فروشگاه کشاورزی پارس مرکبات | عرضهکننده انواع کود و سم، کارشناسی فنی باغات و مزارع
نویسنده: پارس مرکبات 
پرورش گیاهان دارویی که به خاطر داشتن عطر، طعم و خواص درمانی شناخته شده‌اند، آسان است. گیاهان دارویی ارتباط زیادی با تاریخ انسان دارند. گیاهانی موجودند که قرنها در تسکین درد، به خواب رفتن، دفع حشرات، تهیه غذاهای خوش طعم و نوشابه‌های مختلف و… به انسان کمک کرده‌اند. امروزه هم هنوز پرورش گیاهان دارویی بخاطر کیفیت خوب و زیبایی آنها ارزشمند می‌باشد.
در ابتدا به تعریف گیاهان دارویی می پردازیم.
گیاه دارویی چیست؟
گیاهان یکساله، دوساله ، چندساله، پیازی‌ها، درختچه‌ها، بالارونده‌ها و درختان، همگی می‌توانند ارزش دارویی داشته باشند. در بسیاری از موارد، قسمت برگدار گیاه مصرف دارویی دارد، اما اندام‌های مختلفی مانند ریشه‌ها، میوه‌ها، بذرها و گل‌ها، حتی ئوست بعضی از درختان برحسب گونه مورد استفاده قرار می‌گیرند.
جامع ترین تعریف گیاه دارویی این است که گیاه دارویی را مردم برای مقاصد خاص استفاده می‌کنند. امروزه گیاهان دارویی را به خاطر خاصیت خوراکی، دارویی، معطر و تزیینی بودن آنها می‌شناسند. در زمان‌های قدیم به موارد بیشتر مصرف گیاهان دارویی متکی بودند. برخی از آنها در رنگریزی و پاک کردن، سایرین نقشی در مراسم و تشریفات و بسیاری در زندگی روزمره به عنوان طمع دهنده به غذا و نوشابه، جهت پیشرفت بهداشت و مداوای بیماری کاربرد دارند.
کار با گیاهان دارویی و مصرف آنها بی خطر است اما نه همه آنها. بعضی از گیاهان دارویی می‌توانند برای انسان ها و حیوانات حتی در مقدار کم سمی باشند، بنابراین باید با ملاحظه عمل کرد.
هرگز چیزی را که نمی شناسید و از بی خطر بودن آن مطمئن نیستید مصرف نکنید و جهت مصرف به علت خاصیت دارویی آن با یک گیاه شناس دارویی مشورت کنید.
پرورش گیاهان دارویی آسان، دیدنی و در بسیاری از موارد عاری از مسائل آفت و بیماری هستند. گیاهان دارویی از اندازه نیز از بوته نعناع کوچک گرفته که زمین را می‌پوشاند تا گیاهان معروف به غول‌ها، مانند آنجلینا یا انجدان با ارتفاعی نزدیک به ۲ متر، متفاوت است، آنها را می‌توان فقط به خاطر ظاهرشانت کاشت. بعضی از آنها گلهای تماشایی دارند، برخی دیگر شاخ و برگشان ارزشمند است.
گیاهان دارویی برای حیات وحش
بسیاری از گیاهان دارویی حیات وحش را جذب می‌کنند: پرندگان و میوه‌هایشان را می‌خورند، پروانه‌ها و زنبورها از شهد و گرده گلهای آنها لذت می‌برند، در حالی که حشرات مفید تخم‌های خود را در نزدیکی منابع شته‌ها و سایر آفات می‌گذارند.
کشت متراکم گیاهان دارویی پوشش دهنده زمین، نظیر آویشن زیستگاهی را برای بسیاری از موجودات مفید،از جمله سخت بالپوشان، عنکبوت‌ها و حتی قورباغه‌ها و وزغ‌ها عرضه می‌کند.
گل گاوزبان، پیاز کوهی، سینه دارو، درمنه، آویشن، خواجه باشی، نعناع، مرزنگوش و اسطوخدوس زنبورها و گل مغربی، پونه‌سا، سنبل الطیب، اسطوخودوس، پای خر پروانه ها را به خود جذب می‌کنند.
همچنین شقایق، رز، خواجه باشی، آقطی، زالزالک، پرندگان و همیشه بهار، رازیانه، بومادران، گل قاصد، آنجلیکا، گشنیز، بابونه، مخلصه نیز مگس‌های درجا پرزن و سایر شکارگران مفید آفات را به خود جذب می‌کنند.
شرایط کاشت گیاهان دارویی
شرایط خاک را قبل از کشت کنترل کنید، بسیاری از آنها در خاک ضعیف با زهکشی آزاد رشد می‌کنند. اگر خاک سنگین باشد یک اصلاح کننده با درجه حاصل خیزی پایین استفاده کنید.همچنین علف‌های هرز را قبل از کشت از بین ببرید.
توجه داشته باشید که تعدادی از گیاهان دارویی محل سایه روشن را می‌پسندند و تعدادی نیز متحمل به خشکی هستند. گیاهان دارویی که خاک مرطوب را دوست دارند در زمینی که به طور طبیعی باتلاقی است خوب رشد می‌کنند.گیاهان دارویی برگی، مانند جعفری، گشنیز و … خاک به نسبت قوی را که در مزارع سبزی یافت می‌شوند، می‌پسندند.
گیاهان دارویی خوراکی
- ریحان: یک گیاه دائمی حساس به یخبندان است، که به عنوان یکساله در نقاط آفتابی، زیر حفاظ یا داخل گلخانه رشد می‌کند. خاکهای سبک قوی و عاری از زه‌آب را ترجیح می‌دهد و در ظروف خوب نتیجه می‌دهد. ارقام آن از لحاظ اندازه، رنگ و طعم با هم فرق دارند. نوک شاخه‌های آن را برای رشد بوته‌ای شکل قطع و گلهایش را جهت تولید برگ بیشتر حذف می‌کنند.
- برگ بو: درختچه‌ای همیشه سبز است که ۳-۶ متر رشد می‌کند؛ هرچند می‌توان آن را برای محدود کردن اندازه‌اش هرس کرد. در داخل گلدان بوته‌های کوچکی را به وجود می‌آورد و به سرما حساس است. به یک مکان آفتابی دارای حفاظ و خاک سبک و عاری از زه‌آب احتیاج دارد.
- درمنه: درختچه همیشه سبز با ارتفاع تا ۹۰ سانتی‌متر است. انواع زیادی دارد که برگهای بعضی از آنها ارغوانی یا رنگارنگ می‌باشند. گلهایش زنبورها را جذب می‌کند. درمنه‌ها جای آفتابی و خاک فقیر و سبک عاری از زه‌آب را ترجیح می‌دهند.
- ترخون فرانسوی: گیاهی دائمی با طعمی بهتر از ترخون روسی است که می‌تواند گیاه مهاجم باشد. احتیاج به جای آفتابگیر و خاک سبک با میزان حاصلخیزی پایین و بدون زه‌آب دارد. برای تقویت تولید برگ، انتهای شاخه‌های گل دهنده آن را می‌چینند. ترخون فرانسوی نمی‌تواند با بذر ازدیاد یابد.
- گشنیز: گیاه یکساله، بلند و زیبایی است که بخاطر برگها و بذرهای آن پرورش داده می‌شود. انواع خاص برگی آن موجود است. به محل آفتابگیر، با خاک سبک ولی قوی نیاز دارد. برای تولید مستمر برگ، از بهار تا پاییز بذر آن را به طور مستقیم می‌کارند. در هوای گرم به سرعت به بذر می‌نشیند.
- اسطوخودوس: درختچه‌های همیشه سبز اکثرا مقاوم به سرما، تا ارتفاع ۶۰-۱۰۰ سانتی‌متر هستند. گلهایشان برای جذب پروانه‌ها و زنبورها شهرت دارند. ارقامی با اشکال مختلف؛ از جمله بسیار حساس خوابیده، پاکوتاه و گلهای صورتی و سفید دارند. به جای آفتابگیر، با حفاظ و خاک سبک و عاری از زه‌آب نیاز دارند. در بهار آنها را هرس می‌کنند. بهتر است انتهای شاخه‌های گل دهنده آنها را پس از پایان گلدهی چید.
- رومارن: درختچه همیشه سبزی است که اکثرا تا ارتفاع ۱-۱/۵ متر می‌رسد؛ اگر چه ارقام پاکوتاه و خوابیده‌ای از آن وجود دارد. آنها در اوایل تابستان دارای گلهای آبی، سفید یا صورتی هستند. باید زمین دارای حفاظ، آفتابگیر و خاکی با قدرت حاصلخیزی کم و عاری از زه‌آب در اختیار آن قرار گیرد. در بهار آن را هرس می‌کنند. از انواع پاکوتاه آن می‌توان با هرس پرچین درست کرد. ارقام حساس را باید در زمستان از سرما حفظ کرد.
- جعفری: یک گیاه دوساله است. بخاطر برگهایی که بهترین طعم را دارند، به صورت یکساله کشت می‌شود. کاملا مقاوم بوده؛ ولی در زمستان مناطق سرد به محافظت نیاز دارد. هر دو رقم برگ پهن و برگ پیچ را دارد. جعفری محل نیم سایه و مرطوب و خاک قوی را می‌پسندد. جهت برداشت محصول در تابستان، باید بذر آن را در بهار و تابستان و برای محصول زمستانه زیر پوشش در اواخر تابستان بکارید.
- رازیانه: گیاه دارویی دائمی تا ارتفاع ۲ متر است. برگها، ساقه‌ها و بذرهایش همگی قابل مصرف هستند. گلهای آن بسیاری از حشرات مفید را جذب می‌کنند. رقم «Purpureum» دارای شاخ و برگ برنزی می‌باشد. رازیانه به مکانی آفتابگیر و خاک قوی عاری از زه‌آب نیاز دارد.
- نعنا: گیاه مقاوم و گسترده دائمی است که ارتفاع آن از نوع خوابیده در زمین تا یک متر متغیر می‌باشد. بسیاری از انواع آن از جمله Spearmint ، Gingermint و Peppermint موجود است. برای محدود کردن گسترش گیاه، آن را در ظروف می‌کارند. این گیاه را باید در محل آفتابگیر یا سایه و مرطوب؛ ولی نه در خاک دارای زه‌آب بکارید.
- آویشن: درختچه‌های کوتاه و همیشه سبزی هستند. آویشن‌های خزنده پوشش خوبی برای زمین می‌باشند. انواع زیادی از جمله با عطر لیمویی، برگ طلایی و رنگارنگ دارد. محلی خشک، آفتابگیر و خاکی فقیر عاری از زه‌آب برای این گیاه مناسب است. در اراضی شنی، شکاف پیاده‌روها و باغهای صخره‌ای خوب رشد می‌کند. پس از گلدهی باید آن را هرس کرد.
- پیازچه: یک گیاه مقاوم با گلهای ارغوانی رنگ گرزی شکل و برای زنبورها جذاب است. برگها و گلهایش مورد استفاده‌اند. جای آفتابگیر، مرطوب و خاک قوی را ترجیح می‌دهد؛ اما سایه و رطوبت را تحمل می‌کند. جهت رشد جدید، پس از گلدهی، تا ۵ سانتی‌متر از آن را کوتاه کنید. در بهار یا پاییز بوته‌های انبوه مستقر شده را برای تکثیر تقسیم می‌کنند.
سوالات متداول درباره کاشت گیاهان دارویی
۱) گیاه دارویی چیست؟
گیاهان یکساله، دوساله ، چندساله، پیازی‌ها، درختچه‌ها، بالارونده‌ها و درختان، همگی می‌توانند ارزش دارویی داشته باشند. در بسیاری از موارد، قسمت برگدار گیاه مصرف دارویی دارد، اما اندام‌های مختلفی مانند ریشه‌ها، میوه‌ها، بذرها و گل‌ها، حتی ئوست بعضی از درختان برحسب گونه مورد استفاده قرار می‌گیرند.
جامع ترین تعریف گیاه دارویی این است که گیاه دارویی را مردم برای مقاصد خاص استفاده می‌کنند. امروزه این گیاهان را به خاطر خاصیت خوراکی، دارویی، معطر و تزیینی بودن آنها می‌شناسند. در زمان‌های قدیم به موارد بیشتر مصرف گیاه دارویی متکی بودند. برخی از آنها در رنگریزی و پاک کردن، سایرین نقشی در مراسم و تشریفات و بسیاری در زندگی روزمره به عنوان طمع دهنده به غذا و نوشابه، جهت پیشرفت بهداشت و مداوای بیماری کاربرد دارند
۲) قبل از کاشت گیاهان دارویی به چه مواردی توجه کنیم؟
شرایط خاک را قبل از کشت کنترل کنید، بسیاری از آنها در خاک ضعیف با زهکشی آزاد رشد می‌کنند. اگر خاک سنگین باشد یک اصلاح کننده با درجه حاصل خیزی پایین استفاده کنید.همچنین علف‌های هرز را قبل از کشت از بین ببرید. همچنین شناخت نوع گیاه نیز در محل کاشت و خاک مناسب کشت موثر است.
