انواع روش‌های کوددهی

بسیاری از درختان می توانند تمام عمر خود را بدون نیاز به کود ادامه دهند و خوب باشند. اما اگر درختی کمبود مواد مغذی داشته باشد، می تواند کشنده باشد. علائم رایج درخت کمبود مواد مغذی عبارتند از کلروز (زرد شدن برگها)، برگهای کوچکتر و رشد کوتاه تر شاخه ها. به خاطر داشته باشید که اینها علائم سایر اختلالات درختی نیز هستند و ممکن است لزوماً به معنای کمبود مواد مغذی نباشند.

روش کوددهی در مدیریت تغذیه گیاهان اهمیت زیادی دارد. کوددهی باید به گونه‌ای باشد که عناصر مورد نیاز گیاه به شکل مناسب و در زمان مورد نظر در اختیار گیاه قرار گیرد. روش کود دهی به عوامل مختلفی مانند نوع کود (آلی، شیمیایی، زیستی)، حالت کود (جامد، مایع، گاز)، نوع گیاه، هدف از کود دادن (تقویت گیاه یا برطرف کردن کمبود) و زمان کود دهی ( قبل از کاشت، درحین کاشت، پس از رویش) بستگی دارد.

کوددهی سطحی (پخش سطحی)

یکی از قدیمی‌ترین و رایج‌ترین روش کود دهی در بین کشاورزان کوددهی به روش سطحی است که از گذشته‌های بسیار دور کشاورزان زیادی از این روش استفاده می‌کنند.

دلیل اینکه بسیاری از افراد در گذشته، از روش کود دهی سطحی استفاده می‌کردند این بوده که قیمت کودهای کشاورزی در آن زمان ارزان بوده و در زمان حال هم هستند کشاورزانی که از این روش برای کود دهی مزارع خود استفاده می‌کنند. بسیاری از کارشناسان این روش را تایید نکرده‌ و انجام آن را صحیح نمی‌دانند.

روش انجام این نوع کوددهی به این صورت است که کودهای شیمیایی را روی سطح خاک پخش کرده و با آبیاری زمین، کودها را به ریشه گیاهان رساند.

کوددهی از طریق سیستم آبیاری

از آنجا که مواد غذایی معمولاً به صورت یون‌های محلول در آب توسط ریشه گیاه جذب می‌شوند، از هر روش کوددهی كه استفاده شود برای رسیدن به گیاه به آب نیاز دارد، بنابراین كوددهی از طريق سيستم آبياری راندمان بسیار بالايی دارد.

در مزارعی که از سیستم آبیاری تحت فشار (قطره‌ای، بارانی) استفاده می‌کنند، کود از طریق سیستم آبیاری داده می‌شود ولی به دلیل راندمان بالا، اخیرا در سیستم آبیاری سطحی نیز کود به صورت کود آبیاری داده می‌شود. محدودیت این روش آن است که فقط کودهای محلول در آب قابل مصرف هستند مثل کودهای نیتروژن‌دار، کلات‌های ریزمغذی و کودهای کامل محلول در آب.

با توجه به تعداد دفعات آبیاری، دفعات کوددهی هم محدود نیست که این نیز باعث افزایش راندمان میشود و متناسب با نیاز گیاه است.

باید توجه داشت که مصرف کود در سیستم آبیاری تحت فشار با آب‌هایی که بیکربنات و سختی بالا دارند، موجب رسوب و گرفتگی منفذهای سيستم آبياری تحت فشار می‌شود و میزان مورد نیاز به ویژه برای کودهای کامل و نیتروژن دار، طی چند نوبت مصرف است.

انتخاب قطره‌چکان مهم‌ترین کاری است که در یک شبکه آبیاری قطره‌ای باید انجام گیرد. انتخاب صحیح باعث می‌شود که هزینه‌های نگهداری و زیان‌های ناشی از مسدود شدن مجراها در اثر گرفتگی، به مقدار قابل توجهی کاهش یابد.

در کنار این سیستم ها، نوع دیگری از آبیاری در سالهای اخیر در ایران به نام آبیاری کم فشار رواج یافته که تلفیقی از آبیاری سطحی (ثقلی) و لوله گذاری داخل مزرعه است و برای کارکردن به فشار کمتری (تا حد نیم اتمسفر) نیاز دارد .

همچنین با توجه به بافت خاک، باید برنامۀ آبیاری و کوددهی طوری تنظیم شود که کود به ریشۀ گیاه برسد و شسته نشود. تعداد نوبت های کوددهی نسبت به دفعات آبیاری باید طوری باشد که مقدار کود مورد نیاز که در سیستم حل میشود، باعث افزایش شوری نشود.

کوددهی به شیوه محلول پاشی

یکی دیگر از انواع روش‌های کوددهی، روش کود دهی محلول پاشی است. تغذیه برگی، یکی از روش های مؤثر و کارا در کوددهی انواع محصولات کشاورزی است و توسط آن میتوان عناصر غذایی را سریع و مستقیم در اختيار شاخه، برگ و ميوه گياه قرار داد. با توجه به سهولت و سرعت جذب مواد غذایی از این راه، کوددهی به روش محلول پاشی بخصوص برای تأمین ریزمغذی‌ها که به مقادیر کم مورد نیاز هستند، روش بسیار مناسبی است.

همچنین برای درختان که ریشه‌های بسیار عمیق دارند و رساندن مقادیر کم مواد ریزمغذی از راه خاک با راندمان خیلی پایین همراه است، بسیار موثر بوده، البته در این روش غلظت عناصر غذایی پاشیده شده روی برگ نقش بسیار مهمی در نتیجه کار و جذب مواد دارد.

این کوددهی به این صورت است که، کودها را درون آب حل کرده و داخل سمپاش‌ها ریخته و بر روی گیاهان اسپری می‌کنند.

توجه کنید که محلول پاشی اگر صبح یا عصر انجام شود مؤثرتر خواهد بود و رعایت نکات زیر نیز ضروری است:

حرارت محیط در هنگام محلول پاشی پایینتر از ۲۹ درجه سانتیگراد باشد. بهتر است بعد از محلول پاشی، آبیاری باغ و مزرعه انجام شود. در هنگام محلول پاشی رطوبت نسبی هوا بالاتر از ۷۰ درصد باشد. سرعت باد در حد مناسب باشد تا در محلول پاشی اختلال ایجاد نکند. اسیدیته محلول های تهیه شده در محدوده بین ۸- ۶ باشد. به نوع ترکیبات پاشیده شده و اثر متقابل آنها روی یکدیگر توجه شود.

کوددهی به روش چالکود

چالکود را می‌توان یکی از بهترین روش‌‌ های کود دهی دانست. که در محدوده‌ی زمانی پاییز و زمستان انجام می‌شود و سبب می‌شود که کود زیر خاک در اوایل فصل رشد در دسترس درخت قرار گیرد. در این روش کوددهی، کود توسط ریشه بهتر جذب می‌شود.

چالکود راهکاری مناسب جهت جبران کمبود کودی درختان است. روش چالكود، بسته به سن و حجم شاخ و برگ بوته، دو تا چهار چاله به قطر ۳۰ تا ۵۰ و به عمق ۳۰ تا ۴۰ سانتيمتر در قسمت انتهای سايه انداز درخت و در مسير عبور آب حفر شده و چاله‌ها با کود پر می‌شوند.

از فواید چالکود می‌توان به افزایش رشد ریشه، افزایش نفوذپذیری آب درون خاک، کاهش علف‌های هرز، بهبود کیفیت میوه‌ها اشاره کرد. در باغ‌هايی كه شیوه آبیاری به صورت قطره‌ای است، چاله‌ها بايد در زير قطره چكان ها قرار داده شوند. برای آشنایی بیشتر با این روش به مقاله چالکود مراجعه کنید.

در نهایت، درختان ممکن است اصلا نیازی به کوددهی اضافی نداشته باشند. کود دهی بیش از حد می تواند برگ ها را بسوزاند یا باعث رشد سریع درخت شود که منجر به هرس یا حذف مکرر می شود.

سوالات متداول درباره انواع روش‌های کوددهی

۱) کود دهی به چه عواملی بستگی دارد؟

روش کود دادن درست در مدیریت تغذیه گیاهان اهمیت زیادی دارد. کوددهی باید به گونه‌ای باشد که عناصر مورد نیاز گیاه به شکل مناسب و در زمان مورد نظر در اختیار گیاه قرار گیرد. کود دهی به عوامل مختلفی مانند نوع کود (آلی، شیمیایی، زیستی)، حالت کود (جامد، مایع، گاز)، نوع گیاه، هدف از کود دادن (تقویت گیاه یا برطرف کردن کمبود) و زمان کود دهی ( قبل از کاشت، درحین کاشت، پس از رویش) بستگی دارد.

۲) انواع روشهای کود دهی چه نام دارند؟

کود دهی از طریق سیستم آبیاری، سطحی، محلولپاشی، چالکود و…

۳) محلولپاشی چگونه انجام میشود؟

تغذیه برگی، یکی از روش های مؤثر و کارا در کوددهی انواع محصولات کشاورزی است و توسط آن میتوان عناصر غذایی را سریع و مستقیم در اختيار شاخه، برگ و ميوه گياه قرار داد. با توجه به سهولت و سرعت جذب مواد غذایی از این راه، کوددهی به روش محلول پاشی بخصوص برای تأمین ریزمغذی‌ها که به مقادیر کم مورد نیاز هستند، روش بسیار مناسبی است. محلولپاشی به این صورت است که، کودها را درون آب حل کرده و داخل سمپاش‌ها ریخته و بر روی گیاهان اسپری می‌کنند.