آفات درخت زیتون (پسیل، سپردار بنفش و شپشک سیاه زیتون)

در این مقاله شما را با انواع آفات زیتون، از جمله : پسیل درخت زیتون، سپردار بنفش زیتون، شپشک سیاه درخت زیتون و.. ، زیست شناسی حشرات و روش مبارزه با آنها آشنا می کنیم.

پسیل زیتون (Olive psylla)

در برخی از منابع، خانواده این پسیل را Aphalaridae ذکر کرده‌اند. پسیل زیتون در اوایل بهار در هنگام رویش شاخه‌های جوان و بازشدن گل‌های زیتون بیشترین خسارت را باعث می‌شود.

در این زمان حشره با ترشح مواد مومی سفیدرنگ در محل اتصال شاخه‌ها و روی خوشه‌های گل، به راحتی شناخته می‌گردد.عسلک دفع شده توسط این حشره موجب رشد قارچ مولد دوده و تجمع گرد و خاک می‌شود. این تجمع مانع کربن‌گیری و نیز تلقیح گل‌های زیتون می‌شود به طوریکه گل‌های درختان آلوده به شدت می‌ریزند و بندرت میوه روی آن‌ها تشکیل می‌گردد.

شناسایی حشره پسیل

طول بدن بدون بال‌ها ۲تا ۲/۸ میلیمتر به رنگ زرد تا سبز روشن و در برخی مواردخاکستری تا قهوه‌ای روشن است. تخم بیضی شکل و کشیده که در محل اتصال باریک شده و از همین قسمت در محل تخمگذاری می‌چسبد. رنگ آن در ابتدا شیری، سپس زرد می‌شود. دارای ۵ سن پورگی، پوره سن دوم سه بندی و در پوره سن سوم چهربندی است. دوره سن چهارم دارای شاخک شش‌بندی و پوره سن پنجم دارای شاخک هشت‌بندی است.

مبارزه با پسیل زیتون

• دشمنان طبیعی

الف: کفشدوزک‌ها (ٍExochomus quadripustulatus, Adalia bipunctata, Chilocorus bipustulatus, Oenopia conglobate)

ب: زنبورهای پارازیتوئید (Psyllaephagus sp.,  Tetrastichus sp)

ج: بال توری (Chrysopa carnea)

د: مگس سیرفید ( Sphaeropharia acripta)

• مبارزه شیمیایی

سپردار بنفش زیتون (Parlatoria oleae)

این حشره اگر چه برای اولین بار بر روی درختان زیتون شناسایی شد ولی به عده زیادی از درختان میوه دانه‌دار، هسته‌دار، گیاهان زینتی و جنگلی حمله می‌نمایند.

این سپردار روی برگ، شاخه، تنه و میوه زندگی می‌کند و در محلی که خرطوم خود را در بافت گیاه فرو می‌نماید. کلروفیل گیاه میزبان از بین رفته و به جای آن لکه گرد و قرمز ارغوانی رنگی به وجود می‌آید.

در روی تنه و سرشاخه محل تجمع شپشک‌ها، لکه‌های قهوه‌ای رنگ مشاهده می‌شود که تصور می‌رود یک نوع بیماری فیزیولوژیک باشد. این وضعیت روی میوه‌های مختلف نیز مشاهده و اغلب ممکن است با علائم بیماری‌های گیاهی خاص اشتباه شود.حمله و تغذیه این شپشک باعث ضعف درختان میوه و آماده شدن آن‌ها برای حمله سوسک‌های پوستخوار و سایر آفات درجه دوم می‌شود.

در نقاط معتدل سرد زمستان را به صورت پوره سن دو و در نواحی گرمتر به صورت حشرات کامل نابالغ در روی شاخه‌ها و تنه درختان به سر می‌برد. حشرات ماده به رنگ بنفش تیره، فاقد بال، پا و شاخک می‌باشند. بدن حشره را پولک خاکستری رنگی پوشانده است و جلد لاروی به رنگ قرمز در کنار سپر قرار دارد.

حشرات ماده در اواخر فروردین ماه و اوایل اردیبهشت ماه شروع به تخمریزی می‌کنند. دوره نشو و نمای جنینی حدود ۲۰ روز می‌باشد. پس از آن پوره‌هایی به رنگ ارغوانی روشن از تخم خارج می‌شوند که دارای شش پا و یک جفت شاخک مودار می‌باشند. سطح بدن نیز از موهای پراکنده پوشیده است. پوره‌ها به آسانی به وسیله باد منتقل می‌شوند. دوره زندگی بسته به شرایط فصل در حدود ۳۰ تا ۵۰ روز است و ۲ تا ۳ نسل در سال دارد.

مبارزه با سپردار بنفش زیتون

کشفدوزک‌های شکارگر:
1- Chilocorus bipustulatus
2- Exochomus quadripustulatus
زنبورهای پارازیتوئید:
1- Fiscus testaceus
2- Aphytis proclia
3- Aphytis mytilaspidis
4- Aphytis chrysomphali var. mazandranica
5- Aphytis maculicornis

شپشک سیاه زیتون (Saisetia oleae)

شپشک سیاه زیتون نیز از آفات مهم زیتون است که از نظر اقتصادی خسارت آن به زیتون، مرکبات و برخی گیاهان زینتی قابل ملاحظه است. شپشک سیاه از آفات قرنطینه داخلی است که سال‌ها پیش بوسیله شاخه‌های خرزهره آلوده از شوروی به ایران وارد شد.

خسارت شپشک سیاه زیتون علاوه بر مکیدن فراوان شیره گیاهی که موجب ضعف شدید درختان می‌شود ترشح فراوان عسلک است که موجب نشو و نمای قارچ مولد دوده می‌شود که در شرایط گرم و مرطوب بهار و تابستان پوشش ضخیمی از آن روی برگ، میوه و سرشاخه درختان را می‌پوشاند. در اثر تغذیه آفت و آلودگی به دوده برگ‌ها و میوه درختان آلوده می‌ریزند و سرشاخه‌ها خشک می‌شوند.

شناسایی شپشک سیاه

بدن حشره کامل سیاه مات، کروی شکل و کمی کشیده است که طول آن ۲ تا ۵ میلیمتر و عرض آن ۲ تا ۴ میلیمتر است.جلد بدن نسبتا سخت و روی آن برجستگی آشکاری به شکل H دیده می‌شود.

مبارزه با شپشک سیاه

• شکارگرها از خانواده Coccinellidae
• زنبورهای پارازیتوئید از خانواده Encyrtidae
• مبارزه شیمیایی

سوالات متداول درباره آفات درخت زیتون

۱) آفات درخت زیتون کدام اند؟

پسیل درخت زیتون، سپردار بنفش زیتون، شپشک سیاه درخت زیتون و…

۲) پسیل زیتون چیست؟ چگونه میتوان آن را کنترل کرد؟

در برخی از منابع، خانواده این پسیل را Aphalaridae ذکر کرده‌اند. پسیل زیتون در اوایل بهار در هنگام رویش شاخه‌های جوان و بازشدن گل‌های زیتون بیشترین خسارت را باعث می‌شود. در این زمان حشره با ترشح مواد مومی سفیدرنگ در محل اتصال شاخه‌ها و روی خوشه‌های گل، به راحتی شناخته می‌گردد.

عسلک دفع شده توسط این حشره موجب رشد قارچ مولد دوده و تجمع گرد و خاک می‌شود. این تجمع مانع کربن‌گیری و نیز تلقیح گل‌های زیتون می‌شود به طوریکه گل‌های درختان آلوده به شدت می‌ریزند و بندرت میوه روی آن‌ها تشکیل می‌گردد.

برای مبارزه با پسیل میتوان از دو روش دشمنان طبیعی و مبارزه شیمیایی استفاده کرد که دشمنان طبیعی پسیل عبارتند از: کفشدوزک ها، زنبورهای پارازیتوئید، بال توری و مگس سیرفید.

۳) شپشک سیاه چیست؟

شپشک سیاه زیتون نیز از آفات مهم زیتون است که از نظر اقتصادی خسارت آن به زیتون، مرکبات و برخی گیاهان زینتی قابل ملاحظه است. شپشک سیاه از آفات قرنطینه داخلی است که سال‌ها پیش بوسیله شاخه‌های خرزهره آلوده از شوروی به ایران وارد شد.

خسارت شپشک سیاه زیتون علاوه بر مکیدن فراوان شیره گیاهی که موجب ضعف شدید درختان می‌شود ترشح فراوان عسلک است که موجب نشو و نمای قارچ مولد دوده می‌شود که در شرایط گرم و مرطوب بهار و تابستان پوشش ضخیمی از آن روی برگ، میوه و سرشاخه درختان را می‌پوشاند. در اثر تغذیه آفت و آلودگی به دوده برگ‌ها و میوه درختان آلوده می‌ریزند و سرشاخه‌ ها خشک می‌شوند.