انواع نارنگی‌ (Citrus reticulata Blanco)

نارنگی‌ ها بر اساس خصوصیات پوست، کیفیت گوشت و آب میوه، رشد عمودی درخت به دو گروه ماندرین (Mandarin) و تانجرین (Tangerin) که تقریبا مشابه هم هستند تقسیم می‌شوند.

در سال ۱۸۳۷ بلانکو کلیه مرکباتی که دارای مشخصه‌هایی چون داشتن میوه کوچک‌تر از پرتقال، پوست‌دهی آسان و وجود لپه‌های سبز رنگ در بذر بودند را Citrus reticulata Blanco نامید.

ارقام این گونه عمدتا درختانی با جثه کوچک همراه با شاخه‌های باریک، برگ‌های پهن یا باریک نیزه‌ای و گل‌های منفرد یا خوشه‌ای هستند. در سال‌های گذشته، انواع نارنگی با طعم شیرین به عنوان دسر غذایی مصرف داشته، در حالیکه از انواع ترش جهت پایه، طعم دهنده غذا و دارو استفاده شده است.

گروه ماندرین

گروه ماندرین به نارنگی‌های متداول در ژاپن، چین، اسپانیا، ایتالیا و آفریقای جنوبی و آن دسته از دورگ‌های بین گونه‌ای که نارنگی یکی از والدین آنها است به کار می‌رود. میوه ارقام نارنگی با توجه به ویژگی‌های رقم و شرایط محیطی از اواخر پائیز تا اوایل بهار می‌رسد. درختان، مقاوم به سرما بوده اما میوه آنها به دلیل کوپکی و نازکی پوست در برابر سرما زود آسیب می‌بینند. درختانی که در مناطقی با گرمای کافی و رطوبت مناسب رشد کرده‌اند تولید معطرترین میوه در زمان رسیدن می‌نمایند.به همین دلیل کشت نارنگی در مناطق سرد کمتر توصیه می‌شود.

ساتسوما (Satsuma)

رقم ساتسوما به پیشناد مارکوویچ به نام  Citrus unshiu Marc نام‌گذاری شد. لیکن سوئینگل آن را جز رقم Citrus reticulate ذکر نموده است.با وجود اینکه رقم ساتسوما از بذرهای کشت شده در جزیره تاگاشیمای ژاپن به دست آمده و به عنوان مهمترین مرکبات ژاپن محسوب می‌شود ولی منشا این گونه کشور چین است و قرن‌هاست به ژاپن انتقال یافته است. نزدیک به ۱۰۰ رقم نارنگی ساتسوما وجود دارد که از نظر زمان رسیدن، شکل میوه و کیفیت داخلی میوه با یکدیگر متفاوت هستند. ساتسوما با آب و هوای نیمه گرمسیری سرد تطابق یافته و جهت رسیدن میوه به گرمای کمی نیاز دارد.

ورود نارنگی ساتسوما در ایران

در سال‌های ۱۳۰۹-۱۳۱۳ بذر نارنگی ساتسوما به ایران وارد شد. این گونه ابتدا در کاخ‌ های دربار پهلوی در شمال ایران کشت شد و بعد به ایستگاه‌های وزارت فلاحت سابق راه یافت. در ایران رقم انشو تا سال ۱۳۴۲ ناشناخته بود ولی با مقاومت نشان دادن نسبت به سرما، از سال ۱۳۴۷ به عنوان اولین رقم نارنگی برای کشت در مناطق شمال کشور معرفی شد.

بهترین محل برای کاشت این رقم، شرق مازندران است. درختان از عرض رشد کرده و شکل چتری پیدا می‌کنند. درختان پرمحصول و بی‌تیغ بوده و میوه دارای پوست صاف و نازک، پرآب، نسبتا درشت، پخ با دم کشیده است. گروه ساتسوما به دو دسته وازه (Wase) و اواری (Owari) تقسیم می‌شود.

• وازه

رقم ایشی کاوا، هایاشی و میاگاوا قرار می‌گیرد. زمان رسیدن میوه در این دسته از اواسط یا اواخر مهرماه بوده و نسبت به اواری خیلی زودترس‌تر، کم رشدتر و پاکوتاه‌تر است.

• اواری

اواری داری میوه‌هایی با اندازه متوسط، پوست نسبتا صاف با اتصال کم به گوشت، دارای غدد روغنی برجسته و بی‌بذر است. میوه این گروه کیفیت نسبتا کمتری از گروه وازه دارد. از ارقام معروف گروه اواری: سوجی یاما، سیلور هیل و ناگاشی را نام برد.

در سال ۱۳۴۸ ارقام ایشی‌کاوا، سوجی‌یاما و میاگاوا وارد ایران شد. بعد از پیوند این ارقام بر روی پایه پونسیروس، در باغ بزرگ مهدشت واقع در ساری کشت شد. کیفیت میوه رقم انشو در غرب مازندران به لحاظ کمی نور و حرارت، پوست پره‌ها چرمی و زیر دندان احساس می‌شود. کلفتی پوست میوه مربوط به سنگینی خاک، استفاده از پایه نارنج، مصرف ازت زیاد و کمبود فسفر است. میوه آنها بعضا دارای ۲-۱ بذر بوده و درصد چند جنینی آنها نیز بسیار بالاست.

کلمانتین (Clementin)

نارنگی کلمانتین از گروه نارنگی ماندرین بوده و موطن آن چین گزارش شده و به نارنگی الجزایری نیز معروف است. این رقم در شمال و جنوب آفریقا و بسیاری از مناطق مدیترانه‌ای کشت می‌شود.درختان کلمانتین میوه‌هایی با اندازه مختلف و با شکلی متغیر(اندکی پخ تا کروی یا کشیده و گاهی نیز هرمی فرم) تولید می‌کنند ضخامت پوست در حد متوسط، نسبتا سفت و چسبیده به گوشت اما براحتی قابل پوست‌گیری است و تا بعد از بلوغ حالت پف‌دار به خود نخواهد گرفت. رنگ گوشت نارنجی تیره، ترد، گوشتی و پرآب، شیرین و معطر است. تعداد بذرها ناچیز یا متوسط است.

نارنگی کلمانتین رقمی زودرس محسوب می‌شود. درختان کلمانتین ضمن فشردگی تاج و پاکوتاهی، از محصول بالا و کیفیت خیلی خوبی نیز برخوردارند. درختان این رقم تا حدود زیادی به سرما مقاوم هستند. این رقم طی ۱۳۰۹-۱۳۱۱ وارد ایران شد و به علت مقاومتی که در سال ۱۳۴۲ به سرما نشان داد جز ارقام اقتصادی نارنگی در شمال کشور است.

نارنگی‌های تانجلو (Tangelo)

نارنگی‌های تانجلو دورگ‌های حاصل از تلاقی بین گونه‌ای نارنگی دنسی (از گروه تانجرین) و گریپ فروت دانکن (Duncan) هستند. دو رقم معروف این گروه، مینولا (minneola) و اورلاندوتانجلو (Orlando tangelo) هستند. میوه مشخصاتی شبیه به نارنگی و گریپ فروت دارد. به طور کلی درختان تانجلوها نسبتا قوی مقاوم به سرما و برخوردار از نوعی پارتنوکارپی ضعیف است.

پرتقال تمپل (Temple) و نارنگی رابینسون (Robinson) به عنوان مناسب‌ترین گرده‌افشان برای ارقام فوق پیشنهاد شده است. زمان رسیدن نارنگی‌های اورلاندو و مینولا، اواخر اذر تا اواخر دی ماه است. معمولا درختان رقم اورلاندو در مناطق نیمه گرمسیری علائم کمبود ازت نشان داده و میوه‌ها و درختان، مبتلا به لکه قهوه‌ای آلترناریا می‌شوند. مساعدترین شرایط برای پرورش این ارقام جیرفت، خوزستان و سواحل خلیج فارس است.

نارنگی‌های تانگور

• تمپل

رقم تمپل که به پرتقال یا نارنگی تمپل نیز معروف است دورگ طبیعی بین نارنگی و پرتقال (C. reticulate * C.sinensis) محسوب می‌شود که در اواخر دهه ۱۸۰۰ در جامائیکا به دست آمده است.در سال ۱۸۸۵ پیوندک‌های آن به فلوریدا انتقال یافت. میوه این رقم میان‌رس بوده و از نظر ظاهری شبیه نارنگی‌های ماندرین است. بیشتر درختان این رقم مستعد آلودگی‌های ویروسی اگزوکورتیس، زایلوپروسیس و تریستزا هستند. رنگ لپه‌های این دورگ سفید بوده و میوه‌ها بین ۲۰-۲ بذر تولید می‌نمایند. در ایران این دورگ اهمیت اقتصادی پیدا نکرده اما به عنوان پایه مادری می‌تواند در دورگ‌گیری‌ها مورد استفاده قرار گیرد.

• رقم مورکات (Murcat)

این رقم نیز دورگ طبیعی است و حدود سال ۱۹۱۶ توسط مرکز پژوهش‌های USDA در ایالات متحده آمریکا به باغداران معرفی شد. رقم مورکات امروزه عمده‌ترین بخش صادرات مرکبات برزیل را تشکیل می‌دهد و در نواحی گرم و مرطوب محصول مناسبی تولید می‌کند. رقم مورکات علاوه بر مشخصه‌هایی شبیه به ماندرین، پررشد و مقاوم به سرما و میوه‌ها در انتهای شاخه‌ها تشکیل می‌شوند.

میوه‌های رقم مورکات پخ با گوشت ترد، پرمحصول و همه سال آور است. میوه‌های تولید شده در شمال ایران، پوست آن‌ها به گوشت چسبیده و به راحتی نارنگی جدا نمی‌شود. از نظر زمان رسیدن در گروه میان‌رس‌ها قرار می‌گیرد. جنین برخلاف نارنگی‌ها که سبز است در این رقم سفید است. به دلیل خاصیت سال‌آوری، هرس و تنک در رقم مورکات حائز اهمیت است. همچینین این رقم به کمبود ازت و پتاس حساس است.

• کینگ

سوئینگل این رقم را دورگ بین نارنگی و پرتقال دانسته و لور آنرا C. mobilis نام‌گذاری نموده است. رقم کینگ در سال ۱۳۴۷ از فلوریدا وارد ایران شد و در ایستگاه تحقیقات مرکبات کترا(تنکابن) کشت و در سال ۱۳۶۲ به جنوب برده شد.میوه این دورگ شبیه نارنگی با برآمدگی در سطح بوده و رنگ گوشت در مرحله رسیدن میوه پرتقالی است. این رقم جزو ارقام دیررس، بی‌تیغ، مقاوم به سرما و حساس به آفتاب سوختگی است. میوه به دلیل داستن پوست زبر، از نطر ظاهری جذابیت کم‌تری داشته و معمولا فقط مصرف‌کننده‌هایی که از کیفیت و طعم داخلی آن مطلع هستند آنرا خریداری می‌کنند. میوه‌ها چندین بذر داشته و برخلاف اکثر ارقام گروه ماندرین، لپه‌ها سفیدرنگ هستند.

نارنگی‌های کمپلکس

• رقم لی (lee)

کمپلکس لی در سال ۱۹۴۲ در ایستگاه اورلاندو فلوریدا با دورگ‌گیری از نارنگی کلمانتین و اورلاندو تانجلو تهیه و در سال ۱۹۵۹ معرفی شد. این رقم نیز به نور، حرارت و آب کافی نیاز دارد و در اکثر شهرهای شمال ایران به عنوان یک رقم دیررس به صورت پراکنده کشت شده است. میوه‌های رقم لی در قطبین فرو رفته، با پوست نسبتا تازک و صاف، دارای گوشت ترد، پرآب و شیرین است. درختان این رقم با تاج فشرده و برگ‌های باریک، کشیده و بی‌تیغ قابل شناسایی است.

• رقم اوسئولا (Osceola)

نارنگی اوسئولا رقم خواهری لی است که از تلاقی رقم نارنگی کلمانتین و اورلاندوتانجلو بدست آمده و در سال ۱۹۵۹ معرفی شد.میوه این رقم دارای پوست نازک و چسبیده به گوشت بوده ولی به راحتی قابل جدا شدن است. نارنگی اوسئولا زودرس بوده ولی به دلیل ذائقه پسندی ایرانی در مصرف این میوه، کشت این رقم محدود شده است.

• رقم روبینسون (Robinson)

نارنگی روبینسون نیز رقم خواهری لی و اوسئولا است که از تلاقی کلمانتین و اورلاندو به دست آمده است. میوه‌هایی نسبتا درشت‌تری نسبت به دو رقم قبلی داشته و دارای پوست نازک، صاف و براق، ترد و پرآب بوده و درختان چتری و بدون تیغ دارد.

• رقم نوا (Nova)

نارنگی نوا در سال ۱۹۴۶ توسط گاردنر معرفی و در سال ۱۳۴۷ نیز وارد ایران شد. نارنگی نوا ظاهرا در دو انتها فرو رفته، دارای بذر زیاد و پوست نسبتا نازک است.

• رقم پیج (Page)

پیج در سال ۱۹۶۳ معرفی شده و از تلاقی نارنگی کلمانتین و مینولاتانجلو به دست آمده است. این رقم در سال ۱۳۴۷ وارد ایران شد. اندازه میوه در حد متوسط، دارای شکل پخ تا نیمه کروی است. ضخامت پوست نیز در حد متوسط و سطح آن صاف سنگریزه‌ای است. رنگ پوست در زمان بلوغ نارنجی مایل به قرمز بوده و در هر میوه حدود ده پره وجود دارد.گوشت میوه به رنگ قرمز تیره، بافت ترد، آبدار و بسیار معطر و شیرین است. تعداد بذر در هر میوه نسبتا زیاد و دارای بپه‌هایی به رنگ زرد است. درختان این رقم نسبتا قوی و شاخه‌ها رشدی بالارونده دارند که در اثر وزن میوه‌ها حالت گسترده به خود می‌گیرند.

پیج برای تشکیل میوه نیاز به گرده دهنده در اطراف خود دارد. این رقم زودرس بوده و دارای دو عیب عمده حساسیت شاخه به آنتراکنوز و عارضه ترکیدگی برون‌بر در تابستان است.

سایر دو رگ‌های نارنگی

• ویلینگ (Wilking)

رقم ویلینگ در سال ۱۹۱۵ از دورگ‌گیری نارنگی کینگ و ویلولیف به دست آمده است. این رقم در کالیفرنیا مورد توجه چندانی قرار نگرفت اما در مراکش و برزیل مورد توجه قرار گرفت و کشت شد.میوه ویلینگ نسبتا پهن، گوشت چسبیده به پوست دارد ولی پوست به راحتی جدا می‌شود. گوشت میوه سفت بوده و از نارنگی‌های پرآب با عطر و طعم مطلوب است.

• فیرچاید (Fairchid)

نارنگی فیرچاید رقمی زودرس بوده و به دلیل داشتن میوه‌های درشت، گوشت ترد، پرآب و شیرین برای کشت در جیرفت توصیه شده است.

• کینو (Kinnow)

نارنگی کینو دورگ بین ویلولیف و کینگ است. این رقم از ارقام خوب پاکستان بوده و درختان آن بالا رونده، بی‌تیغ، پرمحصول و دیررس است. اندازه میوه متوسط، مکی پخ، نوک و قاعده میوه پهن و کمی تورفته است. پوست نسبت به سایر رقم ها چسبندگی بیشتری به گوشت دارد.

پوست ظاهری خشن، چرمی، بسیار صاف و براق که گاهی نقاط فرورفته خیلی ظریفی به رنگ زرد مایل به نارنجی روی پوست میوه رسیده مشاهده می‌شود.گوشت میوه به رنگ زرد نارنجی، پرآب، سفت، با عطر عالی همراه با بذور چند جنینی زیاد است.

کینو رقمی میان‌رس و شبیه رقم دنسی است. میوه‌ها قادر به حفظ کیفیت خود برروی درخت هستند. داشتن مقاومت به سرما همراه با کیفیت بالای محصول موجب شده علاوه بر ویژگی‌های سال‌آوری شدید، باغ مادری آن در جیرفت دایر شود.

• کارا (Kara)

این رقم در سال ۱۹۱۵ از تلاقی بین نارنگی انشو و کینگ است. درخت کارا شبیه به انشو، گرد، بی‌تیغ و پرمحصول است. میوه دارای پوست کلفت و ناصاف شبیه به پرتقال، تقریبا به گوشت چسبیده، ترد، پرآب، با بذر زیاد و دارای خاصیت چند جنینی است.

• فرمنت (Ferement)

از تلاقی رقم پونکن و کلمانتین است و در سال ۱۹۶۴ به نام فرمنت معرفی شد. این رقم در سال ۱۳۵۱ وارد ایران شد و مناسب مناطق خشک تشخیص داده شد. به لحاظ کم برگی این درختان اغلب دچار آفتاب سوختگی می‌شود. میوه‌ها زودرس، پر بذر و در صد چند جنینی آنها حدود ۵۰ درصد است.

• بکرایی (Bakraei)

نارنگی بکرایی دورگ نارنگی و لیموشیرین است و به عنوان پایه در جیرفت، قصرشیرین و برخی مناطق دیگر استفاده می‌شود.بکرایی در جهرم تلخو نامیده می‌شود و شباهتی به نارنگی دارد. درختان آنها دارای تاج فشرده، پرمحصول، درصدبالای چندجنینی و مقاوم به PH بالا هستند. مهمترین عیب این دورگ این است که درختان از حدود ۱۵ سالگی از نوک شاخه‌ها شروع به خشک شدن می‌کنند. همچنین رقم بکرایی حساس به پوسیدگی طوقه و ریشه، حساس به سرما و بیماری ویروسی کاچکسیا است.

گروه تانجرین

نارنگی‌های آمریکا، استرالیا یا چین که دارای مواد رنگی بالایی هستند اصطلاحا تانجرین نامیده می‌شوند.

• پونکن (Puncan)

بذر نانرنگی پونکن در سال ۱۳۴۷ از فلوریدا به رامسر منتقل شد. درختان این رقم قوی، بالارونده و سال‌آور است. البته خطر شکستن شاخه‌ها در اثر باد و برف سنگین وجود دارد. میوه‌های درخت در انتهای شاخه‌ها تولید و از نظر زمان رسیدن جز گروه ارقام زودرس نارنگی محسوب می‌شوند. شکل میوه پخ، دارای ناف کوچک، پوست کلفت و صاف، بذرها چند جنینی، ترد و آبدار و دارای ۱۳-۷ بذر است.

رنگ گوشت نارنجی و مزه‌ای نسبتا دلچسب و معطر دارد. نسبت به اغلب نارنگی‌ها مقاومت کمتری به سرما دارد. درختان نوسلار این رقم در ایران به پاس زحمات مهندس یونس ابراهیمی در توسعه و اصلاح مرکبات، به نام نارنگی یونسی نام‌گذاری شده است.

• دنسی (Dancy)

نارنگی دنسی در سال ۱۸۵۷ در آمریکا کشف شد. سال‌ آوری در این رقم مشابه سایر ارقام گروه تانجرین است. در سالی که محصول وجود دارد میوه‌ها خیلی کوچک هستند. نیاز گرمایی این رقم بالاست، بنابراین برای مناطق گرم ایران توصیه می‌شود. نارنگی دنسی میوه‌هایی پوست نازک، گوشت سبز روشن، ترد، پر عطر و ترش مزه با بذر چند جنینی است.

• کلئوپاترا (Cleopatra)

تاناکا رقم کلئوپاترا را Citrus reshni نام‌گذاری نمود. رقم کلئوپاترا بومی هند بوده و در سال ۱۸۷۵ از جامائیکا وارد آمریکا شد و بیشتر به عنوان پایه در نواحی جنوب ایران به ویژه بم و جیرفت استفاده می‌شود. در PHهای بالای خاک تا حدود ۸ بهترین پایه برای نارنگی محسوب شده ولی مناسب خاک‌های سنگین و یا خیلی سبک نیست. این رقم به فیتوفترا مقاوم بوده و تحمل خوبی نسبت به شوری، یخ‌زدگی و بلایت دارد اما نسبت به نماتد مرکبات و نماتد حفار حساس است.

• اتابکی

اتابکی از نارنگی محلی بوده که در باغ آقای اتابکی واقع در حاشیه چابکسر بوده به دست آمده است. ویژگی بذور نارنگی اتابکی تک جنینی، اندازه درختان بزرگ، محصول آن کم و برگ‌های نسبتا پهن و میوه درشت دارد.

نارنگی محلی ایران

نارنگی محلی ایران در واقع بذر نارنگی اونکو بوده که از هندوستان وارد ایران شده است. این نارنگی رقمی قدیمی و میان‌ رس بوده و بدلیل بالا بودن درصد چندجنینی، صفات مادری را حفظ کرده است. نارنگی محلی فاقد بیماری‌های ویروسی است و به خوبی با شریط محیطی شمال و جنوب کشور سازگاری پیدا کرده است. در شمال انشو جایگزین این رقم شده است.

مشکل درختان نارنگی محلی خشکیدگی سرشاخه‌ها است و به علت ریزش برگ‌ها در اثر حمله کنه شرقی، شاخه‌ها در اثر تشعشع نور خورشید آب خود را از دست می‌دهند. درختان شدیدا حساس به شپشک آردآلود و کنه قرمز هستند.

نارنگی یاشار

یاشار حاصل تلاش ۲۱ ساله (۱۳۸۸-۱۳۶۷) محققان موسسه تحقیقات مرکبات کشور است. این رقم حاصل دورگ‌گیری بین مینولاتانجلو و نارنگی شانگشا بوده است. یاشار جز ارقام دیررس است و معمولا ارقامی که زودرس و یا دیررس باشند مورد پسند بازار است زیرا در مواقعی از سال که سایر ارقام مرکبات موجود نیست وارد بازار می‌شوند.

یاشار عملکردی بالا و خصوصیات کمی و کیفی مناسبی از جمله درشتی میوه، میزان آب میوه بالا داشته است. با توجه به بررسی از نظر نسبت قطر پایه به پیوندک، پایه نارنج مناسبترین سازگاری را با نارنگی یاشار دارد. این رقم دارای تاجی پهن، عادت رشدی پخش و گسترده، تراکم شاخه‌ها در حد متوسط، زاویه شاخه‌ها با تنه اصلی در حد متوسط و تراکم تیغ در آن کم است. مانند اکثر ارقام نارنگی، رقمی بذردار و دارای سال آوری است.

درختان این رقم چون از بذر بدست آمده‌اند سالم و عاری از بیماری هستند. در مقایسه با ارقام پرتقال و ارقام نارنگی به استثنا رقم انشوُ تحمل نسبتا خوبی نسبت به سرما و یخ‌بندان شدید در زمستان دارند. یاشار روی پایه‌های نارنج، سیترنج و پونسیروس در نیمه اسفند و روی پایه‌های سیتروملو و فلائینگ دراگون در اول اردیبهشت قابل برداشت است.

نارنگی شاهین (Shahin)

این رقم یک دورگ شبه نارنگی که از تلاقی پرتقال و نارنگی است. شکل تاج درخت گسترده و دارای عادت رشدی باز است. این رقم دارای تراکم شاخه متوسط و بی‌تیغ بوده و زاویه شاخه‌ها بسته‌تر است.

شکل میوه پخ،به آسانی پوست گرفته می‌شود و متوسط بذر میوه بالا است. پوست نارنگی شاهین به دمای پایین انبار حساس بوده و لکه‌دار می‌شود. این رقم کمی دیررس بوده و در شرایط شمال کشور در اواخر دی و اوایل بهمن می‌رسد. سازگاری پایه و پیوندک در این رقم مناسب است. این رقم با عملکرد بالا، درشتی میوه، شیرینی، زودرسی، میزان آب بالا دلایل انتخاب این رقم بوده و به علت بالا بودن آب میوه می‌تواند در صنایع تبدیلی مورد استفاده قرار گیرد.

نارنگی نوشین (Noushin)

رقم نوشین دورگ شبه نارنگی حاصل از هیبرید پرتقال و نارنگی است که از میان ۶۸ تیپ انتخاب و به نام آقای مهندس نوشین در سال ۱۳۸۸ نام‌گذاری شد. کل تاج درخت کشیده و دارای عادت رشد افراشته است. این رقم دارای تراکم شاخه متوسط و بی‌تیغ بوده و زاویه شاخه‌ها بسته‌تر است.

شکل میوه پخ، مقدار عصاره درونبر متوسط، رنگ درون نارنجی روشن و ضخامت پوست پره نازک است. نوشین زودرس و در شرایط شمال کشور در اوایل پاییز می‌رسد. سال‌‌آوری نداشته و سازگاری پایه و پیوندک در این رقم مناسب است. نارنگی نوشین قابلیت انبارش خوبی داشته و پوست آن به لکه‌های انباری حساس نیست.

نارنگی ورا (Vara)

رقم ورا حاصل تلاقی پرتقال و نارنگی است که برای شرایط اقلیمی جنوب ایران در سال ۱۳۸۸ توصیه شده است. نام این رقم از نام غاری در جهرم  گرفته شده است. شکل تاج درخت کروی و دارای عادت رشد عمودی افراشته است. این رقم دارای شاخه‌های متراکم، بدون تیغ بوده و زاویه شاخه‌ها تنگ می‌باشد.

شکل میوه آن گلابی شکل و دارای رنگ گوشت زرد، بذردار و پر آب بوده و به آسانی پوست آن جدا می‌شود. ای رقم میان‌رس بوده و در شرایط جنوب کشور (مشابه جهرم) در دی‌ماه می‌رسد. دارای میوه‌های درشت و در زمان رسیدن رنگ گوشت و پوست میوه زرد رنگ می‌شود.

نارنگی پرنا (Parna)

نام این رقم از دوحرف اول پرتقال و نارنگی گرفته شده است.شکل تاج درخت بیضوی و دارای عادت رشدی افراشته است. این رقم دارای شاخه‌های متراکم و کم تیغ بوده و زاویه شاخه‌ها متوسط است. شکل میوه گلابی شکل، درشت، دارای رنگ گوشت زرد، بذردار و پرآب، و به آسانی پوست آن جدا می‌شود. رنگ برونبر زرد لیموئی و ضخامت پوست میوه زیاد و درختان این رقم سال‌آوری ندارند.

در جدول زیر ارقام نارنگیهای توصیه شده برای مناطق مرکبات خیز ایران ذکر شده است.

سوالات متداول درباره نارنگی ها

۱) مهم ترین انواع نارنگی کدام ها هستند؟

رقم ساتسوما (Satsuma)، کلمانتین (Clementin)، لی (lee)، اوسئولا (Osceola)، روبینسون (Robinson)، کینو (Kinnow)، کارا (Kara)، فرمنت (Ferement)، بکرایی (Bakraei)، کلئوپاترا (Cleopatra)، اتابکی از مهم ترین نارنگیهای موجود در جهان هستند.

۲) نارنگی های ایران کدام اند؟

از نارنگی های مهم ایران میتوان به یاشار، شاهین (Shahin)، نوشین (Noushin)، ورا (Vara) و پرنا (Parna) اشاره کرد.

۳) در مناطق ایران کاشت چه نارنگی هایی بهتر است؟

با توجه به جدول، در هر نقطه از ایران با توجه به شرایط آب و هوایی آن منطقه میتوان نارنگی های مختلف کاشت تا بهترین محصولات به دست آید.

فتوحی قزوینی. ر. و فتاحی مقدم.ج.(1395). پرورش مرکبات در ایران، دانشگاه گیلان.