فروشگاه کشاورزی پارس مرکبات | عرضهکننده انواع کود و سم، کارشناسی فنی باغات و مزارع
نویسنده: پارس مرکبات 
در این مقاله چند بیماری درخت‌انار را بررسی می‌کنیم. برای آشنایی بیشتر با انواع بیماری انار به مقاله درخت انار و 6 بیماری آن مراجعه کنید.
بیماری قارچی سرکوسپورا (Cercospora)
یک بیماری قارچی که عامل آن در خاک و باقیمانده میوه های سال گذشته وجود دارد. این قارچ برای فعال شدن نیاز به رطوبت و باد دارد. در خاکهای مرطوب (پس از بارش باران) وقتی که هوا به طرف گرمی میرود، این پاتوژن‌ها در خاک فعالیت خود را آغاز می کنند و به وسیله باد در محیط باغ پخش می‌شوند و روی برگها و میوه‌ها مینشینند و پس از مدتی باعث آسیب به درخت و میوه می‌شوند.
علائم بیماری
این قارچ علاوه بر ایجاد پوسیدگی در سطح خارجی میوه انار، موجب سیاه رنگی شاخه های درخت انار شده و ریزش برگ، حاصل آن است. این بیماری به مرور زمان موجب مرگ درخت انار میشود.
مبارزه
– کنترل مشکلات قارچی در درختان انار، باید پیش از تولید میوه، در اوایل بهار شروع شود و در تمام طول تابستان که میوه در حال رشد است، ادامه یابد.
– استفاده از قارچ کش مناسب در فصل خواب درخت، موجب پیشگیری از بروز بیماریهای قارچی در درخت انار میشود.
– رعایت الگوی کشت برای ایجاد جریان هوای مناسب در اطراف درخت، در پیشگیری از بروز بیماریهای قارچی در درخت انار، بسیار موثر است.
– هرس مناسب برای ایجاد جریان هوای مناسب و نورگیر شدن تمام قسمتهای درخت.
– جدا کردن و از بین بردن (سوزاندن یا دفن کردن) میوه ها، ترکه ها و برگهای آلوده، به کنترل گسترش بیماری کمک فراوانی میکند.
کپک خاکستری انار (Botrytis)
بیماری کپک خاکستری، یکی از مهم ترین بیماری های پس از برداشت میوه انار میباشد. این قارچ با آلوده نمودن غنچه گل انار، موجب آلودگی میوه انار می شود. علائم ظاهری بیماری کپک خاکستری، معمولا بعد از برداشت میوه نمایان می‌گردد.
عامل بیماری
عامل بیماری کپک خاکستری، قارچ Botrytis cinerea میباشد. زمستان گذرانی این قارچ بر روی بافت های گیاهی آلوده و میوه های باقی مانده بر روی درخت یا کف باغ صورت میگیرد.
باد نقش فراوانی در جابجایی عامل بیماری دارد. نقش رطوبت برای آغاز چرخه بیماری‌زایی بسیار اساسی است.
سرعت رشد توده قارچی در بازه دمایی ١٨ الی ٢۴ درجه سانتی گراد، به بالاترین سطح خود می‌رسد.
علائم بیماری
علائم اولیه بیماری به صورت نقاط کوچک و قهوه ای رنگ، بر روی گل انار نمایان میشود. با گسترش بیماری، توده قارچی سفید و خاکستری به همراه نقاط سیاه رنگ تمام میوه را در بر میگیرد. این قارچ از طریق صدمات مکانیکی، وارد میوه میشود.
پیشگیری و کنترل
– جمع آوری و حذف میوه های آلوده
– جلوگیری از صدمات مکانیکی به میوه ها
– نگهداری میوه در سردخانه (دمای حدود ۵ درجه سانتی گراد).
بیماری آنتراکنوز انار
آنتراکنوز، نوعی بیماری قارچی است که توسط گونه‌های مختلف قارچ Colletotrichum ایجاد می گردد. علائم این بیماری در تمام قسمت های گیاه ممکن است دیده شود ولی بیشترین علائم در میوه و برگ ها دیده میشود.
عامل بیماری
این قارچ میتواند در خاک یا بقایای گیاهی ریخته شده در کف باغ، به حالت نهفته باقی بماند و در فصل بهار، شروع به آلوده نمودن شاخه‌ها و برگهای جوان نماید. بارندگی و رطوبت زیاد، شرایط مطلوب این قارچ می باشد.
دمای ۲۰ تا ۳۰ درجه سانتیگراد و رطوبت ۸۰ تا ۹۵ درصد برای مدت ۱۲ ساعت، میتواند سبب طغیان اولیه این آفت گردد. پراکندگی این قارچ در درجه اول از طریق آب، باد، حشرات و ابزار باغبانی صورت میگیرد.
علائم بیماری
علائم اولیه این بیماری درخت انار، روی برگ به شکل نقاط منظم یا نامنظم، قهوه ای رنگ و همراه با هاله‌ای زرد رنگ میباشد. این قارچ بر روی میوه‌ها، باعث ایجاد لکه های تیره دایره رنگی می شود که به تدریج سیاه شده و گسترش می‌یابند و میوه در محل این لکه‌ها به راحتی ترک می‌خورد.
پیشگیری و کنترل
– جمع آوری تمامی برگ ها و میوه های آلوده
– هرس شاخه‌های آلوده و سوزاندن آنها
– خارج کردن شاخ و برگهای قدیمی، پیش از شروع رشد درختان در بهار
– دقت در انجام هرس جهت ممانعت از ورود عامل بیماری زا به درون گیاه
– ضدعفونی نمودن وسایل هرس
– استفاده از خمیر یا رنگ جهت پوشاندن محل هرس.
پوسیدگی آرمیلاریایی ریشه
پوسیدگی آرمیلاریایی ریشه با عامل Armanillania meltea یکی از بیماریهای مهم گیاهی در دنیا محسوب می‌گردد. این بیماری به نام های پوسیدگی بند کفشی ریشه و پوسیدگی ریشه ناشی از قارچ عسلی نیز معروف است. تاکنون این بیماری در انار، از استان های سمنان و خراسان رضوی گزارش شده است.
عامل بیماری
زمستانگذرانی این قارچ، به صورت میسلیوم در درختان آلوده و یا ریشه های مرده میباشد که به صورت ریزومورف میتواند سالها دوام آورد.
علائم بیماری
علائم هوایی این بیماری در انار، شامل ضعف، رشد کم، زردی و کوچکی برگها، سرخشکیدگی و مرگ ناگهانی درخت میباشد. در ناحیه طوقه، پوست به سادگی از درخت جدا میشود و در زیر آن، پوشش سفید مایل به کرم مشاهده می گردد که میسلیومهای قارچ بوده و حالت بادبزنی دارد.
در سطح ریشه و طوقه نیز رشته‌های نخ مانندی به رنگ قهوهای مایل به سیاه، به قطر۱ تا ۳ میلی متر تشکیل میشود و ریزومورف نام دارد که گاهی اوقات در مراحل اولیه تشیکل نمی‌شود. در پاییز، کلاهک‌های قارچی به رنگ قهوه ای عسلی به صورت گروهی در پای درختان آلوده تشکیل می‌گردد.
پیشگیری و کنترل
مدیریت این بیماری بسیار دشوار است زیرا:
۱.خاکزاد بوده و برای مدت طولانی در خاک باقی می ماند.
۲ .قارچ عامل آن، روش های انتقال متعددی دارد به طوری که می تواند از طریق نهال های آلوده، خاک آلوده، ادوات کشاورزی، آب های آلوده و… منتقل گردد.
٣ .دامنه میزبانی بسیار وسیعی دارد که شامل اکثر درختان مثمر، غیرمثمر، گیاهان زراعی و زینتی میباشد.
۴ . راه علاج قطعی ندارد و هیچ قارچ کشی به طور قاطع آن را کنترل نمی کند.
بر این اساس، جهت مدیریت این بیماری، استفاده از روش تلفیقی اجتناب ناپذیر است که به شرح زیر میباشد:
– عدم کشت انار در باغات قدیمی با سابقه آلودگی به قارچ آرمیلاریا: تاکنون هیچ رقم مقاومی از انار به این بیماری گزارش نشده است. لذا بهتر است نسبت به کشت گیاهان غیر میزبان در نواحی آلوده اقدام نمود. با توجه به دامنه میزبانی بسیار وسیع عامل این بیماری، تعداد گیاهان غیر میزبان ارائه شده بسیار محدود بوده و در این بین، انجیر با شرایط منطقه سازگارتر می باشد.
– جلوگیری از ورود نهال های آلوده به باغ: گرچه این بیمارگر، با نهال بندرت منتقل می شود، با این حال لازم است جهت جلوگیری از انتقال احتمالی این بیمارگر و سایر بیمارگرهای خاک زاد، نهال سالم از نهالستان های مورد تأیید سازمان جهاد کشاورزی استان تهیه گردد.
– ضدعفونی ریشه نهال ها قبل از کشت با قارچکش.
– از بین بردن درختان آلوده: درختان آلوده به همراه ریشه های آلوده آنها تا حد امکان از خاک خارج شده، سوزانده شوند.
– افزایش زهکشی در خاک های دارای لایه سخت.
– جدا کردن نواحی آلوده باغ: به منظور جلوگیری از انتقال آلودگی از قسمت های آلوده به سالم توسط ادوات کشاورزی، آب آبیاری و سایر عملیات کشاورزی لازم است بخش های آلوده باغ از قسمت های سالم جدا شده و انجام عملیات کشاورزی، همچون شخم و آبیاری به صورت مجزا در این نواحی صورت گیرد و ادوات کشاورزی پس از استفاده در بخش های آلوده، شسته و ضدعفونی شوند تا عاری از هر گونه خاک باشند.
– مدیریت آبیاری، با آبیاری به موقع: خشکی یا آبیاری بیش از حد، باعث تنش به درخت شده و با تأثیر منفی بر مکانیسم های دفاع گیاه، درخت را در برابر عامل بیماری زا حساس می نماید.
– کوددهی متعادل: درختان ضعیف همواره نسبت به درختان قوی حساس تر به این بیماری هستند لذا با کوددهی بر اساس نیاز درخت، علاوه بر افزایش عملکرد، منجر به تقویت درخت شده و مقاومت درخت در برابر عامل بیماری زا افزایش می‌یابد.
سوالات متداول درباره بیماری درخت انار
۱) منظور از بیماری سرکوسپورا چیست؟
یک بیماری قارچی که عامل آن در خاک و باقیمانده میوه های سال گذشته وجود دارد. این قارچ برای فعال شدن نیاز به رطوبت و باد دارد. در خاکهای مرطوب (پس از بارش باران) وقتی که هوا به طرف گرمی میرود، این پاتوژن‌ها در خاک فعالیت خود را آغاز می کنند و به وسیله باد در محیط باغ پخش می‌شوند و روی برگها و میوه‌ها مینشینند و پس از مدتی باعث آسیب به درخت و میوه می‌شوند.
۲) علائم کپک خاکستری انار چیست؟
بیماری کپک خاکستری، یکی از مهم ترین بیماری های پس از برداشت میوه انار میباشد. این قارچ با آلوده نمودن غنچه گل انار، موجب آلودگی میوه انار می شود. علائم ظاهری بیماری کپک خاکستری، معمولا بعد از برداشت میوه نمایان می‌گردد.
علائم اولیه بیماری به صورت نقاط کوچک و قهوه ای رنگ، بر روی گل انار نمایان میشود. با گسترش بیماری، توده قارچی سفید و خاکستری به همراه نقاط سیاه رنگ تمام میوه را در بر میگیرد. این قارچ از طریق صدمات مکانیکی، وارد میوه میشود.
۳) پوسیدگی آرمیلاریایی ریشه راچگونه باید کنترل کرد؟
مدیریت این بیماری بسیار دشوار است زیرا:
۱.خاکزاد بوده و برای مدت طولانی در خاک باقی می ماند.
۲ .قارچ عامل آن، روش های انتقال متعددی دارد به طوری که می تواند از طریق نهال های آلوده، خاک آلوده، ادوات کشاورزی، آب های آلوده و… منتقل گردد.
٣ .دامنه میزبانی بسیار وسیعی دارد که شامل اکثر درختان مثمر، غیرمثمر، گیاهان زراعی و زینتی میباشد.
۴ . راه علاج قطعی ندارد و هیچ قارچ کشی به طور قاطع آن را کنترل نمی کند.
بر این اساس، جهت مدیریت این بیماری، استفاده از روش تلفیقی اجتناب ناپذیر است که به شرح زیر میباشد:
– عدم کشت انار در باغات قدیمی با سابقه آلودگی به قارچ آرمیلاریا.
– جلوگیری از ورود نهال های آلوده به باغ.
– ضدعفونی ریشه نهال ها قبل از کشت با قارچکش.
– از بین بردن درختان آلوده.
– افزایش زهکشی در خاک های دارای لایه سخت.
