بیماری استابورن (ریز برگی مرکبات) و روش‌های کنترل آن

بیماری استابورن یا ریزبرگی مرکبات، در بیشتر باغ‌های مرکبات به ویژه در مناطق گرم و خشک جهان شیوع دارد. بیماری ریز برگی مرکبات یکی از مهمترین بیماری‌های مرکبات در مناطق گرم است.

بیماری ریز برگی مرکبات در ایران

بیماری ریزبرگی در ایران برای نخستین بار توسط رحیمیان در باغ‌های مرکبات بم، بروات و اندوهجرد شهداد(استان کرمان) بر روی درختان گریپ فروت و پرتقال گزارش شد. بیماری استابورن در باغ‌های مرکبات استان‌های هرمزگان، فارس و مازندران نیز شایع و موجب کمیت و کیفیت محصولات شده است.

علائم بیماری استابورن(ریز برگی مرکبات)

بیماری استابورن در مرکبات به ندرت باعث مرگ گیاه می‌شود، ولی درختان بیمار در جوانی به شدت رشد کمی دارند.

نشانه‌های بیماری ریزبرگی روی برگ و شاخه‌ها

• شاخ و برگ‌های درختان بیمار فشرده و به حالت غیر عادی عمودی قرار می‌گیرند.
• فنجانی شکل شدن برگ‌های درختان آلوده و ظاهر شدن نقوش سبزردی روی آن‌ها (در این حالت ممکن است با نشانه‌های کمبود مواد مغذی،به‌ ویژه کمبود عنصر روی اشتباه شود)
• کم شدن فاصله بین گره‌های سرشاخه( این شاخه‌ها با برگ‌های فنجانی شکل، حالت وردسانی(رزت) پیدا می‌کنند)

نشانه‌های بیماری ریزبرگی (استابورن) برروی میوه

• تولید گل‌های خارج از فصل
• کم و کوچک شدن میوه‌های درختان بیمار
• مخروطی و نامتقارن شدن میوه
• نارس و بدشکل شدن بذر میوه
• رنگ میوه‌ها در محو گلگاه آن‌ها به رنگ نارنجی در نمی‌آید و تا زمان برداشت سبز باقی می‌ماند
• در مواردی که بیماری شدید است در پوست سفید میوه گریپ‌فروت و پرتفال لکه‌های آبی رنگ پدیدار می‌شود.
• نشانه‌های بیماری در شرایط آب و هوایی گرم(۳۰ تا ۳۵ درجه) به وضوح دیده می‌شود، ولی در هوای سرد ممکن است حتی میزبان‌های معرف هم بدون نشانه باشد.

عامل بیماری استابورن

عامل بیماری ریزبرگی مرکبات (استابورن) نوعی میکروپلاسمای مارپیچی به نام citri  Spiroplasma تشخیص داده شده است و در محیط‌ های جامد، به طور مارپیچی حرکت می‌کند.

دامنه میزبانی بیماری استابورن

عامل بیماری ریزبرگی(استابورن) در آوندهای آبکش درختان مرکبات آلوده است. این بیماری میزبان‌های دیگری از جمله کنجد، هویج، سیاهدانه، خاکشیر بدل، خردل وحشی، منداب، کیسه کشیش، پیچک صحرایی و گل ستاره‌ای نیز دارد. S.citri از راه پیوندک جوانه‌ی به دست آمده از درختان بیمار، قابل انتقال است.

ناقل حشره‌ای بیماری ریزبرگی مرکبات به طور عمده زنجرک‌های Circulifera tenellus و C.haematoceps هستند. عفونت‌های اولیه در مرکبات، زمانی رخ می‌دهد که ناقل‌های آلوده به بیمارگر از گیاهان دیگر وارد باغ‌های مرکبات می‌شود. میزان آلودگی درختان بسته به جمعیت ناقل و منبع بیمارگر تغییر می‌کند.

روش‌های کنترل بیماری استابورن

• استفاده از پیوندک‌های عاری از بیماری (در مناطقی که ریزبرگی یا ناقلان آن شایع نیست).
• مبارزه با این بیماری در نواحی که ناقل بیماری و منابع بیمارگر در گیاهانی غیر از مرکبات وجود دارند، بسیار مشکل است. هدف اصلی در مبارزه با این بیماری در این مناطق باید از آلودگی در باغ‌های جوان مرکبات جلوگیری شود. نهال‌های پیوندی را در محوطه‌های بسته غیر قابل نفوذ برای ناقلان پرورش داد.
• پیوندک‌های مورد استفاده را به روش ریزپیوندی نوک شاخه، عاری از citri کرد.
• ریشه‌کنی درختان آلوده در باغ‌های جوان
• تیمار درختان مبتلا به ریزبرگی با تتراسایکلین در سطح کوچک

سوالات متداول درباره بیماری استابورن

۱) بیماری استابورن چیست؟

بیماری استابورن یا ریزبرگی مرکبات، در بیشتر باغ‌های مرکبات به ویژه در مناطق گرم و خشک جهان شیوع دارد. بیماری ریز برگی مرکبات یکی از مهمترین بیماری‌های مرکبات در مناطق گرم است که در ایران برای نخستین بار در باغ‌های مرکبات بم، بروات و اندوهجرد شهداد(استان کرمان) بر روی درختان گریپ فروت و پرتقال گزارش شد.

۲) نشانه های این بیماری روی میوه چگونه است؟

تولید گل‌های خارج از فصل، کم و کوچک شدن میوه‌های درختان بیمار، مخروطی و نامتقارن شدن میوه، رنگ میوه‌ها در محو گلگاه آن‌ها به رنگ نارنجی در نمی‌آید و تا زمان برداشت سبز باقی می‌ماند، نارس و بدشکل شدن بذر میوه و…

۳) عامل بیماری استابورن چیست؟

عامل بیماری ریزبرگی مرکبات (استابورن) نوعی میکروپلاسمای مارپیچی به نام citri  Spiroplasma تشخیص داده شده است و در محیط‌ های جامد، به طور مارپیچی حرکت می‌کند.

اشکان. م، 1390، بیماری‌های مهم درختان میوه در ایران، آییژ،3.