بیماری تریستزای مرکبات چیست؟

بازدید: 4,204 بازدید
تیرستزا

یکی از مهمترین و مخرب‌ترین بیماری مرکبات در سراسر دنیا، بیماری ویروسی تریستزا (Citrus Tristeza Virus) است. بیماری تریستزا(CTV) در آرژانتین، برزیل، پرو، اسپانیا، ونزوئلا و آمریکا موجب نابودی میلیون­‌ها درخت مرکبات پیوند زده بر روی پایه نارنج شده است.

بیماری تریستزا چگونه وارد ایران شد؟

این بیماری از طریق واردات نهال‌های پیوندی نارنگی انشوی زودرس از ژاپن وارد ایران(مهدشت ساری) شده است. ایران جز کشورهای مهم تولیدکننده­‌ی مرکبات در دنیا است. گسترش این بیماری در مناطق شمالی، جنوبی و مرکزی کشور دیده شده و استان فارس نیز به عنوان قطب دوم تولید مرکبات در ایران از وجود بیماری تریستزا مستثنا نبوده است.

دامنه میزبانی بیماری تریستزا چقدر است؟

میزان حساسیت گونه­‌های مختلف مرکبات نسبت به ویروس متفاوت است و تقریبا تمام گونه­‌های مرکبات را آلوده می­‌کند. نتایج تحقیق ایازپور و همکارانش در تعدادی از شهرستان­‌های استان فارس در مورد ارزیابی پراکنش ویروس تریستزا، میزان و درصد آلودگی در گونه‌­های مختلف مرکبات نشان داد که بیشترین میزان آلودگی مربوط به نارنگی و پس از آن گونه‌­های لیمو لیسبون، لیموترش، پرتقال و لیموشیرین است. همچنین این تحقیق افزایش میزان آلودگی گونه‌­های مختلف مرکبات به ویروس تریستزا، نسبت به سال­‌های گذشته را نشان می‌­دهد.

بیماری تریستزا مرکبات چه علائمی دارد؟

این بیماری بر حسب سویه ویروس تریستزا، نوع رقم مرکبات، زمان آلودگی و شرایط محیطی علائم متفاوتی دارد. رایجترین علائم بیماری تریستزا، توقف رشد، ضعف، زردی، گلدهی بی موقع، زوال تدریجی یا سریع درختان آلوده روی پایه نارنج و سایر پایه‌های حساس است.  علائم بیماری در اثر تخریب آوندها و اختلال در رسیدن مواد غذایی به ریشه ایجاد می‌شود.

علادم تریستزا

این ویروس در شرایط طبیعی موارد زیر را ایجاد می­کنند؛

۱-زوال تدریجی و سریع:

ابتدا علائم به صورت کدر شدن رنگ برگ‌ها و لوله شدن آن‌ها ظاهر شده و سرشاخه‌ها از بالا به پایین، خشکیده و در نهایت منجر به کاهش تعداد میوه و ریزش آن‌ها می‌شود.همچنین با آغاز آلودگی، ریشه‌­های کوچکتر به تدریج پوسیده و قدرت جذب آب و مواد غذایی در درخت کاهش می­‌یابد. در اثر انسداد آوندهای آبکش، تجمع شیره پرورده نیز در بخش بالایی گیاه افزایش یافته و باعث تولید بیش ازحد گل و میوه می­‌شود.

۲-ساقه­ آبله‌­ای:

علائم ساقه آبله­‌ای، صرف نظر از نوع پایه روی پیوندک مشاهده شده و موجب مرگ گیاه نمی­‌شود. همچنین علائم دیگری مانند رگبرگ روشن، چوب پنبه­‌ای شدن رگبرگ و فنجانی شدن رگبرگ همراه است و در درختان آلوده فرورفتگی‌­های نسبتا عمیق و طولی در قسمت تنه و شاخه­‌های جوان به وجود می­‌آید.

۳- زردی نهال:

سویه دیگری از این بیماری موجب زردی نهال­‌ها شده که این امر تلفات زیادی در نهالستان­‌ها را به دنبال دارد و موجب توقف شدید رشد و زردی لیمو، نارنج و گریپ فروت می‌­شود.

عامل انتقال ویروس تریستزا چیست؟

فعالیت ویروس تریستزای مرکبات به درون درخت آلوده محدود می­‌شود و برای انتقال ویروس به درختان دیگر نیاز به انتقال دهنده دارد. ویروس تریستزای مرکبات، به وسیله چند گونه شته به روش نیمه پایا انتقال می­‌یابند. انتقال توسط هر ناقل معمولا وابسته به جدایه ویروس است. گونه­‌های مختلف شته از نظر قابلیت انتقال تریستزا بسیار با یکدیگر متفاوت هستند. کاراترین گونه ناقل تاکزوپترا سیتریسیدا (Toxoptera citricida) معروف به شته قهوه‌­ای مرکبات است. به طوری که مرکبات به عنوان تنها میزبان آن محسوب می­شود.

شته قهوه‌ای

سایر گونه­‌ها مانند ایفیس گوسیپی (Aphis gossypii)، ایفیس اسپراکولا (Aphis spiraecola)، تاکزوپترا اورانتی (Toxoptera aurantii)، میزوس پرسیکا (Myzus persica) و ایفیس کراسیوورا (Aphis craccivora) کارایی کمتری در انتقال ویروس تریستزا دارند. ایفیس گوسیپی، کاراترین شته پس از شته قهوه‌­ای مرکبات است.

میزان انتقال ویروس با توجه به گونه­‌های شته، جدایه ویروس و میزبان­‌های انتقال دهنده و گیرنده ویروس متفاوت است. از آنجایی که بسیاری از گونه­‌های مرکبات به روش­‌های غیرجنسی تکثیر و ویروس تریستزا به راحتی از طریق پیوند انتقال می­‌یابد. استفاده از پیوندک آلوده تا حد زیادی موجب انتشار این ویروس در سطح جهان شده است. همچنین امکان انتقال شته‌­های ناقل این بیماری به وسیله باد­های شدید به نقاط دیگر نیز وجود دارد.

انتقال بیماری از طریق گیاهان انگلی و روش‌­های مکانیکی نیز امکان پذیر است اما احتمال اینگونه انتقال بسیار کم است. در دماهای بالاتر، کاهش انتقال ویروس تریستزا از طریق شته­‌ها در گیاهان مشاهده شده است.

چگونه می‌توان بیماری تریستزا را کنترل کرد؟

باید توجه داشت که در بیماری­‌های ویروسی، بهترین راه پیشگیری است و نمی­‌توان راهکار خاصی برای درمان پیشنهاد کرد. در نتیجه نظارت بر جابجایی غیر قانونی درختان می­‌تواند نقش مهمی در جلوگیری از انتقال این بیماری به مناطق عاری از آلودگی ایفا کند. بهتر است قبل از گسترش آلودگی از طریق درختان آلوده، این درختان از سطح باغ حذف شوند. اما در زمینه پیشگیری می توان اقدامات زیر را انجام داد:

۱-رعایت مسائل قرنطینه‌­ای

۲-تهیه پیوندک از درختان سالم و عاری از ویروس و نظارت بر مراکز تولید نهال

۳-ریشه­ کنی درختان آلوده در شروع آلودگی

۴-استفاده از ترکیب پایه و پیوندک مناسب و متحمل به بیماری.

۵- مبارزه با عوامل انتقال ویروس (شته ها) در صورت وجود آلودگی در منطقه

۶- آلوده کردن درخت به نژاد­های ضعیف ویروس که باعث مقاومت درخت به نژادهای خسارت زای ویروس می‌شود.

در نهایت باید توجه داشت که در پیشگیری و کنترل این بیماری به کارگیری تنها یک روش موثر نخواهد بود و باید از روش های کنترل تلفیقی استفاده شود.

 

سوالات متداول درباره بیماری تریستزا

 

۱) بیماری تریستزای چیست؟

یکی از مهمترین و مخرب‌ترین بیماری مرکبات در سراسر دنیا، بیماری ویروسی تریستزا است که از طریق واردات نهال‌های پیوندی نارنگی انشوی زودرس از ژاپن وارد ایران(مهدشت ساری) شده است.

۲) علائم این بیماری ویروسی چیست؟

رایجترین علائم بیماری تریستزا، توقف رشد، ضعف، زردی، گلدهی بی موقع، زوال تدریجی یا سریع درختان آلوده روی پایه نارنج و سایر پایه‌های حساس است

۳) بیماری تریستزای چگونه انتقال می یابد؟

ویروس تریستزای مرکبات، به وسیله چند گونه شته به روش نیمه پایا انتقال مییابند. انتقال توسط هر ناقل معمولا وابسته به جدایه ویروس است.کاراترین گونه ناقل تاکزوپترا سیتریسیدا معروف به شته قهوه‌­ای مرکبات است به طوری که مرکبات به عنوان تنها میزبان آن محسوب می­شود.

۴) چگونه میتوان بیماری تریستزا را کنترل کرد؟

۱-رعایت مسائل قرنطینه‌­ای

۲-تهیه پیوندک از درختان سالم و عاری از ویروس و نظارت بر مراکز تولید نهال

۳-ریشه­ کنی درختان آلوده در شروع آلودگی

۴-استفاده از ترکیب پایه و پیوندک مناسب و متحمل به بیماری

5/5 - (35 امتیاز)
دسته‌بندی انواع بیماری‌ گیاهان مرکبات
اشتراک گذاری
نوشته های مرتبط

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

سبد خرید

سبد خرید شما خالی است.

ورود به سایت

جشنواره عید فطر

تا ۱۳٪ تخفیف برای محصولات منتخب

تا ۱۳٪  تخفیف برای محصولات منتخب

درخواست مشاوره

 شماره تلفن همراهتان را وارد کنید، در کمتر از ۱۰ دقیقه با شما تماس خواهیم گرفت