در این مقاله با چند نوع از آفات خانواده چلیپائیان (Crucifereae) آشنا میشویم.
سفیده بزرگ کلم (Large cabbage butterfly)
لاروهای این روز پرک از گیاهان مختلف چلیپائیان مانند کلم، کلم گل، شلغم، ترب، تربچه و کلم قمری تغذیه نموده و فقط رگبرگها را باقی میگذارند.
شناسایی
طول بدن ۲۰ و عرض آن با بالهای باز ۶۰ میلیمتر میباشد. رنگ بدن خاکستری و بالهای آن سفید میباشد. دو گوشه جلویی بالهای جلو به رنگ سیاه مایل به خاکستری است. روی هریک از بالهای جلویی دو خال یا لکه سیاه رنگ نسبتا گرد قرار دارد و در امتداد آنها روی لبه هر یک از بالهای عقبی نیز یکی از همین لکهها وجود دارد. کلیه خالهای مذکور را فقط روی بالهای حشره ماده میتوان دید و حشره نر به هیچ وجه دارای چنین لکههایی نمیباشد.
تخمها تخم مرغی و ۱/۲ میلیمتر طول دارند. لاروها به رنگ سبز مایل به خاکستری و منقوش به سه نوار طولی زردرنگ هستند.سطح بدن پوشیده از تعدادی نقطههای سیاه و زواید خاری شکل است. طول لارو کامل ۵۰-۴۲ میلیمتر میباشد. شفیره بدون پیله و عریان به رنگ سفید مایل به خاکستری و پشت آن گوشهدار و مثلثی است
زمستان را به صورت شفیره به سر میبرد و در اوایل بهار حشرات کامل ظاهر و پس از جفتگیری شروع به تخمریزی کرده و در هر نوبت یک دسته تخم ۲۰ الی ۳۰ عددی روی گیاهان تیره کلم قرار میدهد. مجموع تخمها ممکن است تا ۲۰۰ عدد هم برسد. تخمها پس از ۵ تا ۸ روز باز شده و لاروهای کوچک برای مدتی بطور دسته جمعی زندگی کرده و از قسمتهای لطیف برگها تغذیه میکنند.
لاروها بتدریج که بزرگتر میشوند زندگی جمعی را ترک کرده و پخش میشوند. لاروهای درشت ضمن تغذیه از برگهای کلم فقط رگبرگهای بزرگتر را به جا میگذارند. در سال ۲ تا ۴ نسل دارد.
مبارزه
۱- دشمنان طبیعی:
زنبور پارازیتوئید لارو (Apanteles glomeratus)
زنبور پارازیتوئید تخم (Trichogramma brassicae)
۲- مبارزه شیمیایی
سفیده کوچک کلم (Small cabbage butterfly)
حشره کامل حدود ۱۵ میلیمتر طول و ۵۰ میلیمتر عرض دارد. کوچکتر از گونه قبلی است. رنگ بالها به استثنای دو گوشه بالهای جلویی سفید رنگ میباشد. روی بالهای جلویی ماده دو خال و در افراد نر یک خال دیده میشود. تخم پروانه زرد رنگ، کاجی شکل و در سطح آن از بالا به پایین شیارهایی به تعداد ۱۲ عدد وجود دارد.
رنگ تخمهای این پروانه زردتر از گونه قبلی است. طول لارو کامل ۳۰ میلیمتر و با سفیده بزرگ تفاوت فاحش دارد. رنگ آن سبز و بدن آن از تعداد زیادی موهای ریز و ظریف پوشیده شده است. یک نوار زرد رنگ در پشت و دو نوار زرد در طرفین بدن لارو وجود دارد.
بر خلاف گونه قبلی مادهها تخمهای خود را به صورت انفرادی میگذارند. یک ماده ممکن است تا ۳۵۰ عدد تخم نیز بگذارد. تعداد نسل آن در شرایط کرج ۵ نسل در سال گزارش شده است.
مبارزه
۱- زنبور پارازیتوئید تخم (Trichogramma)
۲- زنبور پارازیتوئید لارو (Apanteles rubecula)
۳- مبارزه شیمیایی
شب پره پشت الماسی (Diamond back moth)
یکی از آفات مهم گیاهان اهلی و وحشی کروسیفره میباشد که به آن بید کلم هم میگویند که لاروها پس از خروج از تخم رگبرگهای اصلی را سوراخ کرده و یا این که در سطح زیرین برگها به تغذیه میپردازند. در حملات شدید بوتههای جوان ممکن است از بین بروند. در گیاه کلم گلها به برگ ترجیح دارند و ضمن تغذیه روی گلها فضولات و تارهای تنیده را به جای میگذارند.
شناسایی
با بالهای باز تا 17 میلیمتر عرض دارد. بالهای جلویی باریک، کشیده و لبه خارجی آنها گرد و ریشکهای بلند دارند. رنگ بدن پروانه خاکستری تیره و رنگ بالهای جلویی قهوهای مایل به زرد همراه با نقطهها یا لکههای سیاه میباشد.
در حاشیه عقبی بالهای جلویی نوار روشنتر موج داری قرار دارد که در موقع جمع شدن بالها هنگامی که دو لبه کم رنگ تر کنار هم قرار میگیرند نقشی بوجود میآید که به آن شب پره الماسی گفته میشود. بال عقب خاکستری تیره، باریک و در حاشیه خود موهای بلند و متراکم دارد.
تخم بیضی و اندازه آن ۰/۲۵ در ۰/۵ میلیمتر و رنگ آن سبز مایل به زرد و در دستههای ۳ تا ۶ عددی در پشت برگها و نزدیک به رگبرگها میگذراند. لاروها در رشد کامل ۸ تا ۹ میلیمتر، در وسط قطور و دوپکی شکل میباشند.
این آفت روزها در زیر برگ مخفی و شبها فعالیت دارد. بعد از پروازهای کوتاه، جفتگیری و در سطح زیر برگها تخم میگذارند. تعداد تخم ۱۵۰ تا ۳۰۰ عدد که در دستههای ۳ تا ۶تایی میگذارند. در شرایط مساعد ۳ تا ۴ روز بعد تخمها باز میشوند.
طول دوران لاروی ۷ تا ۱۰ روز میباشد. لاروهای ریز در زیر برگ از پارانشیم برگ تغذیه میکنند ولی لاروهای درشت برگها را سوراخ سوراخ میکنند. لارو سن آخر پیله تنیده و در سطح پشت برگها تبدیل به شفیره میشود. در ناطق گرمسیر بدون دیاپوز ۱۲ نسل در سال دارد.
مبارزه
۱-لاروهای این آفت توسط زنبور Diadagma sp. تقریبا برابر ۳۵ درصد پارازیته میشوند.
۲- مبارزه شیمیایی با استفاده از سموم مناسب
کک چلیپائیان (Cabbage flea beetle)
سوسکهای بسیار کوچکی در حدود ۲ تا ۳ میلیمتر بوده و به علت این که ران پای عقبی بزرگ شده و میجهند به آنها کک اتلاق شده است. حشرات کامل از برگهای کروسیفره مانند کلم، شلغم، تربچه، خردل و کلزا تغذیه کرده و برگها را سوراخ سوراخ میکنند. لارو معمولا روی ریشه زندگی کرده و خسارت چندانی وارد نمیآورد. از این جنسها سه گونه از ایران گزارش شده است.
۱- P. cruciferae
۲- P. nemorum
۳- P. undulata
گونه اول بدون نوار زرد، ۲ تا ۳/۶ میلیمتر، براق، سبز یا آبی فلزی و تخمریزی آن در خاک صورت میگیرد.
گونه دوم ۲/۵ تا ۳ میلیمتر، سیاه متالیک و روی بالپوش یک نوار طولی زرد وجود دارد. تخم خود را روی برگ میگذارد و لارو به صورت مینوز از برگ تغذیه میکند.
گونه سوم ۲ تا ۳ میلیمتر مانند گونه P. nemorum ولی فاصله دو نوار در وسط باریکتر از حدفاصل دو نوار در گونه بالاست. تخم روی خاک و لاروها در منطقه ریشه فعالیت میکنند.
زمستان را به صورت حشره کامل و به حالت دیاپوز در زیر خاک یا زیر بقایای گیاهی به سر میبرد. در شرایط مساعد و در بهار خارج و بعد از حدود دوهفته تغذیه، جفتگیری و تخمریزی میکند. تخمها نزدیک ریشه در سطح خاک گذاشته میشود. حشره ماده ۳۵ تا ۷۰ تخم میگذارد. دوره جنینی حدود یک هفته و لارو پس از خروج در خاک از ریشه کروسیفره به خصوص کلم تغذیه میکند و اغلب به داخل بافت نفوذ کرده و پس از گذشت حدود یک ماه در خاک به شفیره تبدیل میگردد. دوره شفیرگی ۱۰ تا ۱۵ روز و یک نسل در سال دارد.
مبارزه
مبارزه شیمیایی با سموم کاربردی
سوالات متداول درباره آفات خانواده چلیپائیان
۱) خسارت آفت سفیده بزرگ کلم چگونه است؟
لاروهای این روز پرک از گیاهان مختلف چلیپائیان مانند کلم، کلم گل، شلغم، ترب، تربچه و کلم قمری تغذیه نموده و فقط رگبرگها را باقی میگذارند. لاروهای کوچک برای مدتی بطور دسته جمعی زندگی کرده و از قسمتهای لطیف برگها تغذیه میکنند. لاروها بتدریج که بزرگتر میشوند زندگی جمعی را ترک کرده و پخش میشوند. لاروهای درشت ضمن تغذیه از برگهای کلم فقط رگبرگهای بزرگتر را به جا میگذارند.
۲) شب پره پشت الماسی چیست؟
یکی از آفات مهم گیاهان اهلی و وحشی کروسیفره میباشد که به آن بید کلم هم میگویند. در حملات شدید بوتههای جوان ممکن است از بین بروند. در گیاه کلم گلها به برگ ترجیح دارند و ضمن تغذیه روی گلها فضولات و تارهای تنیده را به جای میگذارند.