایای گیاهی زنده می‌ماند. در شرایط مرطوب توسعه می‌یابد.
گیاهان حساس: گل صد تومانی، گل برف.
علائم
ساقه در نزدیکی سطح خاک تیره رنگ می‌شود. روی غنچه‌های تازه و گلها کپک خاکستری رنگی ایجاد می‌شود. ساقه‌ها پژمرده و سقوط می‌کنند. گلها ممکن است باز نشوند.
مبارزه
برای ایجاد جریان خوب هوا، بین بوته‌ها فاصله بیشتری بدهید. گیاهان آلوده را در پاییز تا سطح زمین ببرید. بقایای گیاهی را پاک کنید. به دقت لایه‌ای از خاک سطحی را از اطراف گیاهان آلوده برداشته و با خاک تازه جایگزین کنید.
لکه سیاه رز
بیماری قارچی است که با باران، دست انسان و ابزار انتقال می‌یابد. در شرایط گرم و مرطوب بیماری بدتر می‌شود. روی ساقه، برگها خزان می‌کنند.
گیاهان حساس: رز.
علائم
لکه‌های سیاه کوچک تا بزرگ روی برگها؛ که بالاخره با هم یکی شده و به لکه‌های نامنظم بزرگی تبدیل میشوند. کناره‌های لکه‌ها ممکن است زرد رنگ شوند. برگها زودتر از موعد خزان می‌کنند. در صورت شدت بیماری بوته‌ها ضعیف میشوند.
مبارزه
برگهای ریخته را جمع کنید. در بهار باید شاخه‌های آلوده را هرس شدید کرد. از ارقام رز مقاوم؛ از قبیل «Little rambler»،«Veilchenblau» و «New Dawn» استفاده کنید. برای جلوگیری از زمستان گذرانی اسپورهایی که از زمین به بالا پاشیده میشوند با کمپوست یا خاک برگ، قبل از بازشدن غنچه‌ها در بهار مالچ بپاشید. روی برگها محلول جلبک دریایی بپاشید.
زنگ رز
اسپورهای این قارچ زمستان را روی برگهای خزان کرده و سطح خاک سپری می‌کنند. در بهار آنها جوانه می‌زنند و دوباره بوته‌ها را از طریق باد و پاشش باران آلوده می‌سازند.
گیاهان حساس: رز.
علائم
ابتدا کورکهای نارنجی شفافی روی محور برگها، شاخهها، سطح تحتانی برگها، به خصوص در طول رگبرگها و روی هرگونه میوه رز که از سال پیش مانده، بروز می‌کنند. در طول تابستان، کورکهای نارنجی مایل به زردی روی برگهای زیری، دور از رگبرگها تولید میشوند. کورکهای بعدی با اسپورهای زمستان گذران، خالدار میشوند. گونه«Rosa pimpinellifolia» تا حدودی مقاوم است.
مبارزه
گیاهان سالم را در خاکی که خوب زهکشی شده، بکارید. برای ایجاد جریان خوب هوا، هرس کاملی را انجام دهید. از ارقام مقاوم استفاده کنید. برگها و سایر بقایای گیاهی آلوده را پاک کنید. شاخه‌هایی را که علائم بیماری را نشان می‌دهند، بلافاصله پس از مشاهده آنها در بهار هرس کنید. تا پایین نقطه آلودگی شاخه را قطع کنید.
سوالات متداول درباره آفات و بیماری گلها
۱) مگس قارچ به چه گیاهانی خسات می‌زند و چگونه می‌توان آن را کنترل کرد؟
گیاهان گلدانی تحت پوشش، همچنین قارچها. نشاء، قلمه و بوته‌های جوان بیشتر در خطر این آفت قرار دارند.
همیشه از پایین آبیاری کنید و بدون آنکه بگذارید گیاه خشک شود، آن را کمتر آب دهید. در مواقع ضروری گلدان را عوض کرده، از مخلوط خاک لومی استفاده نمایید. سطح خاک را با یک لایه یک سانتی‌متری ماسه یا شن برای ممانعت از عفونت بپوشانید.
تله‌های زرد چسبان و گیاهان حشره خوار. در موقع ورود گیاهان جدید به داخل خانه یا گلخانه، آنها را از نظر وجود این مگسها کنترل کنید. بوته‌های آلوده شدید را از بین ببرید.
۲) آفت مغزخوار زنبق را چگونه می‌توان کنترل کرد؟
در پاییز، برگهای خشک را که اغلب حامل تخمهای مغزخوار هستند، جمع کرده و در بهار دستجات برگهای جوان آلوده را از بین ببرید.
ضمنا می‌توان لاروهای موجود در برگها را با چیدن برگهایی که حاشیه ناصاف دارند و یا با کشیدن انگشت شست در بین برگها و له کردن لاروهایی که یافت میشوند، از بین برد.در موقع تقسیم بوته‌های انبوه، ریزومها را از نظر وجود آفت بازدید کنید. اگر لاروهایی را یافتید، سعی کنید ریزومها را بریده و آنهایی را که شدیدا آلوده‌اند، از بین ببرید. در بهار، پای بوته‌ها را برای از بین بردن لاروهایی که ظاهر شدهاند، با سم مناسب گردپاشی کنید.
۳) تف خستر چیست؟
آنها را زنجرک کفی نیز می‌نامند. این حشرات مکنده نیز ممکن است زرد تا قهوه‌ای مایل به خاکستری باشند. تا ۶ میلی‌متر طول داشته و چشمان درشتی دارند. حشرات بالغ در موقع ترسیدن می‌جهند. شفیره‌های جوان روی ساقه گیاه، خود را با ماده کف مانندی حفظ می‌کنند.
بسیار عالی بود و بنده خیلی از آفات و بیماریهای گل و درختان میوه را به همراه عکس آنها متوجه شدم.