طراحی باغ – بخش دوم

بخش دوم طراحی باغ را با هم بررسی می‌کنیم.

دیوارها، نرده‌ها و حصارها

مرزها و دیوارهای نرده‌ای همان وظیفه حصار را انجام می‌دهند؛ اما یک دیوار عموما ساختمان حجیم و سخت تری است که فونداسیون محکمی را لازم دارد و اگر خوب ساخته شود، قدرت و دوام بیشتری خواهد داشت.

دیوارها گرمای بیشتری را نسبت به حصارها به خود جذب می‌کنند. این گرما به تدریج در طول شب آزاد می‌شود و در اطراف گیاهان جوار خود میکروکلیماری گرمتری را تشکیل می‌دهد. اما دیوارهای بسته بادشکن‌های خوبی نیستند. آنها به جای اینکه موانع قابل نفوذی باشند که باد را تصفیه می‌کنند، تلاطم بیشتری ایجاد می‌کنند. قبل از احداث مانع، هدف خود را از این کار در نظر بگیرید.

یک پرچین بدون شک بهترین مانع سازگار با محیط زیست است؛ ولی تکمیل پرچین‌ها زمان لازم دارد، نیاز به هرس داشته و فضا اشغال می‌کنند. دیوارهای بسته و حصارها در مواردی که فضا محدود است و ایمنی مرزها در اولویت قرار دارد، جایگزین کاربردی را فراهم می‌کنند.

ملاحظات طرح

• تعیین اولویت‌ها
• در نظرگرفتن نیازهای محل: نواحی بادخیز به حصارهایی با مقداری قابلیت نفوذ احتیاج دارند. نرده‌های چوبی که میان آنها به عرض خود نرده فاصله باشد، کمتر از حصارهای بسته با، باد می‌افتند. یک داربست مخصوص کار سنگین با توری ریز، ضمن حفظ حالت اختصاصی بودن، به باد اجازه نفوذ می‌دهد.
• لحاظ نمودن جنبه‌های سازگاری با حیات وحش با ایجاد سوراخ‌هایی در پای دیوارها، ایجاد شکاف‌هایی در تخته‌های فشرده یا قرار دادن یک لوله زه‌آب «زیرگذر» در زیر سطح زمین، به حیوانات کوچک اجازه ورود و خروج دهید. یک حیاط متوسط، خود جای خیلی کوچکی است و اگر دیوارها و حصارهایش غیرقابل نفوذ باشند، عاری از وزغ و سایر موجودات مفید خواهد ماند. در امتداد بالای حصارها الوارهای اضافی را میتوان به عنوان لانه خفاش‌ها در نظر گرفت.

دیوارهای باغ

دیوارها در باغ چندین تن مواد سنگ استخراجی از معدن (یک منبع تمام شونده) مصرف می‌کنند؛ بنابراین، هرجا ممکن باشد باید از مواد بازیافتی استفاده شود. بهتر است دیوارهای سنگی را فقط درجایی که به استحکام و دوام بیشتر نیاز است، بسازیم. دیوارهای محکم را نیز می‌توان از الوارهای مخصوص کار سنگین بازترکیبی ساخت و آنها احتیاجی به مقادیر زیادی از فونداسیون مواد معدنی ندارند.

دیوارها می‌توانند در باغ آشیانه حیات وحش باشند. دیواری پوشیده از عشقه همیشه سبز متراکم و حفاظ، مرغ‌ها، پرندگان و بسیاری از حشرات را پناه می‌دهد. دیوار سنگی بدون ملاط، آشیانه بسیار مطلوبی برای پستانداران کوچک، خزندگان و گیاهان مخصوص بسترهای سنگریزه‌ای است.

حصارها

چوب ماده‌ای است که بیشتر در حصارکشی به کار می‌رود و نیز انتخابی بسیار با محیط زیست می‌باشد. متاسفانه اغلب حصارها از چوبهای بی دوام نرم ساخته می‌شوند و مواد قوی شیمیایی در حفاظت آنها به کار می‌رود. در واقع چون پانل‌های حصار به‌ندرت با زمین تماس دارند (که اغلب در این گونه موارد چوب در خطر پوسیدگی قرار می‌‎گیرد) یک رنگ زد آب ساده می‌تواند آنها را حفظ کند.

دیرک‌های حصار، بیشتر در سطح خاک؛ جایی که خاک، هوا و چوب به هم می‌رسند، در معرض پوسیدگی قرار دارند. به خاطر دوام طبیعی، دیرک‌های ساخته شده از بلوط یا سدر توصیه می‌شوند. پی بتونی دیرک، طول عمر دیرک چوبی را افزایش می‌دهد و جابجایی آن را آسانتر می‌سازد.

حصارهای چوبی متداول عبارتند از: دیرک و ریل، تخته سفت و چوب پرچین. اما پانل‌های حصار را می‌توان از چوب فشرده شده حاصل از هرس و سایر مواد طبیعی از قبیل نی و خلنگ نیز ساخت. چنین پانل‌هایی را می‌توان ساخت و یا از بازار خرید. آنها مثل داربستها و حصارهای ساخته شده از بامبو، به ویژه برای ساختن شبکه‌های سبک وزن باغ مناسب می‌باشند.
شاخه بامبوهای فروشی ممکن است نصف دور دنیا سفر کرده باشند؛ لذا چنانچه خودتان قیم‌ها و حصاری با ساختار سبک را بکارید، از نظر زیست محیطی سازگارتر خواهد بود. نی‌ها باید به مدت شش ماه به تدریج خشک شده باشند. با طناب آنها را به هم ببندید. همچنین می‌توانید آنها را سوراخ کرده اما به آنها میخ نزنید؛ چون ترک برمی‌دارند.

گزینه‌های برتر برای ساختن حصار

– پانل ساخت خانگی یا محلی حاصل از هرس بیشه یا هرس باغ
– چوبهای تیمار نشده جنگلهای پایدار
– پانل‌های ساخته شده از مواد گیاهی طبیعی؛ مانند خلنگ، نی و بامبو
– چوبهای پایداری که فقط با تولیدات سازگار با محیط زیست تیمار شده‌اند.
– چوب تراشه یا بازیافتی
از مواد زیر استفاده نکنید:
– الوار تیمار شده با فشار CCA
– الوار تیمار شده با کروزوت
– چوب مناطق گرمسیری یا هر چوبی از جنگلهایی که ضعیف اداره شده‌اند.
– پلاستیک‌ها یا پی وی سی بازیافتی.

سایر موارد

از حصارها، موانع و دیرک‌هایی که از چوب مصنوعی ساخته شده‌اند، می‌توان استفاده نمود. آنها عمر طولانی داشته و هرگز نمی‌پوسند. ولی به هر حال پرسش این است که در آخر چگونه می‌توان آنها را دور ریخت. سایر تولیدات مربوط به ساخت حصار پلاستیکی، یا ترکیبی از پلاستیک و سیم فلزی سخت را می‌توان از هم جدا و بازیافت نمود و در حال حاضر فقط به مشکلات دفن و سوزاندن مواد می‌افزایند.

فلزات را که تجدید شونده هم نیستند و فرایند تولیدشان انرژی بر است، بهتر است برای موارد استفاده خاص؛ مثلا در اطراف بالکن‌ها و بام‌های سبز که به استحکام و وزن سبک آنها نیاز است، نگه داشت. ممکن است برای حفظ سبک معماری ساختمان، آهن کاری تزئینی نیز لازم باشد. این نمونه کار را در محوطه‌های مخصوص مصرف دوباره ضایعات می‌توان یافت.

جایگزین سنگ و آجر

در نواحی که الوار و سنگ طبیعی کمیاب و یا خیلی گران بوده، دیوارها را به طور سنتی از کاهگل می‌سازند (گل محلی مخلوط با کاه). دیوارهایی که از کاهگل خوب ساخته شده باشند، سالها عمر می‌کنند.

دیوارهای کاهگلی معمولا کمتر از سنگ در برابر تاثیر هوا دوام دارند و برای اینکه بیشتر دوام بیاورند، به فونداسیون ضد رطوبت و یک قرنیس نیاز دارند که آن هم به طور سنتی از کاهگل یا ورقه سنگ ساخته می‌شود. یک اندود ملاط آهک کناره‌های آن را می‌پوشاند. همچنین گل را می‌توان برای ساختن «دیوار خشتی» به آجر خام تبدیل نمود؛ اما تا زمانی که خاک مناسب محتوی رس ندارید، باید برای بادوام ساختن آجرها، آهک یا سیمان اضافه کنید.
دیوارهایی که از خاک کوبیده شده ایجاد می‌شوند و به نام فرانسوی «پیزه» معروفند، دارای خاک محتوی رس می‌باشند که بین قاب‌های متحرکی ساخته می‌شوند. «چپر و اندود» که شبکه‌ای از ترکه‌های فندق پوشانیده شده با کاه و گل هستند، جایگزین دیگری در این زمینه می‌باشند.

پرچین‌ها

وقتی که به حصاری کوتاه یا یک بادشکن در باغ نیاز باشد، پرچین از همه مطلوب تر خواهد بود.پرچین ضمن ارائه غذا و پناهگاه برای حیات وحش، زمینه جذابی را ایجاد میکند. در یک جای خیلی باز، در صورت وجود فضا، طراحی یک پناهگاه کمربندی محتوی مخلوطی از چند ردیف درخت و درختچه که برای محافظت از بقیه باغ جلو باد را گرفته و آن را پخش می‌کند، ارزشمند است.

از چه نوع گیاهان استفاده کنیم:

هم از درختان و درختچه‌ها، می‌توان برای ایجاد پرچین استفاده کرد. انتخاب شما نه فقط به ظاهر و نحوه نگهداری پرچین (مرتب هرس کردن یا هرس با داشتن شکوفه‌های مواج) بلکه به مناسب بودن گیاهان انتخابی با آب و هوا و خاک مورد نظر و نیز اینکه پرچین در جای کاملا بادخیز قرار داشته باشد یا نه، بستگی دارد.

در میان بهترین انتخابها برای مناطق سردسیری، راش، برگ نو و زغال اخته قرار دارند. علاوه بر این، در مناطق ساحلی، باید گیاهان بادهای حامل نمک را نیز تحمل کنند. همچنین اگر لازم است پرچین مانع حیوانات چرنده‌ای؛ نظیر گوزن باشد، واضح است که باید گونه‌هایی انتخاب نمود که جاذبه‌ای برای حیوانات غارتگر نداشته و مثل سرخدار سمی نباشند.

نکات مربوط به کشت پرچین

– گیاهانی که دارای ریشه‌های لخت هستند، در زمستان در دسترس بوده و ارزانتر می‌باشند. می‌توانید مخلوطی از گونه‌های بومی آنها را تهیه کنید.
– گیاهان همیشه سبز را در پاییز و خزان کننده را از پاییز تا اوایل بهار بکارید.
– چاله‌ها را به صورت انفرادی نکنید، بهتر است شیاری به عرض ۶۰-۹۰ سانتی‌متر ایجاد کنید.
– برای حفاظت از گیاهان جوان در مقابل چرندگان، از محافظ درخت استفاده کنید.
– در مناطق بادخیز، برای گیاهان جوان در ابتدای کشت پناهگاه ایجاد کنید.
– جهت کنترل علف‌های هرز و حفظ رطوبت، از خاکپوش استفاده و در سال اول، در هوای خشک آبیاری کنید.

پرچین‌های رسمی یا منظم

برای پرچین‌های هرس شونده گیاهان همیشه سبز انتخاب مناسبی هستند؛ که در طول سال پس زمینه رنگی قوی و ساختار خوبی را فراهم می‌کند. سرخدار و شمشاد در نهایت پرچینی نرم و سنتی می‌سازند. در پرچین‌های کوتاه، شمشاد گیاه ایده‌آلی است؛ چون نسبت به سرخدار رشد کمتری دارد.

گیاه همیشه سبز خاس که برگهای گرد کوچکی دارد و مناسب پرچین‌هایی با هرس منظم است، جایگزین جالبی برای شمشاد می‌باشد. برگ نو گیاهی خشبی است؛ ولی فقط تا حدودی همیشه سبز بوده و در زمستان ظاهر کسل کننده‌ای دارد. راش و ممرز خزان کننده‌‎اند؛ اما برگ‌های خشک خود را که در اثر باد صدای خش خش می‌دهند و در مقابل تابش آفتاب زمستانی رنگ نارنجی مسی درخشانی دارند، نگه می‌دارند.

اغلب با هیبرید مخروطیان نتیجه سریعتری به دست می‌آید؛ ولی این یک درخت بلند جنگلی است که تا ارتفاع بسیار زیادی به سرعت رشد می‌کند، مگر اینکه از سالهای اولیه آن را شدید هرس کنید. بگذارید تا ۳۰ سانتی‌متری رشد کند، سپس هرس بالای آن را آغاز کنید . برای تحت کنترل در آوردن پرچین، باید آن را هر سال دو بار هرس کرد.

پرچین‌های غیررسمی یا نامنظم

همه پرچین‌ها نیاز به هرس منظم ندارند و پرچین‌های گل دهنده و میوه دهنده در میان منابع غنی غذایی برای حیات وحش قرار دارند. برای تاثیرگذاری ملایم؛ بداغ را امتحان کنید؛ که به حالت آزاد و به شکل انبوه هرس می‌شود. در آب و هوای گرم، گیاه گریسلینیا مشابه گل آویز، پرچین جذابی می‌سازد.

بسیاری از درختچه‌های گل دهنده را می‌توان به عنوان پرچین، هم به صورت منظم و هم آزاد هرس نمود. یاس زردی که در بهار گل می‌دهد نیز می‌تواند پرچین خوبی بسازد. درخت زرشک با خارهای آن مزاحمین را دفن کرده و یک مرز گل دهنده خوبی را می‌سازد.

راه دیگر ایجاد حصار غیررسمی، کشت درخت بید زنده است. شاخه‌های بید را در طول ماه‌های زمستان در خاک فرو برده و آنها را به صورت حصار به هم می‌بافند. تا در بهار ریشه داده و شروع به رشد کنند. سپس شاخه‌های جانبی آن را می‌توان با ساختار موجود آن بافت.

هرس پرچین‌ها

به استثنای پرچین‌های سریع الرشدی نظیر leylandii و پیچ امین‌الدوله که برای مرتب نگه داشتن آنها به دو یا حتی سه بار هرس در سال نیاز است، اغلب پرچین‌های ساخته شده را می‌توان سالی یکبار هرس کرد. اگر دوبار هرس شوند، اولی باید پس از آخرین یخبندان باشد؛ چون شاخه‌های حساسی مثل شمشاد ممکن است خسارت ببینند. در غیر اینصورت بهتر است در آخر تابستان که فصل اصلی رشد پایان می‌یابد، هرس نمود.

بدین ترتیب تا بهار سال بعد پرچین مرتب و منظمی خواهید داشت. هرس را شدید و تا حد ممکن از محلی نزدیک به محل قبلی انجام دهید وگرنه پرچین به زودی فربه یا بلند خواهد شد. تنها پرچین گیاهان گل دهنده‌ای که به طور آزاد رشد می‌کنند؛ مثل بداغ را باید سبک هرس کرده و محیط مرئی طبیعی تشکیل شده توسط درختچه‌ها را دنبال نمود.

گیاهان پرچینی خزان کننده

1- زرشک ژاپنی (Berberis thunbergii): گیاهی است پوشیده از گل و میوه؛ اما مجهز به خارهای تیزی هم می‌باشد که حصار امنی را می‌سازد.
2- ممرز (Carpinus betulus): مثل درخت راشف بعضی از برگهای خشک مسی خود را به خوبی تا زمستان حفظ می‌کند.
3- زغال‌اخته(Cornus mas): از لحاظ عادت رشد خیلی جذاب نیست اما در واقع به سرما بسیار مقاوم است و شکوفه‌های زمستانی‌اش بر روی شاخه‌های لخت آن زیبا می‌باشند.
4- راش (Fagus sylvatica): همراه با ممرز یکی از بهترین انتخاب‌ها برای پرچین هرس شونده خزان کننده می‌باشد.
5- گل‌آویز (Fuchsia magellanica var. molinae): همه گل‌های آویز «مقاوم»، در برابر یخبندان ایمن نیستند؛ بنابراین باید نوعی را که مناسب اقلیم منطقه است، انتخاب کرد.
6- گونه‌های رز (Rosa rugosa): بیشتر گونه‌های رز گلهای تک پر دارند؛ اما R.rugosa دارای گلهای سرخ باشکوه درشتی است که به میوه‌های قرمزی تبدیل می‌شوند.
7- یاس زرد (Forsythia): هم برای خوب گل دادن و هم حفظ شکل آن، باید به طرز صحیح هرس شود. شاخه‌های گل دهنده آن را پس از پایان گل کوتاه کنید.
8- زالزالک (Crataegus laevigata): یکی از چند گیاه پرچین است که حتی اگر به طور مرتب هرس شود، هنوز گل می‌دهد.

گیاهان پرچینی همیشه سبز

1- گریسلینیا (Griselinia littoralis): برگهای براق آن در برابر بادهای شور بسیار متحمل می‌‌باشند؛ بنابراین انتخاب خوبی برای ایجاد پناهگاه در باغهای ساحل باغ است.
2- سرخدار (Taxus baccata): بخش گوشتی قرمز رنگ میوه آن سمی نیست و پرندگان با آن آشنا هستند، اما همه سیر اندامهایش سمی می‌باشند.
3- خاس (Ilex aquifolium): هرس موجب کاهش میوه‌دهی آن می‌شود؛ ولی ارقامی از آن وجود دارند که برگهای جذاب با رنگهای متنوع سفید، کرم و زرد دارند.
4- اوکوبا (Aucuba japonica): یکی از خشبی‌ترین درختچه‌های متحمل آلودگی و سایه می‌باشد که برای باغهای شهری بسیار مطلوب است.
5- برگ نوی آمریکایی (Ligustrum ovalifolium): هرچند رنگ مات دارد، گیاه هرس شده آن تمیز است. به‌صورت پرچین نا منظم حامل گلهای سفید معطری می‌باشد.
6- بداغ (Viburnum tinus): بهتر است اجازه دهید این گیاه به طور کاملا طبیعی رشد کند. پرچین بسیار پهن و مواجی را می‌سازد.
7- پنجه برگ درختچه‌ای (Potentilla fruticosa): نوع درختچه‌ای آن تا حدود یک متر رشد می‌کند. پرچین‌های عالی کوتاهی را برای نمونه در معابر باغ می‌سازد.
8- شمشاد (Buxus sempervirens): همراه با سرخدار بهترین پرچین همیشه سبز رسمی را تولید می‌کند. این گیاه اگر هرس نشود، می‌تواند تا ۵ متر رشد کند؛ اما ارقام زیادی از آن وجود دارد که کوچکترد.

چمن‌ها و مراقبت از آنها

با وجود تمایل به ایجاد کف چوبی و پاسیو در خانه‌ها، هموز چمن برای اغلب ما یک بخش ضروری به حساب می‌آید. به ویژه حیات وحش، از یک چمن بیش از یک کف سفت استفاده می‌برد و چمن در جذب آب باران سنگین خوب عمل می‌کند. علف کاملا نرم تا پوشش سخت میادین بازی را می‌توان به روش ارگانیک مدیریت نمود.

چمن چیزهای متفاوتی را برای افراد متفاوت فراهم می‌کند: تشکیل بخش مهمی از طرح فضای سبز، زرورقی برای کشت گیاهان رنگارنگ، دسترسی از طریق محوطه و یا زمین ساده‌ای برای بازی و تمدد اعصاب. چمن حس فضایی را جهت استفاده یا تماشا به صورت زمین باز خلق می‌کند که نور در آن راه داشته و چشم اندازی از باغ اطراف را فراهم می‌سازد. این فرش سبز مدیریت شده به روش ارگانیک، می‌تواند با غنای تمام در تنوع زیستی باغ مشارکت نماید.

برای باغدار ارگانیک، چمن به اندازه یک استخر یا زمین بایر محصور، یک اکوسیستم محسوب می‌شود. ممکن است به چمن رسمی نسبتا عاری از علف هرز نیاز داشته باشید و یک یک راه باریک سبز ملایمی را که از گونه‌های متنوع گیاهی تشکیل یافته، ترجیح دهید. هر دو را می‌توان به صورت ارگانیک ایجاد نمود؛هر چند اولی نسبت به دومی توجه و مراقبت بیشتری لازم دارد.

چمن‌های ارگانیک غیررسمی در جای خود زیستگاه‌های مهیج پر از تنوع و ارزشمندی برای حشرات و پرندگان و سایر حیات وحش هستند. با قبول اینکه در یک چمن ممکن است انواع مختلفی از گیاهان به اضافه گراس‌ها در کنار هم وجود داشته باشند، باغداران ارگانیک می‌توانند زیستگاه‌های غنی را خلق کنند، که انواع زیادی از حشرات و سایر موجودات را حمایت کنند. اصلاح شیوه برداشت و رژیم‌های کشت، نواحی وحشی تری را ایجاد کرده و اجازه می‌دهند تا گلها خود به بذر نشسته، حشرات تغذیه و تکثیر یافته و پرندگان برای نغذیه و جمع‌آوری موادی برای لانه سازی در آن به پرواز در آیند.

اصول مراقبت از چمن ارگانیک

– بذر چمن را متناسب با نوع مورد نیاز و محل کشت انتخاب کنید.
– برای تقویت رشد چمن، ساختمان خاک را خوب حفظ کنید.
– با افزایش رشد، دفعات برداشت چمن را بیشتر کنید؛ اما هرگز آن را خیلی کوتاه نزنید.
– خزه را قبل از اینکه جمع شده و چمن را خفه کند، با چنگک برداشت کنید.

مراقبت ارگانیک از چمن

چمنزارا یکی از چند گونه محوطه‌هایی هستند که دائما با گیاه پوشیده شده و از زیر خاک رفتن اصلاح کننده‌های حجیم ارگانیک خاک جلوگیری می‌کنند. اما آنها را می‌توان برای ایجاد و حفظ ساختمان و بهداشت خاک به صورت پوشش سطحی اضافه نمود. کودهای تکمیلی نیز ممکن است لازم باشند؛ ولی کود دادن کار سالیانه نیست.

اگر رنگ و رشد گراس خوب باشد، نباید کود داد. با این کار رشد گراس‌ها بیشتر می‌شود و این به معنای چمن‌زنی بیشتر است. اگر رشد کم است یک کود ارگانیک عمومی به زمین بدهید، یا در اول بهار یک کود کامل ارگانیک در تمام زمین مصرف کنید. اضافه کردن آرد و یا عصاره جلبک در بهار و تابستان، میزان رشد و رنگ گراس را بهتر می‌کند. چنانچه کندی رشد ادامه یافت، در تابستان دوباره برای اصلاح ساختمان خاک کود داده و در پاییز پوشش سطحی به آن اضافه نمایید.

خراش دهی و هوادهی

«کاه اندود»، نامی است که به مواد فیبری و آلی زایدی که در اعماق زمین چمن جمع می‌شوند، اطلاق می‌گردد. این مواد از رسیدن آب به خاک جلوگیری نموده، بیماری‌ها را زیاد کرده و عمل ضخیم شدن گراس را متوقف می‌سازد. در صورت لزوم باید این لایه را با وارد آوردن فشار به پایین توسط یک چنگک قوی از بین برد. این فرایند را خراش دهی می‌نامند.

بهتر است عمل خراش دهی را در اول پاییز انجام داد. در این زمان خراش دهی موجب ضخیم شدن گراس می‌شود. اگر پس از انجام این عمل لکه‌های لختی در زمین ظاهر شدند، در آن نقاط بذر چمن بکارید.

هوادهی باعث ایجاد سوراخهایی در زمین شده؛ به آب و هوا اجازه نفوذ می‌دهد. این کار در چمنزارهای فشرده مفید می‌باشد. ضمنا کار خیلی سختی است و باید فقط در نقاطی انجام گیرد که فشرده بودن خاک واقعا مشکل ساز شده باشد.

بهترین زمان هوادهی اوایل پاییز است که زمین خیس می‌باشد. اگر از هوادهنده‌ای با دندانه‌های توخالی که مخروطی از خاک به عمق ۱۰ سانتی‌متر را در می‌آورد، استفاده کنید، انجام آن یک بار در هر سه سال کافی خواهد بود. راه دیگر، استفاده از یک سیخک ساده در اراضی کوچک و یک ماشین پرقدرت برای چنگک زدن چمن در اراضی بزرگ است. در هر صورت سیخک زدن باعث فشرده شدن اراضی اطراف می‌شود، لذا هوادهنده با دندانه‌های توخالی؛ به ویژه در خاکهای سنگین مناسبتر است.

پوشش سطحی

ساختمان خوب خاک چمن فعالیت کرمها را تقویت کرده، در نتیجه زهکشی آن را اصلاح می‌کند. پاشیدن مواد مختلف اصلاح کننده بر روی سطح چمن، فرآیندی است که آن را پوشش سطحی می‌نامند. این مواد را به صورت یک لایه نازک، برای رشد چمن از میان آن می‌پاشند. جهت تاثیر بیشتر؛ به ویژه در اراضی فشرده چمن، قبل از مصرف مواد پوشش سطحی از هوادهنده دندانه‌دار توخال استفاده نمایید، تا بعدا بتوانید آن را به داخل کانال‌ها جارو کنید.

پاییز و بهار، هر دو بهترین زمان برای کاربرد پوشش سطحی هستند. کار را در صورت لزوم با خراش دهی شروع کرده و سپس چمن را به طول حدود یک سانتی‌متر می‌برند. پایینتر قطع نکنید؛ وگرنه پوشش ممکن است چمن را خفه کند. در زمینهای سبک یا طبیعی، برای پوشش سطحی از ترکیب ۲ قسمت خاک لومی و ۳ قسمت ماده آلی حجیم محتوی کود کم؛ نظیر خاک برگ یا کمپوستضایعات سبز شهری استفاده کنید. چنانچه خاک سنگین و مرطوب بوده باشد، مخلوطی از ۳ قسمت شن زبر، یک قسمت خاک لومی و یک قسمت ماده حجیم آلی به کار برید.
مخلوط پوشش سطحی را بطور یکنواخت و در تمام سطح زمین تا ضخامت یک سانتی‌متر پخش کنید. سوراخها ممکن است کمی بیشتر پر شوند و مرتبا در طول سال با افزودن یک پوشش سطحی این سوراخها محکم شده و به تدریج تا سطح چمن پر می‌شوند. پوشش سطحی را با استفاده از جاروی زبر از میان چمن روی سطح خاک، مثل شانه بکشید. برای همزمان بودن این تیمارها با هوای مرطوب، باران سنگین در انجام این کار کمک می‌کند.

چمن زنی

چمن در طول سال رشد می‌کند؛ به شرطی که هوا به قدر کافی گرم و مرطوب باشد، اما فقط بین بهار و پاییز لازم است که مرتب آن را ببرید. فواصل بریدن چمن به سرعت رشد آن بستگی دارد. در بهار هر هفته شاید یکبار کافی باشد، ولی برای چمن کاریهای تمیز و زمینهای بازی این کار را می‌توان از اواخر بهار به بعد به دو بار در هفته افزایش داد.

چمن زنی در تابستان یک کار منظم است و برای بعضی از افراد کار سخت و زمانبری است؛ بنابراین، برداشت راهروها یا نواحی رسمی و دست نخورده، باقی گذاشتن برخی نقاط برای حیات وحش مناسب بنظر می‌رسد. رشد چمن در پاییز دوباره کاهش یافته و کمتر به چمن زنی نیاز است.

در زمستان ممکن است چمن به کندی رشد کند، اما اغلب شرایط برای زدن چمن بیش از اندازه مرطوب می‌باشد. بهتر است به جز ایم گرم و خشک طولانی، از انجام آن خودداری شود.

طول چمن برای بریدن، بیشتر به کیفیت آن و چگونگی استفاده از چمن بستگی دارد. چمن بلند بهتر از چمن کوتاه خشکی را تحمل می‌کند و نیز در رقابت با علف‌های هرز قوی تر است. چنانچه زمین ناهموار باشد، باید مراقب بود که سطح خاک کنده نشود.

با بریده‌های چمن چه باید کرد

بریده‌های چمن منبع خوب ازت است. در اثر پوسیدن آن ازت آزاد می‌شود. در صورت امکان، بریده چمن را جهت تغذیه چمن بر روی زمین باقی بگذارید، در غیر اینصورت آن را به شکل دیگری بازیافت کنید.

در طول فصل اصلی برداشت چمن (اواخر بهار و تابستان) به طور مرتب آن را برداشت کرده تا بریده‌های کوتاه چمن را بتوان برای پوسیدن طبیعی، در سطح زمین رها کرد.

در اوایل بهار و پاییز و نیز مواقعی که چمن بلند شده است، بهتر است بریده‌های چمن در جعبه دستگاه چمن زنی جمع‌آوری شود. رها کردن آن بر روی زمین ممکن است چمن را خفه کرده و بیماری‌های شیوع یابند. آنها مواد مفیدی برای بازیافت در باغ هستند و نباید آن را سوزانده یا دور ریخت. از آنها میتوان به عنوان ماده «سبز» روی توده کمپوست استفاده و یا آن را با برگهای پاییزی درون توده خاک برگ مخلوط کرده، یا به عنوان مالچ در اطراف درختان، درختچه‌ها و سبزیها استفاده نمود.

موورها و برداشت

برای سطوح کوچک چمن موورهای (چمن زن) دستی در باغهای ارگانیک انتخاب خوبی هستند که لازم نیست از برق یا گاز استفاده کنند. آنها ارزان، کارآمد و اقتصادی هستند که کار با آنها ورزش هم محسوب می‌شود. جهت چمن کاریهای بزرگ به یک چمن زن موتوری نیاز است.

برای باغداران ارگانیک دارای چمن کاریهای وسیع، موور تولید کننده مالچ انتخاب مناسبی است. ابتدا بریده‌های چمن با آن خرد شده و سپس با دمنده بر روی چمن ریخته می‌شوند. چمن بریده شده نزدیک سطح خاک پخش شده و به زودی به کمپوست تبدیل و یا توسط کرمها برای تقویت خاک به پایین برده می‌شوند.

موورهای تولید کننده مالچ نشان داده‌اند که رشد چمن را اصلاح نموده، مواد غذایی را به خاک برگردانده و در نتیجه نیاز به موادغذایی را کاهش می‌دهند.
نکات:
– چمن زنها ابزارهای خطرناکی هستند که دائم استفاده می‌شوند، بنابراین دستورهای ایمنی ارائه شده توسط کارخانه سازنده را مراعات نمایید.
– در مدلهای برقی، قبل از به کار انداختن، تسمه‌های آن را کنترل و برای جلوگیری از خطر برق گرفتگی از یک محافظ برق (GFCI) استفاده کنید.
– آلودگی صوتی یکی از مشکلات امروزی ساکنان شهرهاست. در این مناطق از چمن زن دستی و یا از مدلی که صدا خفه کن دارد، استفاده کنید.
– به طور مرتب تیغه‌ها را تیز کنید و درصورت صدمه دیدن در اثر برخورد با سنگ، آنها را عوض کنید.
– قبل از زدن چمن مواظب باشید قورباغه یا حیوانات کوچک در حاشیه چمن و یا اطراف نواحی بزرگ چمن کاری پنهان نشده باشند.
– برای زدن چمن خیس، زیر یا خیلی بلند، به دستگاه فشار نیاورید. چمن بلند را در چند مرحله ببرید، ابتدا تیغه‌های آن را در ارتفاع بالا تنظیم و کار کرده، سپس سطح آنها را به تدریج تا رسیدن به ارتفاع موردنظر کم کنید.
– برای جلوگیری از ایجاد صدمه به درختان یا اشیا جانبی، ناحیه‌ای از چمن اطراف آنها را با مالچ بپوشانید.

مشکلات چمن

چمنی که تنها از یک گونه تشکیل یافته باشد، عملا تک کشت محسوب می‌شود (یک وضعیت بسیار غیرطبیعی). اگر به حال خودش بگذارید، چمن به زودی مجموعه‌ای از گیاهان مختلف؛ از جمله گراسهای خشبی و گلهای وحشی بسیار جذاب برای انواع زیادی از حیات وحش خواهد شد. برخی از باغداران وقت زیادی را برای جلوگیری از روئیدن گیاهان دیگر در چمن خود صرف می‌کنند.

بعضی از علفهای هرز ممکن است مفید باشند. ریشه‌های شبدر ازت هوا را در خاک تثبیت نموده و برای گیاه منبع آماده‌ای از این ماده غذایی را فراهم می‌کنند و نیاز به افزودن کود را کاهش می‌دهند. چمنهایی که در ارتباط نزدیک با شبدر رشد می‌کنند، می‌توانند مقدار کمی ازت رها شده در خاک را جذب کنند. شبدر برگ ریز به‌خوبی به خشکی مقاوم است و در شرایط خشکی سبز باقی می‌ماند.

ارزش شبدر

دور از مسئله‌ای که شبدر در چمن دارد، باغداران ارگانیک باید شبدر را به شدت تقویت کنند. گلهای شبدر منبعی غنی شهد برای زنبوران عسل هستند و توانایی شبدر در گرفتن ازت هوا توسط ریشه‌هایش و تبدیل آن به کود ازته مفید برای خود، بدین معناست که شبدر می‌تواند به خوبی در خاک ضعیف بدون نیاز به ماده غذایی اضافه رشد کند.

در طول ایام خشکی، بخش سبز چمن اغلب ناحیه‌ای پوشیده از شبدر می‌باشد، در حالیکه چمنهای اطراف قهوه‌ای می‌شوند، این ناحیه همچنان سبز می‌ماند.

به جای اینکه صبرکنیم تا شبدرهای وحشی به درون چمن راه یابند، می‌توانیم بذر شبدر سفید هلندی را در چمن بپاشیم. ابتدا چمن را برای از بین بردن مواد زائد خراش داده و سطح خاک را باز می‌کنند، سپس بذر شبدر را در مساحت مورد نظر به نسبت حدود ۵/۷-۱۵ گرم در هر متر مربع می‌پاشند. این کار فرش یکنواختی از شبدرهای برگ ریز را ایجاد می‌کند.

کنترل علف هرز

چنانچه علف‌های هرز مشکل ساز بودند، روشهای زیر را می‌توان به کار برد:
– کندن یکایک علف‌ هرزهایی مانند گل مروارید،‌ بارهنگ و گل قاصد با دست، استفاده از چاقوی کهنه آشپزخانه یا وسیله خاصی از قبیل چنگک مارچوبه.
– پرکردن حفره‌های ایجاد شده پس از کندن علف‌های هرز، با خاک یا مخلوط چند منظوره گلدانی و پاشیدن بذر گراش در آنها.
– خودداری از بریدن کوتاه چمن گراس کوتاه نمی‌تواند با علفهای هرز رقابت کند و بریدن خیلی کوتاه آن چمن را ضعیف کرده و توسعه علفهای هرز را ممکن می‌سازد.
– خراش دهی برای از بین بردن مواد زائد و اصلاح شرایط جهت رشد چمن.
– اصلاح زهکشی با یک هوادهنده با دندانه‌های توخالی جهت جلوگیری از ایجاد شرایط اشباع آب. این شرایط به چمن صدمه وارد کرده و علفهای هرز رطوبت دوست و خزه‌ها را تقویت می‌کند.

علف‌های هرز متداول چمن

خاکها و شرایط مختلف، علف‌های هرز نوع مربوط به خود را تقویت می‌کنند. تشخیص مشکل علفهای هرز می‌تواند در جهت صحیح رفع این موارد به شما کمک کند. به عنوان مثال پونه‌سا در رطوبت و نواحی سایه‌دار به سرعت گسترش می‌یابد.گندمک نمونه خوبی از گیاهان خاکهای قلیایی است. قاصدک در خاکهای فشرده تر و چمنهایی که خیلی کوتاه بریده شده‌اند، زیاد دیده می‌شود.

شبدر در خاکهای ضعیف به خوبی رشد می‌کند. کود دادن به زمین، آن را دفع می‌کند. ترشک میشی، در زمینهای اسیدی مشکل ساز می‌شود. دادن آهک به زمین می‌تواند در این بار موثر باشد. بارهنگ و خار مقدس در جایی می‌روید که گراس نازک و یا لکه‌گیری شده باشد. آفات چمن عبارتند از: مورچه، پشه لنگ دراز و موش کور.

نحوه کنترل خزه

خزه به دلایل گوناگونی رشد می‌کند. نواحی مرطوب را دوست دارد؛ یعنی جایی که زهکشی ضعیف است و نیز در زمینهای خشک که حاصلخیزی کمی داشته و اسیدیته آنها بالا باشد. خزه در نواحی سایه‌دار جمع شده و در جایی که چمن خیلی کوتاه بریده شده، گسترش می‌یابد.

اگر خزه مشکل ساز شد، در هر بهار و پاییز به طور مرتب آن را با یک چنگک چمن جمع کنید. لکه‌های خالی زمین را باید بذرپاشی کرد. برای تقویت رشد چمن، به چمن ضعیف کود بدهید و جهت خودداری از کوتاه بریدن چمن، تیغه‌های موور را به ارتفاع حدود ۵ سانتی‌متر تنظیم کنید. اصلاح زهکشی هم در از بین بردن خزه‌ها موثر است.

به خاطر داشته باشید که پرندگان از خزه برای لانه سازی استفاده می‌کنند؛ بنابراین، قطعه‌ای از زمین دارای خزه را برای دسترسی آنها به مواد لانه‌سازی باقی گذاشته و یا توده‌هایی از خزه‌های جمع٬آوری شده را در جایی باز برای آنها نگه دارید.

آهک دادن به چمنها

شیمی خاک در بهداشت کلی یک چمن تاثیر دارد. چنانچه در خاک اسیدی کشت می‌کنید، ممکن است دریابید که دادن آهک به زمین، برای بالا رفتن میزان PH باعث تقویت رشد می‌شود.

اسیدی بودن زمین سبب تشکیل کاه‌اندود و کاهش رشد چمن می‌گردد. همچنین خاک اسیدی به نفع خزه‌ها و سایر علفهای هرز خاص؛ مانند ترشک میشی می‌باشد. اگر PH کمتر از ۵/۵-۶ باشد، باید برای رساندن آن به حدود ۷ به زمین آهک داد.

پخش یکنواخت آهک آسیاب شده یا آهک دولومیتیک روی چمن و چنگک زدن آن به آرامی، کاری مناسب ارگانیک است. هر سال این کار را تا رسیدن PH به سطح مورد نظر تکرار کنید.

سوالات متداول درباره طراحی باغ

۱) هنگام کشت پرچین چه نکاتی را باید رعایت کرد؟

– گیاهانی که دارای ریشه‌های لخت هستند، در زمستان در دسترس بوده و ارزانتر می‌باشند. می‌توانید مخلوطی از گونه‌های بومی آنها را تهیه کنید.
– گیاهان همیشه سبز را در پاییز و خزان کننده را از پاییز تا اوایل بهار بکارید.
– چاله‌ها را به صورت انفرادی نکنید، بهتر است شیاری به عرض ۶۰-۹۰ سانتی‌متر ایجاد کنید.
– برای حفاظت از گیاهان جوان در مقابل چرندگان، از محافظ درخت استفاده کنید.
– در مناطق بادخیز، برای گیاهان جوان در ابتدای کشت پناهگاه ایجاد کنید.
– جهت کنترل علف‌های هرز و حفظ رطوبت، از خاکپوش استفاده و در سال اول، در هوای خشک آبیاری کنید.

۲) علفهای هرز چمن را چگونه باید از بین برد؟

– کندن یکایک علف‌ هرزهایی مانند گل مروارید،‌ بارهنگ و گل قاصد با دست، استفاده از چاقوی کهنه آشپزخانه یا وسیله خاصی از قبیل چنگک مارچوبه.
– پرکردن حفره‌های ایجاد شده پس از کندن علف‌های هرز، با خاک یا مخلوط چند منظوره گلدانی و پاشیدن بذر گراش در آنها.
– خودداری از بریدن کوتاه چمن گراس کوتاه نمی‌تواند با علفهای هرز رقابت کند و بریدن خیلی کوتاه آن چمن را ضعیف کرده و توسعه علفهای هرز را ممکن می‌سازد.
– خراش دهی برای از بین بردن مواد زائد و اصلاح شرایط جهت رشد چمن.
– اصلاح زهکشی با یک هوادهنده با دندانه‌های توخالی جهت جلوگیری از ایجاد شرایط اشباع آب. این شرایط به چمن صدمه وارد کرده و علفهای هرز رطوبت دوست و خزه‌ها را تقویت می‌کند.

۳) موورها را چه زمانی میتوان استفاده کرد؟

برای سطوح کوچک چمن موورهای دستی در باغهای ارگانیک انتخاب خوبی هستند که لازم نیست از برق یا گاز استفاده کنند. آنها ارزان، کارآمد و اقتصادی هستند که کار با آنها ورزش هم محسوب می‌شود. جهت چمن کاریهای بزرگ به یک چمن زن موتوری نیاز است.

برای باغداران ارگانیک دارای چمن کاریهای وسیع، موور تولید کننده مالچ انتخاب مناسبی است. ابتدا بریده‌های چمن با آن خرد شده و سپس با دمنده بر روی چمن ریخته می‌شوند. چمن بریده شده نزدیک سطح خاک پخش شده و به زودی به کمپوست تبدیل و یا توسط کرمها برای تقویت خاک به پایین برده می‌شوند. موورهای تولید کننده مالچ نشان داده‌اند که رشد چمن را اصلاح نموده، مواد غذایی را به خاک برگردانده و در نتیجه نیاز به موادغذایی را کاهش می‌دهند.