فروشگاه کشاورزی پارس مرکبات | عرضهکننده انواع کود و سم، کارشناسی فنی باغات و مزارع
نویسنده: پارس مرکبات 
هرس درخت انجیر
هرس درخت انجیر قطع و برداشتن قسمت هایی از درخت است که در برگیرنده فن، دانش و هنر باغبانی به منظور کنترل رشد و میوه دهی بهینه است.
هرس نگهداری انجیر در سال‌هایی که نیاز آبی انجیر با بارندگی یا با آبیاری تکمیلی برآورده می‌شود، به تنهایی دارای اثرات سودمندی است. اما اثرات ارزشمند هرس نگهداری در سال‌های کم باران و بدون آبیاری تکمیلی، همراه با هرس شدید جهت مقابله با خشکسالی مشاهده می‌شود.
انجیر رقم سبز از گروه ازمیر است در این گروه فقط محصول تابستانه روی شاخه سال جاری پس از گرده افشانی و تلقیح گل‌های درون گل آذین تشکیل می‌شود، بنابراین هرس برای تحریک جوانه‌های این رقم جهت ایجاد شاخه‌های سال جاری با قدرت مناسب موثر است.
هرس، کیفیت میوه‌های روی درخت را تحت تاثیر قرار می‌دهد به طوری که صفاتی از میوه مثل اندازه، شکفتگی، رنگ، وزن و … همگی با نوع و شدت هرس قابل تغییر است.
ایجاد تعادل بین رشد رویشی و میزان محصول، تناسب بین رطوبت خاک و نقاط نیازمند آن در قسمت هوایی درخت، ایجاد شرایط مناسب جهت ورود نور و هوا به داخل تاج از جمله اهداف هرس درختان انجیر جهت افزایش کیفیت محصول در شرایط دیم است.
اهمیت هرس در انجیر
اگر هرس درخت انجیر هر سال صورت نگیرد، شاخه‌های جانبی یکساله بارده (پنجه) رشد ضعیفی داشته که موجب تولید میوه‌های ریز و نامرغوب خواهند شد. بنابراین با هرس، پنجه های ضعیف حذف (هرس پنجه شکنی) و پنجه های قوی حفظ خواهد شد. بر این اساس هرس نگهداری انجیر سبب می‌شود تا آب و مواد غذایی به طور یکنواخت به اندام‌های گیاه رسیده و همه شاخه‌ها از نور و هوا به طور یکسان بهره‌مند گردند.
در نتیجه گل آذین‌ها درشت و میوه‌ها مرغوب خواهند شد. شاخه‌هایی که روی یکدیگر مالیده می‌شوند و یا با رشد روی یکدیگر سایه اندازی دارند بایستی حذف شوند. گاهی شاخه‌ها آن قدر به یکدیگر نزدیکند که هر یک مزاحم دیگری است، بنابراین یکی از انها را بایستی حذف کرد.
شاخه‌های مزاحم فیزیکی، شاخه‌هایی هستند که در برخی از قسمت‌ها به دلیل سنگینی شاخه یا وزش باد در تماس هم می‌باشند.
شاخه‌های مزاحم فیزیکی را بایستی حذف کرد به دلیل اینکه با توجه به سستی پوست شاخه انجیر محل‌های تماس، زخم می‌شوند بنابراین با ایجاد خراش و لهیدگی بافت، ورود عوامل بیماری زا تسهیل و با از دست‌دهی رطوبت ناحیه آسیب دیده، شاخه ضعیف خواهد شد.
شاخه‌های مزاحم مانع دست‌یابی نور و هوا به شاخه‌های دیگر می‌شوند. شاخه‌هاى آفت‌زده که کانون حمله هستند در اولویت حذف قرار می‌گیرند، تا مصرف آفت‌کش به حداقل برسد. شاخه‌های ضعیف که به‌طور معمول در سال گذشته در موقعیت مکانی نامطلوبی قرار داشتند، در صورتی که همچنان در موقعیت مکانی نامناسب نور و هوا هستند، حذف می‌شوند.
شاخه‌های ضعیف و در موقعیت مکانی نامطلوب به‌طور معمول میوه دهی ضعیفی خواهند داشت و در صورتیکه هرس نشوند فقط مصرف کننده مواد غذایی و آب خواهند بود و به دلیل کمبود نور، سهمی در فتوسنتز ندارند.
انواع هرس انجیر
هرس زمستانه
هرس زمستانه در هنگام استراحت و خواب گیاه که در فصل زمستان انجام می‌شود به هرس سیاه و خشک معروف است. هرس زمستانه در انجیر دو نوع است،که عبارتند از: الف) هرس شاخه‌های کوتاه یکساله جانبی. ب) هرس سربرداری شاخه، که در نواحی انجیرکاری شهرستان داراب انجام می‌شود.
هرس شاخه‌های کوتاه یکساله جانبی
هرس شاخه‌های کوتاه یکساله جانبی (پنجه) که به اصطلاح محلی شهرستان استهبان پنجه‌شکنی می‌گویند برای افزایش کیفیت میوه ضروری است.
هرس پنجه‌شکنی به سه دسته سبک متوسط و شدید قابل تفکیک است. در هرس سبک، متوسط و شدید پنجه‌شکنی روی هر شاخه دو ساله انجیر، به ترتیب سه، دو و یک شاخه‌ی کوتاه یکساله جانبی حفظ و دیگر شاخه‌های کوتاه یکساله جانبی که ضعیف هستند هرس می‌شوند. یکی از معیارهای ارزیابی قدرت شاخه‌ی کوتاه یکساله جانبی ضخامت شاخه است
هرس سربرداری شاخه
هرس سربرداری شاخه، در نواحی انجیرکاری شهرستان داراب انجام می‌شود، اما در سایر مناطق استان فارس معمول نیست.
هرس سبز
هرس سبز یا هرس تابستانه در تیرماه پس از پایان عملیات گرده افشانی انجام می‌شود. هرس سبز شامل حذف پاجوش و یا سربرداری انتهای شاخه سال جاری می‌باشد.
میزان هرس سبز انتهای شاخه سال جاری با توجه به میزان بارندگی، شرایط کشت آبی یا دیم، قدرت و سن درخت متفاوت است. با استفاده از تجربه و گذشته درخت، تعداد گره‌هایی که میوه مناسب تولید می‌کنند، برآورد می‌گردد. سپس هرس سبز با جوانه‌برداری و یا سربرداری شاخه انجام خواهد شد.
با هرس سبز گل آذین‌هایی که گرده یا زنبور دریافت نکردند و یا آنهایی که میوه دیررس و بی‌کیفیت تولید می‌کنند، حذف خواهند شد.
مقایسه اثرات انواع هرس در انجیر رقم سبز
هرس حذف کامل شاخه های یك ساله جانبی (پنجه‌ها) انجیر رقم سبز در شرایط دیم به صورت شدید همراه با هرس سربرداری زمستانه در افزایش رشد طولی شاخه سال جاری موثر بود.
برای حفظ شادابی و سلامت درختان انجیر رقم سبز در شرایط دیم تیمار هرس شدید زمستانه پنجه‌ها همراه با هرس سربرداری و سبز مناسب ترین تیمار در پایداری برگها بود. هرس متوسط زمستانه پنجه‌ها همراه با هرس سربرداری زمستانه دارای بیشترین درصد میوه‌های ضایعاتی (درجه سه) است.
تیمار هرس متوسط زمستانه پنجه‌ها همراه با هرس سبز باعث افزایش میوه‌های با روزنه بسته (خرمنی) گردیده که این دست آورد را میتوان به‌عنوان یک راهکار برای باغهای انجیر دارای مشکل ترشیدگی میوه، توصیه نمود.
روش سنتی هرس شاخه‌های یک ساله در استهبان در افزایش درصد وزنی میوه‌های قهوه‌ایی روشن و وزن تک دانه موثر بود. هرس شدید زمستانه شاخه‌های کوتاه یک ساله جانبی همراه با هرس سبز تابستانه شاخه سال جاری باعث افزایش قطر و کیفیت میوه های خشک گردید.
هرس شدید زمستانه پنجه‌ها منتج به افزایش وزن میوه‌ها در یک متر مکعب تاج درخت شد. با هرس سبک زمستانه پنجه‌ها عملکرد گیاه کاهش یافت، بنابراین در اجرای عملیات هرس انجیر رقم سبز در شرایط دیم بایستی دقت شود.
هرس درخت انجیر برای حفظ سلامتی درخت و افزایش عملکرد و کیفیت میوه کاری ضروری است. بهترین روش هرس درخت انجیر، پنجه‌شکنی شدید بعد از رفع سرمای زمستان می‌باشد.
سوالات متداول درباره هرس درخت انجیر
۱) چرا باید درخت انجیر را هرس کرد؟
اگر هرس درخت انجیر هر سال صورت نگیرد، شاخه‌های جانبی یکساله بارده رشد ضعیفی داشته که موجب تولید میوه‌های ریز و نامرغوب خواهند شد. بنابراین با هرس، پنجه های ضعیف حذف و پنجه های قوی حفظ خواهد شد. بر این اساس هرس نگهداری انجیر سبب می‌شود تا آب و مواد غذایی به طور یکنواخت به اندام‌های گیاه رسیده و همه شاخه‌ها از نور و هوا به طور یکسان بهره‌مند گردند.
۲) انواع هرس انجیر چه نام دارند؟
هرس زمستانه: در هنگام استراحت و خواب گیاه که در فصل زمستان انجام می‌شود به هرس سیاه و خشک معروف است.
هرس سبز یا هرس تابستانه: در تیرماه پس از پایان عملیات گرده افشانی انجام می‌شود.
