فروشگاه کشاورزی پارس مرکبات | عرضهکننده انواع کود و سم، کارشناسی فنی باغات و مزارع
نویسنده: پارس مرکبات 
در این مقاله با انواع آفات درختان دانه دار و هسته دار، شناسایی، نوع خسارت و نحوه کنترل آنها آشنا می‌شویم.
سرشاخه خوار هلو (Peach twig borer)
این آفت در اکثر استان‌های کشور انتشار داشته و از آفات مهم درختان هلو، بادام،زردآلو، آلو، سیب و خرمالو است. همچنین به قیسی، زالزالک و ازگیل نیز خسارت می‌زند. خسارت آن در درجه اول روی انواع زردآلو است. لاروهای این حشره در اول بهار غالبا داخل سرشاخه‌ها شده و باعث خشک شدن آنها و ایجاد سرشاخه‌های فرعی می‌گردند.
در نسل بعد وارد میوه هلو، بادام و آلو شده و همراه با کرم سیب و کرم آلو موجب از بین رفتن آنها می‌گردند.
شناخت سرشاخه خوار هلو
عرض پروانه با بال‌های باز حدود ۱۲ میلیمتر، به رنگ خاکستری با لکه‌های تیره رنگ و جلای فلزی روی بال‌های جلویی است. رنگ لاروهای بالغ قهوه‌ای شکلاتی و سر و پشت سینه آنها سیاه رنگ است. این رنگ تمام بدن به استثنای نوارهای باریک غشایی بین مفاصل را پوشانده و این چنین است که حلقه‌های روشن مشخصی روی بدن لارو تشکیل می‌شود. تخمها به رنگ شیری یا سبز روشن و بیضی کشیده است.
این حشره زمستان را به صورت لارو سن ۲ در داخل جوانه‌های درختان می‌گذارند. لاروها در مرحله صورتی شدن غنچه‌ها از محل‌های زمستانی، خارج ابتدا از غنچه‌ها و سپس از گلها تغذیه می‌نمایند. بعد از ریزش گلبرگ‌ها وارد سرشاخه‌های جوان شده و از بالا به سمت پایین شروع به تغذیه می‌کند. لاروها هنگامیکه به قسمت‌های سخت و خشبی رسیدند آن را ترک نموده و سرشاخه دیگری را مورد حمله قرار می‌دهند.
لاروها میوه‌های نارس را مورد حمله قرار می‌دهند. سوراخ ورودی لاروهای مزبور اکثرا در محل اتصال دم به میوه قرار دارد که این امر موجب ریزش میوه‌ها می‌گردد. لاروها پس از رشد کامل از میوه خارج می‌شوند و در شکاف کلوخه‌های سطح خاک، برگ‌های پوسیده و لابه لای علف‌های هرز زیر درختان پس از تنیدن پیله فوق العاده ظریف تبدیل به شفیره می‌شوند. گاهی شفیره در شکاف تنه و شاخه‌های قطور درختان تشکیل می‌گرد. پروانه‌ها پس از جفت‌گیری تخم‌های خود را به صورت انفرادی و بندرت در دسته‌های چندتایی می‌گذرانند.
پروانه‌های این نسل تقریبا کلیه تخم‌های خود را بر روی میوه‌ها و بندرت روی قسمت‌های انتهایی سرشاخه‌های جوان و سلولزی می‌گذراند. حشرات کامل این نسل مجددا تخم ریزی کرده و لاروهای حاصله زمستان‌گذرانی می‌کنند.
مبارزه با سرشاخه خوار هلو
- مبارزه مکانیکی: جمع‌آوری میوه‌های آلوده ریخته شده و معدوم کردن آنها چه در نسل زمستانی و چه در نسل اول تابستانی، همچنین هرس بهاره درختان قبل از کامل شدن دوران تغذیه لاروهای داخل شاخه در کاهش جمعیت آفت بسیار مهم است.
- پیش آگاهی: استفاده از فرمون جنسی برای تعیین تاریخ سمپاشی بسیار مفید است.
مینوزهای درختان میوه سردسیری
مینوز لکه گرد (Leucoptera scitella)
فعالیت این حشره بر روی سیب، گلابی، به، گیلاس، آلبالو، گوجه، آلو، ازگیل و تمشک دیده شده است.
عرض حشره کامل با بال‌های باز ۶ تا ۷ میلیمتر است. بال‌های رویی به رنگ سربی بوده و در انتهای آن نقوشی به رنگ نارنجی و سیاه دیده می‌شود. بال‌های زیری که به شکل نواری باریک و نوک تیز درآمده دارای ریشک‌های بلندی است.
تخم به شکل پولک ضخیم و نسبتا برآمده است که در وسط آن فرورفتگی بسیار خفیفی دیده می‌شود. لارو در ابتدا زرد روشن است و در سنین بالا سبز مایل به خاکستری کم رنگ شده و قبل از شفیره شدن به قهوه‌ای می‌گراید. لاروها دوکی شکل و دارای چهار جفت پای شکمی هستند.
شفیره داخل پیله سفید رنگ دوکی شکلی تشکیل می‌شود. رنگ شفیره قهوه‌ای روشن است.
این آفت در نقاطی با ارتفتع حدود ۲۰۰۰ متر دارای سه نسل، در ارتفاع ۲۲۰۰ متر دارای دو نسل و در نواحی مانند کرج چهار نسل در سال دارد.
زمستان را به صورت شفیره داخل پیله زیر پوستک‌های تنه و شاخه‌های قطور درختان و داخل شکاف‌های موجود روی آنها، محل انشعاب شاخهها، داخل علف‌ها، روی برگ‌های خشک ریخته شده درخت میزبان و داخل شکاف‌های موجود در خاک پای درختان به سر می‌برد. جفت‌گیری پروانه‌ها تقریبا بلافاصه بعد از خروج آنها از پیله‌های شفیرگی آغاز و تخمریزی نیز به فاصله کوتاهی صورت می‌گیرد.
تخمها به صورت انفرادی در سطح زیرین برگ‌ها قرار داده می‌شوند. لاروها از محل اتصال تخم به برگ اپیدرم تحتانی برگ را سوراخ کرده و داخل پارانشیم شده و خود را به زیر اپیدرم فوقانی برگ‌ها می‌رسانند. دالان‌های تغذیه گرد بوده و به شکل لکه‌های قهوه‌ای روشن و تیره به چشم می‌خورند. دالان‌ها گهگاه و مخصوصا در گلابی رنگی قهوه‌ای و تیره دارند.
فضولات لاروی در مسیر حرکت لارو داخل دالان دیده می‌شود. لاروها پس از رسیدن به نهایت رشد، پوسته دالان خود را در سطح رویی برگ پاره کرده و در خارج آن در جستجوی محل مناسب برای شفیره شدن بر می‌آیند. در این زمان است که میتوان تعداد زیادی از آنها را در حالتی آویزان از شاخ و برگ درختان دید که در صدد رساندن خود به قسمت‌های پایینی درختان و یا سطح خاک می‌باشند.
مینوز لکه مارپیچی برگ (Lyonetia clerkella)
این حشره روی سیب، گلابی، به، گیلاس، آلبالو، گوجه، آلو، زالزالک و ازگیل دیده شده است. عرض پروانه با بال‌های باز ۶ تا ۷ میلیمتر و دارای شاخک‌های بلندی است. رنگ کلی بال‌های رویی سفید است که در انتهای خود نقوشی قهوه‌ای مایل به زرد دارد. ریشک‌های بال‌های زیری بسیار بلند است و بال‌های زیری به شکل نواری نازک و نوک تیز در آمده است.
لارو سبز کم‌رنگ و سر آن قهوه‌ای است. تعداد پاهای شکمی چهار جفت بوده و حلقه‌های بدن بسیار مشخص می‌باشند. این آفت زمستان را به صورت حشره کامل در پناهگاههای مختلف از جمله زیر پوستک‌های تنه و شاخهها، لا به لای برگ‌های ریخته، زیر بقایای گیاهی و داخل دالان‌های خالی حشرات چوبخوار و پناهگاههای مختلف موجود در خاک می‌گذراند.
خروج حشرات کامل در بهار با باز شدن جوانه‌های برگ هم زمان می‌باشد. در این زمان گلها هنوز نشکفته‌اند و به نظر می‌رسد که حشرات کامل به محض خروج بدون اینکه تغذیه‌ای بنمایند جفت‌گیری می‌کنند.
تخمها به صورت انفرادی در سطح زیرین برگ گذاشته می‌شوند. شفیره خارج از دالان لاروی و داخل پیله سفید رنگی به شکل گهوهره که در چهارگوشه خود به وسیله تار به سطح برگ چسبیده است تشکیل می‌شود. لارو برای شفیره شدن معمولا برگ‌هایی را انتخاب می‌کند که عاری از دالان لاروی باشند.
لاروها معمولا به صورت گروهی در یک مکان و در هر دو طرف برگ شفیره می‌شوند ولی در کل تعداد آنها در سطح زیرین برگ‌ها بیشتر از سطح رویی است.
مینوز لکه تاولی زیر برگ (Phyllonorycter blancardella)
گیاه میزبان این آفت در درجه اول سیب بوده و بعد از آن گوجه، آلو، ازگیل، گیلاس، آلبالو، گلابی، به و زالزالک قرار دارند.
عرض پروانه با بال‌های باز ۷ تا ۸ میلیمتر است و رنگ بال رویی زرد مایل به قهوه‌ای است که نقش و نگار سفید رنگی در سرار آن دیده می‌شود. بال زیری به صورت نواری باریک و نوک تیز در آمده که در دو حاشیه خود دارای دو ردیف ریشک بسیار طویل است.
تخم عدسی شکل، مسطح، به رنگ روشن و طول آن حدود سه دهم میلیمتر است. لارو در سنین اولیه مسطح و بی رنگ و بدون پا بوده و دارای سر برجسته مثلثی است. در سنین بالا به رنگ زرد در آمده و سر آن کوچک می‌شود. در این مرحله لارو دارای پاهای رشد کرده است.
این آفت زمستان را به صورت شفیره داخل دالان‌های لاروی برگ‌های ریخته شده درختان میزبان می‌گذراند. اوج پرواز پروانه‌های حاصل از شفیره‌های زمستان گذران در جریان شکوفایی گلها می‌باشد و تخمگذاری تقریبا بلافاصله پس از خروج حشرات کامل و جفت‌گیری آنها صورت می‌گیرد. تخمها روی سطح زیرین برگ‌ها به طور انفرادی گذاشته می‌شود.
مینوز لکه تاولی روی برگ (Phyllonorycter corylifoliella)
این حشره روی سیب، به، گلابی و خسارت خفیف آن روی زالزالک و ازگیل در برخی نواحی کوهستانی مشاهده شده است.
عرض پروانه با بال‌های باز ۷ تا ۸ میلیمتر است. بال‌های رویی به رنگ قهوه‌ای روشن مایل به پرتقالی است که دارای خطوط باریک سفید رنگی هستند. بال‌های زیری به صورت نوار باریک نوک تیزی در آمده و دو حاشیه بالا و پایینی آن دارای ریشک‌های بسیار بلند است.
این آفت زمستان را به صورت لاروهای سن آخر داخل دالان‌های لاروی در برگ‌های ریخته شده پای درختان می‌گذراند. به محض مساعد شدن هوا این لاروها تبدیل به شفیره شده و پروانه‌ها خارج می‌گردند. در موقع خروج پروانه از پوسته شفیرگی حدود دو سوم از پوسته شفیرگی بیرون از سوراخ ایجاد شده روی دالان قرار می‌گیرد. اولین پروانه‌ها زمانی ظاهر می‌گردند که درختان سیب در گل هستند.
جفت‌گیری و تخم ریزی بلافاصله انجام می‌شود. تخمها انفرادی و در سطح رویی برگ‌ها قرار داده می‌شوند. محل تغذیه لاروی به شکل تاولی در سطح فوقانی برگ جلب نظر می‌نماید که گهگاه این تاول‌ها باعث تا شدن برگ و دوخته شدن دو پهنه آن به هم می‌گردند. این تاول‌ها در نقاط مختلف برگ میتوان مشاهده نمود، اندازه آنها متغیر، به طول ۱۷ تا ۲۶ و عرض ۱۲ تا ۱۸ میلیمتر است.
پوسته تاول‌ها نازک بوده و فضولات لاروی داخل آنها دیده می‌شود. شفیرگی داخل دالان‌های لاروی انجام می‌شود.
مبارزه تلفیقی با مینوزها
این آفت دارای دشمنان طبیعی متعددی است که در برنامه مبارزه تلفیقی باید به آنها نوجه داشت و با جلوگیری از سمپاشی های بی رویه نسبت به حفظ و حمایت آنها اقدام نمود.
تعداد نسل هر چهار گونه در نقاط مختلف مشابه یکدیگر است به عبارت دیگر در نقاط بسیار مرتفع همه آنها دو نسل و در نقاط بینابین، همه آنها سه نسل و در مناطقی شبیه کرج همه آنها چهار نسل در سال دارند.
در مورد مبارزه شیمیایی برعلیه مینوزها میتوان مبارزه را بر اساس مهمترین آنها در منطقه برنامه ریزی و همه را به عنوان یک گونه تلقی کرد.
نکته‌ای که اهمیت زیادی برخوردار است این است که در نقاط سه نسلی اگر نسل اول مینوز از اهمیت زیادی برخوردار نباشد بهتر است در صورت لزوم مبارزه را روی نسل دوم پیاده کنیم و در آن صورت این سمپاشی را میتوان با سم پاشی علیه نسل اول کرم سیب تلفیق نمود. یک چنین تلفیقی را در نقاط دو و چهار نسلی نیز میتوان در مورد کرم سیب و مینوزها انجام داد.
ولی اگر در ارتفاعات مبارزه علیه نسل اول الزامی باشد در آن صورت میتوان سم پاشی علیه آنها را با سمپاشی علیه لیسه‌ها تلفیق نمود. کاربرد برخی پایرتروئیدها و عملیات شخم پاییزه پس ا ریختن برگ‌ها می‌تواند از تراکم آفت بکاهد.
لیسه سیب (Yponomeuta malinelus)
این آفت سرما دوست بوده در نتیجه حشره‌ای است مخصوص ارتفاعات و در اغلب استان‌های ایران فعالیت دارد. میزبان اصلی آن سیب و گاهی به گلابی نیز خسارت می‌زند. از هسته دارها به آلو، بادام و گوجه نیز خسارت می‌زند.
عرض این حشره با بال‌های باز ۱۶/۸ تا ۲۱ و طول بدن آن ۸ تا ۸/۵ میلیمتر است. بال‌های رویی دارای ۱۵ تا ۲۶ و به طور متوسط ۱۸ تا ۱۹ عدد نقطه سیاه است که در تمام سطح بال پراکنده است. رنگ بال‌های رویی سفید است در حالیکه بال‌های زیری به رنگ خاکستری مایل به قهوه‌ای بوده و دارای موهای حاشیه‌ای به همان رنگ است.
تخمها در تعداد معینی زیر پوششی به نام پولک گذاشته می‌شوند. شکل این پولک‌ها در کل بیضوی است. رنگ پولک‌ها در ابتدا زرد مایل به سبز بسیار روشن است که به تدریج مایل به قرمز شده و سپس قرمز جگری، قرمز مایل به خاکستری و در نهات به رنگ خاکستری تیره در می‌آیند.
این آفت زمستان را به صورت لارونئونات در زیر پولک به سر می‌برد. در بهار یکی از لاروها پولک را سوراخ و از آن خارج می‌گردد. بقیه لاروها به تدریج از همان سوراخ خارج و سپس به حد فاصل بین دو غشا تحتانی و فوقانی برگ رفته و از پارانشیم برگ تغذیه و به عبارتی مانند لاروهای مینوز عمل می‌کند. پس از مدتی از برگ‌ها خارج و مستقیما از برگ‌های مجاور تغذیه و فقط رگبرگ‌ها را به جا می‌گذارند.
لاروها در این هنگام از خود تارهایی می‌تند که حالت تارعنکبوتی به درخت می‌دهد. فعالیت لاروها دسته جمعی است و در اواسط تابستان به حداکثر رشد می‌رسند.
مبارزه با لیسه سیب
- دشمنان طبیعی: استفاده از پارازیتوئید شفیره(Compoplex ensator, Itoplectic europeator, Pimpla turionellae)، پارازیتوئید لارو است که به شکل تقسیم جنینی تکثیر می‌یابد. بدین معنی که این زنبور بیش از یک تخم در داخل بدن میزبان خود نمی گذارد ولی در این تخم جنین به جنین‌های دیگری تقسیم شده به طوری که در انتهای فعالیت لاروی این زنبور، بدن میزبان مملو از لاروهای آن می گردد.
- مبارزه شیمیایی
لیسه میوه (Yponomeuta padellus)
درختان مورد حمله این لیسه شامل سیب، گوجه زردآلو، قیسی، زالزالک، گلابی، ازگیل، به، آلو، بادام و برخی درختان غیر مثمر است. تعداد خال‌های لیسه سیب ۲۵ تا ۲۶ عدد ولی در لیسه میوه ۳۰ عدد است که در ۳ ردیف طولی قرار گرفته‌اند. طرز زندگی و خسارت آن شبیه لیسه سیب است اما اختلافات عمده که در زندگی آن دیده می‌شود:
- پروانه لیسه میوه زودتر از لیسه سیب شروع به پرواز می کند.
- در لیسه میوه، لاروها از زیر پولک زمستانه که بیرون آمدند به صورت مینوز داخل بافت پارانشیم برگ نمی‌شود، بلکه در روی برگ‌های جوان پراکنده شده، مشغول بستن تار و تغذیه می‌گردند.
- لاروهای لیسه میوه تک تک در قسمت‌های مختلف درخت به خصوص بین برگ‌ها در پیله سفید رنگ به شفیره تبدیل می‌شوند و پیله‌ها بر خلاف لیسه سیب به طور متراکم در نزدیکی هم قرار ندارند.
پروانه تخم انگشتری (Malacosoma neustria)
این آفت به سیب، گلابی، گوجه، به، گل سرخ، گوجه زینتی و گروهی از درختان جنگلی و غیر مثمر خسارت می‌زند و در اثر تغذیه لارو درخت عاری از برگ می‌گردد.
حشره کامل پروانه‌ای است که عرض آن با بال‌های باز ۲۰ تا ۴۰ میلیمتر، بال‌ها و بدن کرمی تا قهوه‌ای تیره و روی هر بال جلویی دو خط عرضی وجود دارد. این آفت یک نسل دارد و زمستان را به صورت دستجات تخم روی شاخه به سر می‌برد.
9 ماه از سال حشره به صورت تخم بوده و در اواسط فروردین ماه تخم تفریخ شده و لاروها به تغذیه از برگ‌ها می‌پردازند.لاروها ضمن تغذیه به تنیدن تار پرداخته و حتی رگبرگ‌ها را نیز می خورند.
مبارزه با پروانه تخم انگشتری
- هرس شاخه‌هایی که روی آنها تخمگذاری شده است در انهدام آفت موثر است.
- مبارزه شیمیایی در بهار پس از ظهور لاروهای جوان با یکی از سموم تماسی گوارشی.
ابریشم باف ناجور (Gypsy moth)
این حشره آفتی است پلی فاژ و به بیش از ۵۰۰ گونه حمله می‌کند و در ایران گاهی به حالت طغیانی در آمده و در نواحی شمال روی درختان جنگلی پهن برگ و درختان میوه خسارت می‌زند.
حشره کامل دارای دو شکلی جنسی است. عرض پروانه‌های ماده با بال‌های باز ۴۱ تا ۴۶ میلیمتر و پروانه‌های نر ۳۰ تا ۳۵ میلیمتر است. ماده‌ها ۱۹ تا ۲۱ و نرها ۱۴ تا ۱۷ میلیمتر طول دارند.بال رویی در پروانه ماده سفید با تعدادی خطوط عرضی مواج تیره رنگ است در حالی که در پروانه نر بال رویی به رنگ خاکستری مایل به قهوه‌ای با خطوط مواج عرضی تیره و روشن می‌باشد.
بال زیری ماده سفید یک دست و نر قهوه‌ای روشن یک دست است. شاخک در نر و ماده شانه‌ای دو طرفه است. این آفت زمستان را به صورت تخم و در حالت دیاپوز سپری کرده و در اوایل بهار بتدریج تخمها تفریخ و لاروها خارج می‌شوند.
لاروها ۴۵ تا ۷۰ روز فعالیت برگخواری شدید از خود نشان می‌دهند. انتقال لاروهای جوان یا لارو سن اول به وسیله باد و رشته‌های ابریشمی است.لارو پس از تغذیه در محل مناسبی به شفیره تبدیل وبه وسیله تارهای ابریشمی به تنه درخت یا چیز دیگر خود را متصل می‌کند. مرحله شفیرگی ۱۰ تا ۱۴ روز به طول می انجامد.
پروانه‌های ماده پس از خروج به علت سنگینی بدن خود قادر به پرواز دور نمی‌باشند و در همان اطراف محل خروج شفیره پس از جفت‌گیری، تخم‌های خود را به صورت توده‌های بیضی شکل روی پوست صاف تنه، شاخهها و … قرار می‌دهند.
مبارزه با آفت ابریشم باف ناجور
- دشمنان طبیعی (پارازیتوئید شفیره و لارو)
- مبارزه شیمیایی
سفیده رگ سیاه آلو (Black-Veined White)
پروانه‌ای سفید رنگ با رگبال‌های تیره است. روز پرواز، به طول ۲۰ میلیمتر با شاخک سنجاقی است. در نرها مفصل آخر شاخک و در ماده‌ها چهار مفصل آخر سفیدرنگ است. در اکثر مناطق کشور وجود دارد.
لارو این آفت از برگ‌های درختان میوه مانند سیب، گلابی، گوجه، بادام، آلبالو و گیلاس تغذیه می‌نماید. زمستان را به صورت لاروهای غیرکامل(لاروهای سنین ۳ و ۴) در داخل لانه‌هایی از تارهای خود و برگ درختان تهیه نموده است به سر برده و یک نسل در سال دارد.
زنبور Apanteles glomeratus از Braconidae لاروهای این آفت را پارازیته می‌کند. بریدن و سوزاندن لانه‌های زمستانی آفت، موقع هرس درختان نقش عمده‌ای در کاهش آفت خواهد داشت.
پرطاووس گلابی (Saturnia pyri)
حشره کامل با بال‌های باز حدود ۱۴۰ میلیمتر، خاکستری مایل به قهوه‌ای و روی هر بال لکه درشتی شبیه به چشم وجود دارد. لارو سبز رنگ درحداکثر رشد اندازه آن به ۱۲۰ میلیمتر می‌رسد و روی حلقه‌های مختلف دارای غده‌های آبی رنگ با موهای بلند است.
این آفت به گلابی، سیب، بادام و گاهی پسته خسارت می‌زند. لارو از برگ تغذیه می‌کند. زمستان گذرانی به صورت شفیره و یک نسل در سال دارد. با جمع‌آوری لاروهای درشت میتوان به روش مکانیکی با آن مبارزه نمود.
پروانه بال دنباله دار (Iphiclides podalirius)
این آفت به سیب،گلابی، بادام، گوجه، آلو، گیلاس، آلبالو و زالزالک حمله می‌کند. لارو از برگ درختان تغذیه و دو نسل در سال دارد. زمستان گذرانی این آفت به صورت شفیره است.
آفت پروانه فری یا کرم خراط (Zeuzera pyrina)
درختان گردو یکی از مطلوب‌ترین میزبان‌ها برای این آفت هستند. گاهی صدها لارو در روی یک درخت تنومند گردو زندگی می‌کنند. اگرچه منبع آلودگی بسیار نامناسبی برای سایر درختان میوه به خصوص درختان سیب است. این حشره به گونه‌های بسیاری از درختان مثمر و غیر مثمر حمله می‌کند. به همین دلیل کنترل دقیق این آفت روی درختان گردو توصیه می‌شود. از درختان مثمر سیب میزبان اصلی آن در ایران است ولی خسارت آن روی گلابی، به و گردو نیز دیده می‌شود.
از گیاهان غیر مثمر میتوان به افرا، بیدمشک، بید، نارون، بلوط و زبان گنجشک اشاره نمود. درخت سیب به این آفت خیلی حساس و زود از پا در می‌آید، در حالیکه گردو تا حدودی مقاوم است.
کرم جگری یا کرم نجار (Goat moth)
پروانه کرم جگری Cossus cossus نیز روی درختان گردو در نواحی مرطوب معتدل ایجاد خسارت می‌کند.
این آفت نیز از نظر خسارت کم و بیش مانند پروانه فری است و بیشتر در نواحی معتدله سرد و مرطوب انتشار دارد. از نظر گیاهان میزبان این آفت به سیب ، گلابی، به، گوجه و بسیاری از درختان غیر مثمر و جنگلی حمله می‌نماید. در این بین، درختان سیب بیشتر مورد حمله قرار می‌گیرند.
پروانه زنبور مانند درختان سیب (Synanthedon myopaeformis)
این گونه در مناطق وسیع از کشورهای اروپایی و آسیایی انتشار دارد. از آفات مهم درختان سیب است و لاروهای این آفت در منطقه کامبیوم در زیر پوست تنه درختان، روی تنه و شاخه‌های اصلی فعالیت دارند و گاهی باعث خشک شدن کامل درختان می‌گردد.
حشرات کامل با بال‌های باز به عرض ۲۰ تا ۲۵ میلیمتر و دارای بدنی کشیده هستند. بال‌های جلویی دارای سلول‌های شفاف و در قسمت‌هایی پوشیده از پولک‌های سیاه مایل به آبی تیره است. تمام سطح بدن پوشیده از پولک است و در قسمت جلویی شکم یک نوار نارنجی رنگ و کم عرض مشاهده می‌شود.
زمستان گذرانی این حشره به صورت لاروهای سنین مختلف در محل تغذیه یعنی دالان‌های پیچ و خم‌دار لارو در زیر پوست است.لاروها برای تغذیه به چوب آسیبی نمی‌رسانند بلکه تغذیه آنها از پوست و کامبیوم است. لاروهای زمستان گذران در بهار سال بعد مجددا شروع به فعالیت کرده و پس از تکمیل دوران لاروی در حالی که طول آن ها به حدود 15 تا 18 میلیمتر می‌رسد و به رنگ عسلی با یک خط تیره ئشتی در می‌آیند، در زیر پوست تبدیل به شفیره می‌شوند.
لاروها قبل از شفیره شدن پیله‌های مخصوص مرکب از تارهای ابریشمین و خورده‌های پوست و فضولات قهوه‌ای رنگ می‌سازند و در داخل آن تبدیل به شفیره می‌شوند. لاروها پس از یک تا دو هفته و طی دوران شفیرگی کامل شده و پروانه‌ها ظاهر می‌شوند.
مبارزه با پروانه زنبور مانند درختان سیب
در مورد درختان پذیرای این دو آفت دو نکته بسیار مهم قابل بحث است:
- بیشتر درختانی که جهت تخمریزی انتخاب می‌شوند یا رها شده‌اند و یا از نظر کاشت وضعیتی رضایت بخش ندارند.
- هر نوع شکاف، ترک و زخم روی تنه و شاخهها باعث جلب این آفت برای تخمریزی خواهد گردید. در این رابطه حتی ترک‌ها و تغییر شکل‌های ناشی از عوامل بیماری زا مانند بیماری معروف قارچی خوره که در نقاط میوه‌خیز کوهستانی به فراوانی روی درختان سیب رایج است باعث جلب این حشره برای تخمریزی می‌گردد.
لذا مهمترین طریقه پیشگیری از حمله و خسارت این آفت رعایت اصول صحیح باغداری، آبیاری به موقع، هرس و پانسمان زخم‌های روی تنه با مواد ضدعفونی کننده و چسب پیوند است.
سمپاشی تنه و شاخه‌های اصلی درخت یک هفته پس از ظهور حداکثر حشرات کامل در آخر بهار، تراشیدن آن قسمت از پوست تنه که خشک و فاسد شده و پوشاندن محل زخم با چسب پیوند بسیار موثر است.
دادن کودهای ازته و حیوانی و انجام آبیاری کافی موجب رشد سریع پوست و خفه کردن آفت می‌گردد. برای مبارزه شیمیایی از یکی از سموم فسفره به صورت تنه‌شویی استفاده می‌شود.
سوالات متداول درباره آفات درختان دانه دار و هسته دار
۱) آفات درختان دانه دار و هسته دار چه نام دارند؟
مینوزهای درختان سردسیری، پروانه زنبور مانند سیب، سرشاخه خوار هلو، لیسه سیب، لیسه میوه، کرم جگری، کرم خراط و… .
۲) چگونه میتوان انواع آفت مینوز را کنترل کرد؟
این آفت دارای دشمنان طبیعی متعددی است که در برنامه مبارزه تلفیقی باید به آنها نوجه داشت و با جلوگیری از سمپاشی های بی رویه نسبت به حفظ و حمایت آنها اقدام نمود.
تعداد نسل هر چهار گونه در نقاط مختلف مشابه یکدیگر است به عبارت دیگر در نقاط بسیار مرتفع همه آنها دو نسل و در نقاط بینابین، همه آنها سه نسل و در مناطقی شبیه کرج همه آنها چهار نسل در سال دارند.
در مورد مبارزه شیمیایی برعلیه مینوزها میتوان مبارزه را بر اساس مهمترین آنها در منطقه برنامه ریزی و همه را به عنوان یک گونه تلقی کرد.
نکته‌ای که اهمیت زیادی برخوردار است این است که در نقاط سه نسلی اگر نسل اول مینوز از اهمیت زیادی برخوردار نباشد بهتر است در صورت لزوم مبارزه را روی نسل دوم پیاده کنیم و در آن صورت این سمپاشی را میتوان با سم پاشی علیه نسل اول کرم سیب تلفیق نمود. یک چنین تلفیقی را در نقاط دو و چهار نسلی نیز میتوان در مورد کرم سیب و مینوزها انجام داد.
ولی اگر در ارتفاعات مبارزه علیه نسل اول الزامی باشد در آن صورت میتوان سم پاشی علیه آنها را با سمپاشی علیه لیسه‌ها تلفیق نمود. کاربرد برخی پایرتروئیدها و عملیات شخم پاییزه پس ا ریختن برگ‌ها می‌تواند از تراکم آفت بکاهد.
۳) آفت پرطاووس گلابی به چه درختانی حمله می‌کند؟
این آفت به گلابی، سیب، بادام و گاهی پسته خسارت می‌زند. لارو از برگ تغذیه می‌کند. زمستان گذرانی به صورت شفیره و یک نسل در سال دارد. با جمع‌آوری لاروهای درشت میتوان به روش مکانیکی با آن مبارزه نمود.
