فروشگاه کشاورزی پارس مرکبات | عرضهکننده انواع کود و سم، کارشناسی فنی باغات و مزارع
نویسنده: پارس مرکبات 
درختان مرکبات در معرض بیماریهای متعددی به خصوص بیماری های قارچی قرار دارند و ممکن است اندامهای مختلف گیاه، نظیر برگ، شاخه، میوه، تنه و ریشه به بیماری مبتلا شود.
از جمله بیماریهای قارچی، بیماری آنتراکنوز، کپک دوده مرکبات، گیاهچه میری مرکبات، انگومک یا گموز مرکبات، کپک سبز و آبی مرکبات است که در مقالات قبل به آنها پرداختیم.
در این مقاله به تعدادی از بیماری قارچی نظیر پوسیدگی آرملاریا، پوسیدگی قهوهای، ملانوز، پوسیدگی انتهای ساقه و لکه قهوهای می‌پردازیم.
بیماری پوسیدگی آرملاریا(Armillaria mellea)
قارچ عامل این بیماری به ریشه و طوقه حمله کرده و با تجمع آلودگی در دور طوقه، ریشه‌ها کاملا از بین می‌روند. اولین نشانه‌های بیماری رشد ضعیف و مرگ سرشاخه‌های درخت است. از علائم این بیماری قارچی وجود میسلیوم‌های سفید بادبزنی شکل بین پوست و تنه آلوده است. در خاک‌های اسیدی آرملاریا با نابودسازی پوست، ریشه‌ها، موجب مرگ خیلی فوری درختان می‌شود.
درختان آلوده با زرد شدن برگها و ریزش آنها، علائم بیماری را نشان می‌دهند. به علاوه نشانه‌هایی از پوسیدگی طوقه و مسائل تغذیه‌ای و آبی را نیز ظاهر می‌سازند. عوامل آلودگی از طریق پخش اسپورها در خاک و پراکنده شدن آن به وسیله باد گسترش می‌یابد. در صورت وجود آلودگی، درخت‌های آلوده باید ریشه‌کن و سوزانده شوند.
در صورت کاشت نهال در زمین آلوده، ضمن حذف ریشه‌های آلوده باقیمانده، باید اقدام به ضدعفونی خاک و محل گودال کاشت با قارچ‌کش‌های مناسب نیز نمود.
پوسیدگی قهوهای (phytophthora citrophthora)
بیماری پوسیدگی قهوهای به ریشه و تنه حمله میکند. اسپورهای این قارچ در سطح زمین قرار داشته و در صورت تماس شاخه‌ها، آلوده می‌شوند. آلودگی در زمینی که آب جاری یا خاک اشباع وجود نداشته باشد و دمای هوا حدود ۲۵ درجه سانتیگراد باشد قابل تشخیص است. پرتقال واشنگتن ناول و لیموها نسبت به این بیماری حساس هستند. ناهمواری‌‌های قهوهای همراه با بی‌رنگی در سطح پوست میوه ظاهر و تدریجا گسترش می‌یابد.
برای کاهش آلودگی و کنترل بیماری اقدامات زیر توصیه می‌شود؛
- قطع شاخه‌هایی که در تماس با زمین هستند
- کاهش مصرف ازت که قدرت رشد درخت را تا حدودی کاهش می‌دهد
- کاشت نهال در ارتفاع ۲۰ سانتی متری از سطح خاک، ایجاد زهکشی مناسب و استفاده از آبیاری قطره‌ای در کنترل این بیماری موثر است.
- استفاده از قارچ کش‌های مناسب در ارتفاع ۱/۵-۱ متری از سطح خاک و قبل از شروع بارندگی توصیه می‌شود.
ملانوز(Diaporthe citri)
این بیماری قارچی، میوه، برگ، شاخههای جوان و شاخههای مسن را آلوده میسازد. درختان جوان به بیماری ملانوز حساس تر هستند. روی چوبهای خشک شده اسپورهای قارچ فراوان است. برگهای آلوده دارای لکههای قرمز، قهوهای تا سیاه شده و سطح ناصاف پیدا میکنند، شدت آلودگی ریزش برگها را به دنبال دارد. در مواقعی که شدت آلودگی زیاد است این بیماری به آسانی به چوبهای سالم نفوذ میکند.
معمولا تمام واریته‌ها به این بیماری حساس اما نارنگی و پرتقال واشنگتن ناول به این بیماری حساس‌تر هستند.
پوسیدگی انتهای ساقه(Diplodia natalensis)
به این بیماری گموز دیپلودیایی نیز گفته می‌شود. قارچ به شاخه و ساقه حمله کرده و اولین علامت بیماری، خروج صمغ زرد مایل به قهوهای در محل پوسیدگی است. برخلاف فیتوفتورا به شاخههای بالایی نیز خسارت می‌زند. قارچ‌های مولد روی شاخههای مرده مشاهده و در ایامی که آب و هوا مرطوب است اسپورها روی میوه انباشته می‌شوند. وقتی اسپورها وارد میوه شدند تا زمانی که میوه شروع به رسیدن کند به صورت خواب در ناحیه تحتانی میوه باقی می‌ماند.
با تقویت درختان مرکبات از طریق آبیاری به موقع، تغذیه با کودهای مناسب و سمپاشی با سموم مناسب میتوان این بیماری را کنترل کرد.
لکه قهوهای (Alternaria citri)
این بیماری قارچی نخستین بار در سال ۱۳۷۹ از منطقه سیاورز تنکابن بر روی نارنگی تانجلو مشاهده شد. در سال ۱۳۸۱ بیماری به صورت جدی‌تر و با پراکنش وسیع‌تر روی نارنگی پیج و تانجلو در غرب مازندران دیده شد. قارچ این بیماری روی شاخههای قدیمی مبتلا وجود دارد و با تولید توده انبوهی اسپور و انتشار آن به وسیله باد یا باران به برگها و میوه‌ها سرایت میکند. در هوای مرطوب و خنک در اوایل بهار و اواخر تابستان به سهولت پخش و گسترش می‌یابند.
علائم آلودگی با بروز لکههای قهوهای تا سیاه که به نظر خیس می‌رسد قابل تشخیص است. آلودگی میوه به محض تشکیل میوه آغاز می‌شود. علائم این بیماری قارچی در برگهای جوان، ابتدا به صورت لکههای کوچک قهوهای ظاهر شده و با توسعه قارچ به رنگ قهوهای و با هاله زرد رنگ و لکههای منظم یا نامنظم روی برگ تغییر میکند.
برگهای جوان در اثر شدت آلودگی زیاد ریزش میکنند. علائم بیماری لکه قهوهای روی میوه‌های بالغ به صورت جوش‌های کوچک تیره همراه با هاله زرد رنگ بوده که با توسعه بیماری و شرایط مناسب محیطی، لکه‌ها توسعه یافته، سطح آن چوب پنبه‌ای و برجسته می‌شوند.
بعد از ریزش گلبرگ‌ها میوه‌های جوان آلوده نیز ریزش نموده ولی میوه‌های مسن‌تر روی درخت باقی می‌مانند. علایم بیماری روی سرشاخه‌های جوان به صورت لکههای قهوهای رنگ، ریزش برگ و در نتیجه لخت شدن شاخه‌ها است. در فصل زمستان نیز صمغ شفافی از محل آلودگی خارج می‌شود.
جهت کنترل بیماری لکه قهوهای رعایت مواردی چون جلوگیری از ایجاد تنش در درخت، زخمی شدن ریشه‌ها، آبیاری زیاد و تجمع آب در محل طوقه ضرورت دارد. در صورت پیشرفت بیماری باید درخت را ریشه‌کن نموده و محل آلوده، با قارچ‌کش‌های مناسب ضدعفونی کرد.
سوالات متداول درباره بیماری های قارچی
۱) ۵مورد از بیماری های قارچی مهم مرکبات کدام اند؟
درختان مرکبات در معرض بیماریهای متعددی به خصوص بیماری های قارچی قرار دارند و ممکن است اندامهای مختلف گیاه، نظیر برگ، شاخه، میوه، تنه و ریشه به بیماری مبتلا شود. از جمله بیماری قارچی میتوان به پوسیدگی آرملاریا، پوسیدگی قهوهای، ملانوز، پوسیدگی انتهای ساقه و لکه قهوهای اشاره کرد.
۲) نشانه پوسیدگی آرملاریایی چیست؟
قارچ عامل این بیماری به ریشه و طوقه حمله کرده و با تجمع آلودگی در دور طوقه، ریشه‌ها کاملا از بین می‌روند. اولین نشانه‌های بیماری رشد ضعیف و مرگ سرشاخه‌های درخت است. از علائم این بیماری قارچی وجود میسلیوم‌های سفید بادبزنی شکل بین پوست و تنه آلوده است. در خاک‌های اسیدی آرملاریا با نابودسازی پوست، ریشه‌ها، موجب مرگ خیلی فوری درختان می‌شود.
۳) ملانوز چیست؟ علائم آن چگونه بروز میکند؟
این بیماری قارچی، میوه، برگ، شاخههای جوان و شاخههای مسن را آلوده میسازد. درختان جوان به بیماری ملانوز حساس تر هستند. روی چوبهای خشک شده اسپورهای قارچ فراوان است. برگهای آلوده دارای لکههای قرمز، قهوهای تا سیاه شده و سطح ناصاف پیدا میکنند، شدت آلودگی ریزش برگها را به دنبال دارد. در مواقعی که شدت آلودگی زیاد است این بیماری به آسانی به چوبهای سالم نفوذ میکند.
فتوحی قزوینی. ر. و فتاحی مقدم.ج.(1395). پرورش مرکبات در ایران، دانشگاه گیلان.
بسیار عالی…
ممنون از مطالب خوب و کاربردی شما.
خوشحالیم که مقالات سایت برای شما مفید واقع شده است.