فروشگاه کشاورزی پارس مرکبات | عرضهکننده انواع کود و سم، کارشناسی فنی باغات و مزارع
نویسنده: پارس مرکبات 
علف های هرز
علف های هرز، میزان قابل توجهی از آب و مواد غذایی که باید به درخت برسد را برای خود جذب میکنند و باعث میزبانی آفات حشرات و بیماریهای قارچی درخت و میوه انار میشود. بهتر است در زمان اولیه رشد، کنترل شوند تا هزینه کمتری داشته باشید.
علفهای هرز، سالانه هزار دانه را تولید می کنند و بهترین راه برای اجتناب از گسترش آن ها این است که قبل از رفتن به بذر، کنترل شوند. چون هر یک علف هرز، بعد از به بذر نشستن شاید به صدها مثل خود را تولید کند. و هر چه رشد بیشتری را پیدا کند، کنترل آن سخت می شود.
مدیریت علفهای هرز باغ انار ضروری است. این علفها اغلب میتوانند به درختان آسیب برسانند، با درختان برای نور، آب، مواد غذایی و فضا رقابت میکنند و بسته به مناطق، گونه و رویش آنها متفاوت است و همه آنها در زمان رویش اولیه باید کنترل شوند.
انواع علفهای هرز باغهای انار
تعداد علفهای هرز باغهای انار را ۳۴ گونه ذكر ميكنند؛ ولی آنچه مسلم است علفهای هرز يک منطقه با منطقه ديگر تفاوت دارند. تعدادی از مهمترین علفهای هرز باغهای انار کشور به شرح زیر میباشند:
سلمه تره
گياهی علفی، يكساله يا پايا است. به طور غالب، سطح برگها و گل آذين این علف هرز با یک قشر آردمانند پوشیده شده است. برگهای آن از نوع ساده و كامل يا دارای بريدگی است.
گلهای این علف هرز به صورت نرماده و فاقد برگک است. این علف هرز دارای گل آذين خوشه يا پانيكول، گلپوش پيوسته و پنج نيش است.
پیچک صحرایی
این گیاه، جزء گياهان علفی دولپه‌ای و چندساله است. این گیاه دارای ساقه يكساله و ريشه دائمی است؛ چون به وسيله جوانه‌های نابجای ريشه، انشعابهای زيادی پيدا ميكند. ارتفاع ساقه آن از ۳۰ سانتيمتر تا يک متر بالغ ميگردد.
ساقه‌های آن از نوع خزنده يا پيچنده‌اند يعنی در حالت عادی روی زمين ميخزند و هنگامی كه در مجاورت پايه‌ای قرار گيرند، به دور آن ميپيچند. برگهای پيچک، ساده و شكل آنها تا اندازه‌ای پيكانی شكل است.
گلهای آن منفرد و محوری ميباشند و كاسه آنها آزاد بوده و از پنج كاسبرگ پيوسته، تشكيل شده است. جام گل این علف هرز، منظم و قيفی شكل و گوشه‌دار بوده و پنج گلبرگ دارد و رنگ آن سفيد و كمی مايل به قرمز است.
خرفه
گياهی علفی و فاقد كرک با برگهای پهن بدون دمبرگ، گوشتی، تخم مرغی، رنگ سبز تيره و سطحی شفاف است. گلهای این گیاه به رنگ زرد، كوچک، بدون دمگل، منفرد يا به صورت چندتايی به تعداد ۵ تا ۶ عدد در كنار برگها یا همان كاسبرگهای رنگين ميباشد.
ميوه آن از نوع كپسول، دارای تمكن مركزی و محتوی تخمک‌های واژگون است.
مَرغ پنجه‌ای
اين گياه دارای ريزوم طويل و بندبند بوده و در مدت بسيار كوتاهی، قسمت زيادی از سطح زمين را ميپوشاند ولی به علت داشتن سيليس فراوان، ارزش علوفه‌ای ندارد.
اويارسلام
گياهی علفی و دارای ريزوم پايا است. ساقه آن، توپر با مقطع سه گوش و در قسمت هوايی فاقد گره است؛ بنابراین برگهای آن در سه رديف طولی قرار ميگيرند.
پهنک برگهای این گیاه، نواری شكل هستند. بشره اين گياه دارای سيليس فراوان است و بنابراین فاقد ارزش علوفه‌ای است. این علف هرز بيشتر در زمينهای مرطوب ميرويد.
جو موشی (علف نرمه)
گياهی از خانواده گندميان با خوشه‌های باريک و استوانه‌ای شكل است. خوشه‌های اين گياه اغلب بسيار متراكم و به هم فشرده بوده و شبيه سنبله است كه تا حدودی سنبلچه‌ها، از هم مجزا بهنظر ميرسند.
اين گياه يکساله بوده و به فراوانی در باغها ديده ميشود. این علف هرز دارای ساقه‌های بندبند و برگهای ساقه آغوش است.
پنيرک
گياهی علفی و پايا است كه به طور خودرو ميرويد و البته كشت هم ميشود. ارتفاع گياه به ۳۰ تا ۶۰سانتيمتر ميرسد. برگهای دندانه دار گیاه پنیرک، از نوع متناوب بوده و دارای دمبرگ و گوشواره است.
گلهای پنيرک دارای برچه‌های متعدد بوده و به صورت تاج قرار گرفته‌اند. كاسه گل این گیاه سه قسمتی بوده و آزاد است. گلبرگهای آن دارای رنگ قرمز بنفش با پهنک هلالی شكل و گسترده هستند. ميوه علف هرز پنیرک، فندقه ميباشد.
قياق
گياهی علفی و چندساله است. این علف هرز، از گیاهان پابلند خانواده گندميان میباشد كه به سرعت با بذر و ريزوم گسترش می‌يابد. گل آذين آن از نوع خوشه مركب گسترده بوده و دارای برگهای پهن با رگبرگ سفيد و برجسته ميباشد.
سس
سس، يكی از گياهان انگلی گلدار ميباشد كه فاقد برگ، كلروفيل و ريشه بوده و فقط دارای ساقه باريک پيچيده و بندبند ميباشد كه در محل هر بند، يک فلس وجود دارد.
بذر اين انگل، در خاک پس از جوانه زدن، رشته‌های نازكی به قطر یک تا چند ميليمتر و به رنگهای زرد متمايل به ليمویی، نارنجی و ارغوانی توليد می‌كند که با آنها به دور ساقه و برگ گياه ميزبان پيچيده و با ايجاد زائده‌های مكنده و فروبردن اين مكنده ها در بافت آوندی ميزبان، شيره پرورده آن را ميمكند و به مصرف خود ميرسانند.
این علف هرز در ادامه رشد خود، توليد رشته‌های منشعب به صورت كلاف نخ نموده و تمام شاخ و برگ ميزبان را در بر ميگيرند. این گیاه با جذب مداوم شيره گياهی، مانع رشد و نمو ميزبان شده و درنهايت باعث خشكيدن و از بين رفتن آن ميگردد. ابریشمک و سیم از نامهای دیگر سس هستند.
برای کنترل و مبارزه با گسترش علف هرز سس، موارد زیر توصیه میشوند:
– وجود برنامه منظم و مناسب برای مبارزه
– كندن علف هرز سس
– سوزاندن قطعات جدا شده سس
– به هيچ وجه نبايد به سس اجازه به بذر رفتن را داد
– قطع پاجوشها و هرس شاخه‌های نزديک به سطح زمين
– مبارزه شیمیایی
خارشتر
گیاهی است چند ساله به ارتفاع ۲۰ تا ۱۲۰ سانتیمتر و دارای شاخه‌های متعدد خاردار به رنگ سبز تا سبز مات. طول خارها از ۱ تا ۶ سانتیمتر متغیر بوده و زاویه آنها، تقریبا راست است.
برگها، بیضی شکل به طول۱۰ تا ۱۵ و عرض ۳ تا ۵ میلیمتر و گلها که معمولا در محور خارها و به تعداد ۲ تا ۸ عدد در هر خار ظاهر میشوند، به رنگ قرمز ارغوانی تا جگری هستند. کاسه گل، بدون کرک است و میوه به صورت نیام دانه‌تسبیحی، حاوی ۴ تا ۷ دانه میباشد. سطح نیام، صاف یا دارای خارهای کوتاه است.
مبارزه با علف های هرز
مبارزه مکانیکی
سوزاندن، چیدن و وجین کردن علف های هرز از روشهای مهم مبارزه مکانیکی با علف هرز است. وجین علف های هرز با، ریشه کن کردن علف های هرز همراه است ولی چیدن علف های هرز، با حذف بخشی از قسمت هوایی گیاه انجام میشود.
امروزه وجین علف های هرز توسط ماشینهای کشاورزی مانند کولیتواتورهای ردیفی و کولیتواتورهای دوار، علف زن های موتوری و یا شخم در مزرعه صورت میگیرد.
مبارزه شیمیایی
در این روش که متأسفانه در بین باغداران بیشتر رواج دارد، از سموم شیمیایی یا علفکشها برای کنترل علفهای هرز استفاده میشود. سموم شیمیایی به دلیل ماندگاری بالا و همچنین انتقال به میوه میتوانند موجب بروز امراض در مصرف کننده شوند.
نکته: هرچند كنترل علف های هرز باغات انار ضروری است، اما وجود يک پوشش ملايم از علف های هرز يكساله مثل علف باغی، باعث كاهش تبخير، افزايش رطوبت نسبی و طراوت باغ و كاهش خسارت آفتاب سوختگی و خشک شدن پوست ميوه انار میگردد، لذا توصيه میشود از لخت كردن كامل سطح باغ انار، پرهيز گردد.
اگر از معماری صحيح تبعيت می‌كنيد و امكان تردد تراكتور در باغ فراهم است. با يک بار شخم در اواخر زمستان و يک شخم در اواخر بهار و يک بار شخم در اوایل پاییز عملا ضمن بهبود تهويه خاک عمده علف های هرز نيز از بستر خاک جدا ميگردد.
سوالات متداول درباره علف های هرز
۱) مهمترین علف های هرز باغهای انار چه نام دارند؟
سلمه تره، پیچک صحرایی، خرفه، مَرغ پنجه‌ای، اویار سلام، جو موشی، پنیرک، قیاق، سس، خارشتر و…
۲) چگونه میتوان با علف هرز سِس مبارزه کرد؟
سس، يكی از گياهان انگلی گلدار ميباشد كه فاقد برگ، كلروفيل و ريشه بوده و فقط دارای ساقه باريک پيچيده و بندبند ميباشد كه در محل هر بند، يک فلس وجود دارد.برای کنترل و مبارزه با گسترش علف هرز سس، موارد زیر توصیه میشوند:
– وجود برنامه منظم و مناسب برای مبارزه – كندن علف هرز سس – سوزاندن قطعات جدا شده سس – به هيچ وجه نبايد به سس اجازه به بذر رفتن را داد – قطع پاجوشها و هرس شاخه‌های نزديک به سطح زمين – مبارزه شیمیایی
۳) مبارزه مکانیکی علف های هرز چگونه انجام میشود؟
سوزاندن، چیدن و وجین کردن علف های هرز از روشهای مهم مبارزه مکانیکی با علف هرز است. وجین علف های هرز با، ریشه کن کردن علف های هرز همراه است ولی چیدن علف های هرز، با حذف بخشی از قسمت هوایی گیاه انجام میشود.
امروزه وجین علف های هرز توسط ماشینهای کشاورزی مانند کولیتواتورهای ردیفی و کولیتواتورهای دوار، علف زن های موتوری و یا شخم در مزرعه صورت میگیرد.
منبع: راهنمای انار (کاشت، داشت، برداشت) /علی محسنی … {و دیگران}.
