بیماری‌های شانکر بوتریوسفریایی،نکتریایی و پوسیدگی رزلینیایی ریشه درختان سیب

شانکر بوتریوسفریایی سیب

نخستین بار بیماری شانکر بوتریوسفریایی در ایران روی درختان سیب نوشهر دیده شد. این بیماری بیشتر در مناطقی با هوای مرطوب و بارندگی زیاد دیده می‌شود، اما در باغهای سیب واقع در دشتها و ارتفاعات با هوای سرد و خشک، شایع نیست. به طور کلی این بیماری در ایران اهمیت اقتصادی ندارد.

نشانه‌های بیماری شانکر بوتریوسفریایی سیب

علائم این بیماری روی شاخه، تنه،و میوه دیده می‌شود. روی تنه و شاخه‌های درختان بیمار، شانکرهای بزرگ بروز می‌کنند. بافتهای فاسد محل هر شانکر با شکافی از دیگر بخشهای پوست جدا می‌شوند. همچنین در سطح شانکرها ترکهایی تقریبا به شکل دوایر هم مرکز نمایان می‌گردند.

روپوست محل شانکرها خشکیده، به شکل پوستکهای نازکی جدا می‌شوند. گاهی ممکن است سیبهای رسیده درختان بیمار مورد حمله قرار گیرند. لکه‌های بیماری روی میوه که معمولا ۴ تا ۶ هفته قبل از برداشت محصول ظاهر می‌شوند مدور و به رنگ قهوه‌ای‌اند.

عامل بیماری شانکر بوتریوسفریایی

بیمارگر این بیماری Botryosphaeria ribis Gross & Dug. و فرم غیر جنسی آن  Dothiorella pyrenophora ell. & EV. تشخیص داده شده است.

مبارزه با بیماری شانکر بوتریوسفریایی

اقدامهای زیر در کنترل بیماری موثرند:

• احداث باغ سیب در زمین و شرایط اقلیمی مناسب، کود دادن و آبیاری مناسب و اعمال دیگر عواملی که موجب تقویت درختان می‌شوند.
• قطع شاخه‌های آلوده، تراشیدن شانکرها به انضمام بافتهای عفونی اطراف آنها و بلافاصله اندودن محلهای بریده و تراشیده شده با خمیرهای محتوی قارچکش.
• سمپاشی درختان در پاییز بعد از هرس و سالم‌سازی آنها با قارچکش

شانکر نکتریایی سیب

شانکر نکتریایی یا شانکر اروپایی، در کشورهای امریکایی و اروپایی مخصوصا در مناطقی که بارانهای مرتب تابستانی دارند شیوع دارد.شانکر نکتریایی موجب خشکیدن درختان جوان و شاخه‌های درختان مسن می‌شود.

شانکرهای این بیماری بیشتر در محل گره‌ها و زوایای شاخه‌ها بروز می‌کنند. شانکر نکتریایی روی شاخه‌های جوان به صورت نواحی فرورفته و بیضی کشیده نمایان می‌شود. روی شاخه‌های بزرگتر شانکرها، تخم مرغی و فرورفته هستند و معمولا بافتهای آلوده پیرامون آنها، پینه‌ای می‌شوند. سال بعد، بیمارگر به نواحی پینه‌ای شانکرهای سال قبل هم سرایت و موجب انهدام این قسمتها می‌شود.

عامل بیماری شانکر نکتریایی سیب

عاما این بیماری Nectria galligena bres است که شکل غیرجنسی آن Cylindrocarpon heteronemum Wolenweb  نام دارد.

مبارزه با شانکر نکتریایی

• قطع و انهدام بافتها و قسمتهای شانکردار موجب کاهش مقدار مایه قارچ در باغ می‌شود.
• در صورت شدت بیماری، می‌توان درختهای باغ را در پاییز بلافاصله بعد از ریزش برگها با استفاده از قارچکشهای مسی، سمپاشی کرد.

پوسیدگی رزلینیایی ریشه درختان سیب

به پوسیدگی رزلینیایی ریشه، پوسیدگی دماتوفورایی ریشه و پوسیدگی سفید ریشه هم گفته می‌شود. باغداران اصفهانی به آن «خوره» می‌گویند. علاوه بر درختان سیب، تقریبا ۱۷۰ گونه دیگر از گیاهان متعلق به ۶۳ جنس نیز به این بیماری مبتلا می‌شوند.

دامنه انتشار آن در جهان بسیار گسترده است. زیان این بیماری در خزانه‌ها و نهالستان‌های درختان میوه زیاد است. این بیماری بیشتر در باغهای قدیمی که زمینهای آنها زه‌اب دارند یا در زمین‌های جنگلی که درختان آنها تراشیده و به باغ تبدیل شده‌اند، شایع است.

نشانه‌های بیماری پوسیدگی رزلینیایی ریشه

نشانه‌های ثانوی این بیماری در قسمتهای هوایی درخت‌های بیمار بروز می‌کنند. این علائم عبارتند از: رنگ پریدگی برگساره‌ها، عدم رشد و تشکیل شاخساره‌های جدید روی درخت، کاهش رشد درخت، کوچکی و چروکیدگی میوه‌ها، کوچک شدن برگها که ممکن است زودتر از موقع بریزند. این نشانه‌ها، تنها خاص این بیماری نیستند بلکه هر نوع بیماری کخه موجب فساد ساختار ریشه شود، چنین علائمی دارد.

نشانه‌های اختصاصی پوسیدگی رزلینیایی ریشه، در اندامهای زیرزمینی درخت ابتدا به صورت قهوه‌ای شدن و پوسیدگی ریشه‌های کوچک بروز می‌کنند، عفونت و پوسیدگی بافتها بعدا به ریشه‌های بزرگتر نیز سرایت می‌کنند. سطح ریشه‌های آلوده با لایه‌ای از میسلیوم‌های قارچ پوشیده می‌شود که ابتدا سفید است، ولی به تدریج خاکستری و کپکی می‌شود.

در شرایط مناسب از نظر رطوبت و دما، توده‌های سفیدرنگ قارچ در خاک هم تشکیل می‌شوند. نهال‌های مبتلا به بیماری، به آسانی از زمین کنده می‌شوند.

عامل بیماری پوسیدگی رزلینیایی ریشه

شکل جنسی بیمارگر Rosellinia necatrix prill و فرم غیرجنسی آن Dematophora necatrix Hartig نام دارد.

مبارزه با بیماری پوسیدگی رزلینیایی ریشه

بهترین راه کنترل بیماری پوسیدگی رزلینیایی ریشه، جلوگیری از پیدایش و شیوع آن است. برای تحقق این امر، موارد زیر توصیه می‌شود.

• از نهال‌های سالم و عاری از بیماری برای احداث باغ‌های جدید استفاده شود.
• قبل از کاشت درختان، خاک زمین‌های آلوده با متیل بروماید یا آفتاب‌دهی ضدعفونی شود.
• به منظور زیر خاک نگرفتن طوقه و بن ساقه نهال‌ها، از عمیق کاشتن نهالها اجتناب شود.
• در باغ‌هایی که بیماری در آنها شایع است، لازم است همه درخت‌های بیمار که امیدی به بقای آنها نیست از ریشه در آورده، منهدم شوند. هنگام کندن و انهدام درختان بیملار، بایدسعی شود تمام قسمتهای ریشه‌های الوده موجود در خاک باغ، جمع آوری و نابود گردند.

کانونهای این بیماری را در باغ بایدبا حفر خندقهایی مناسب در اطراف آنها از دیگر قسمتهای سالم باغ مجزا کرد تا بیمارگر به قسمتهای اخیر سرایت نکند.

سوالات متداول درباره بیماری های شانکر بوتریوسفریایی،نکتریایی و پوسیدگی رزلینیایی ریشه درختان سیب

۱) چگونه میتوان بیماری شانکر بوتریوسفریایی را کنترل کرد؟

-احداث باغ سیب در زمین و شرایط اقلیمی مناسب، کود دادن و آبیاری مناسب و اعمال دیگر عواملی که موجب تقویت درختان می‌شوند.
-قطع شاخه‌های آلوده، تراشیدن شانکرها به انضمام بافتهای عفونی اطراف آنها و بلافاصله اندودن محلهای بریده و تراشیده شده با خمیرهای محتوی قارچکش.
-سمپاشی درختان در پاییز بعد از هرس و سالم‌سازی آنها با قارچکش.

۲) شانکر نکتریایی سیب چیست؟

شانکر نکتریایی یا شانکر اروپایی، در کشورهای امریکایی و اروپایی مخصوصا در مناطقی که بارانهای مرتب تابستانی دارند شیوع دارد.شانکر نکتریایی موجب خشکیدن درختان جوان و شاخه‌های درختان مسن می‌شود.

شانکرهای این بیماری بیشتر در محل گره‌ها و زوایای شاخه‌ها بروز می‌کنند. شانکر نکتریایی روی شاخه‌های جوان به صورت نواحی فرورفته و بیضی کشیده نمایان می‌شود. روی شاخه‌های بزرگتر شانکرها، تخم مرغی و فرورفته هستند و معمولا بافتهای آلوده پیرامون آنها، پینه‌ای می‌شوند.

۳) نشانه‌ بیماری پوسیدگی رزلینیایی ریشه چگونه بروز می کند؟

نشانه‌های اختصاصی پوسیدگی رزلینیایی ریشه، در اندامهای زیرزمینی درخت ابتدا به صورت قهوه‌ای شدن و پوسیدگی ریشه‌های کوچک بروز می‌کنند، عفونت و پوسیدگی بافتها بعدا به ریشه‌های بزرگتر نیز سرایت می‌کنند. سطح ریشه‌های آلوده با لایه‌ای از میسلیوم‌های قارچ پوشیده می‌شود که ابتدا سفید است، ولی به تدریج خاکستری و کپکی می‌شود.

نشانه‌های ثانوی این بیماری در قسمتهای هوایی درخت‌های بیمار بروز می‌کنند. این علائم عبارتند از: رنگ پریدگی برگساره‌ها، عدم رشد و تشکیل شاخساره‌های جدید روی درخت، کاهش رشد درخت، کوچکی و چروکیدگی میوه‌ها، کوچک شدن برگها که ممکن است زودتر از موقع بریزند.

منبع: اشکان، محمد(1390)، بیماری‌های مهم درختان میوه در ایران.