آفات درختان میوه دانه‌دار و هسته‌دار(شته‌ها و سپردارها)

‌در این متن توضیحاتی در رابطه با آفت شته‌ها و سپردارهای درختان دانه‌دار و هسته‌دار می‌دهیم. جهت اطلاعات بیشتر و مشاوره می‌توانید با کارشناسان پارس‌مرکبات در ارتباط باشید.

شته سبز سیب (Green apple aphid)

این شته در سراسر کشور هرجا که سیب کشت شود وجود دارد. این آفت به برگ و نوک شاخه‌های نورس، جوانه‌ها و حتی گلها نیز خسارت می‌زند و باعث کم شدن محصول می‌گردد. گیاهان میزبان آن شامل سیب، گلابی، به، زالزالک و ازگیل می‌باشد. در نهالستان‌ها و روی درختان جوان خسارتش بسیار شدید است.

حمله شدید آن در باغهای بارده نیز به فراوانی دیده می‌شود. در درختان چه پیر و چه جوان پاجوشها بیشتر در معرض حمله این شته قرار دارند. بر اثر تغذیه این حشره برگهای جوان تغییر شکل می‌دهند. در این گونه پیچش برگ‌ها غالبا عرضی است. به عبارتی کلی‌تر برگ‌های جوان انتهایی بیشتر از همه در معرض حمله قرار دارند و بیشترین خسارت را می‌بینند.

شناسایی شته سبز سیب

ماده زنده زای بی بال: طول بدن ۱/۵ تا ۲/۲ میلی‌متر، رنگ بدن از زرد مایل به سبز تا سبز تیره متغیر است. شاخکها مایل به زرد، دم سبز تیره تا سیاه و کورنیکولها سیاه می‌باشد. طول دم نصف تا دوسوم طول کورنیکول است.

ماده زنده زای بالدار: طول بدن ۱/۵ تا ۲ میلی‌متر، سر و سینه سیاه و شکم سبز است. شکل و رنگ دم و کورنیکول‌ها همانند ماده‌های زنده زای بی‌بال می‌باشد.
زمستان گذرانی این حشرات بصورت تخم است، که تخمها معمولا روی شاخه‌های یکساله گذاشته می‌شوند. زمان تفریخ تخم‌ها مصادف با بازشدن جوانه‌هاست. فعالیت بهاره این آفت شدید است و روی اعضای فعال و جوان گیاهی به سرعت به زنده‌زایی ادامه داده و مهمترین خسارت خود را در همان زمان وارد می‌آورد.

با بالارفتن جمعیت، بالدارهایی در مجموعه شته‌ها ظاهر می‌شوند که انتشار آفت را به سایر درختان میزبان که در مجاورت قرار دارند به عهده می‌گیرند. این شته میزبان ثانوی برای تابستان گذرانی ندارد به عبارت دیگر تمام نسلهای خود را روی درختان میوه سردسیری طی می‌کند.

اگر مشاهده شد که در طول تابستان جمعیت آن به شدت کاهش ‌یافته به علت مهاجرت به طرف میزبانهای ثانوی نیست بلکه این کاهش نتیجه اثر حرارت شدید محیطی، ایجاد تغییراتی در شیره گیاهی و فعالیت قابل توجه دشمنان طبیعی این شته می‌باشد.
تعداد نسل شته سبز سیب در سال برحسب شرایط آب و هوایی محل فرق کرده و معمولا ۱۵ تا ۲۰ نسل در سال تولید می‌کند. این شته یک میزبانه است.

شته مومی یا شته خونی سیب (Wooly aphid)

ریشه واژه خانواده Eroisomatidae در لاتین به معنای بدن پشمالو می‌باشد. این آفت در اکثر نقاط جهان که سیب کاشته می‌شود، شیوع دارد. غیر از سیب به انواع گلابی اهلی و وحشی، به، زالزالک و نیز نارون آمریکایی با نام Ulmus Americana (میزبان اول) حمله می‌کند.

این آفت بصورت توده‌های سفید رنگ در ماههای بهار و تابستان روی سرشاخه‌ها و تنه درختان دانه دار بخصوص در اطراف زخمهای حاصله از هرس شاخه‌ها دیده می‌شود. در عین حال این آفت به ریشه و طوقه درختان نیز حمله می‌کند. در روی ریشه و طوقه خسارت این آفت با ایجاد برآمدگی و گالهای مخصوص همراه است. این برآمدگی و گالها روی سرشاخه‌ها هم دیده می‌شود. ارقام بومی کشور ما حساسیت فراوانی به این شته دارند. در حالیکه برخی ارقام خارجی مانند زرد و قرمز لبنان کمتر مورد حمله واقع می‌شوند.

شناسایی شته مومی

ماده زنده زای بی‌بال: طول بدن ۱/۹ تا ۲/۸ میلی‌متر است. رنگ بدن از صورتی تیره تا قهوه‌ای تیره متغیر می‌باشد. بدن پوشیده از ترشحات مومی سفید رنگ و الیافی شکل است. وقتی این شته را فشار دهند ماده قرمز رنگی از آن خارج می‌شود به همین دلیل برخی اوقات به آن شته خونی گویند.

ماده زنده زای بالدار: طول بدن حدود دو میلی‌متر است. سر و سینه به رنگ قهوه‌ای مایل به سیاه و شکم قهوه‌ای است که پوشیده از ترشحاتی شبیه ماده زنده زای بی‌بال می‌باشد. کورنیکول در هر دو شکل زنده زای بی‌بال و بالدار به یک سوراخ کوچک روی برجستگی بسیار خفیف مخروطی احاطه شده از موهای نرم تقلیل یافته است.

این شته اگرچه دو میزبانه است ولی در مناطقی که میزبان اول یافت نشود (مانند کشورما) در تمام مدت سال روی میزبان دوم (درختان دانه دار) زندگی می‌کند و مراحل جنسی و تخم در این شرایط دیده نمی‌شود. در شرایط عادی که هردو میزبان وجود داشته باشدمانند همه شته‌های دو میزبانه، مرحله‌ای از سیکل زندگی خود را روی درختان میوه دانه دار و مراحلی را نیز روی درختان نارون سپری می‌کند.
این شته ناقل بیماری قارچی شانکر چند ساله روی درختان سیب می‌باشد. زمستان گذرانی در مرحله پورگی سپری می‌شود. محل زمستان گذرانی در شکافهای موجود روی تنه و شاخه‌های سنین مختلف و حتی شاخه‌های همان سال و طوقه و ریشه‌های ضخیم و اصلی مجاور تنه و نزدیک سطح خاک می‌باشد.

مبارزه با شته مومی

۱- مبارزه بیولوژیک:
الف) زنبور (Aphelinidae) Aphelinus mali از پارازیتوئیدهای اختصاصی شته مومی سیب می‌باشد.
ب) لارو و حشره کامل کفشدوزک‌های Coccinella septempunctata، Exochomus spp، Chilocorus spp.
ج) لاروهای مگسهای سیرفید و لاروهای کریزوپا.
د) لاروهای پشه‌های Cecidomyiidae.
ذ) سن‌های شکاری از خانواده Nabidae، Anthocoridae.
۲- مبارزه زراعی:
شته مومی سیب چون مکانهای سایه‌دار را ترجیح می‌دهد لذا در باغات سیب از کاشت پرپشت درختان بایستی اجتناب کرده و به هرس آنها دقت لازم مبذول داشت و همواره جریان هوا و نفوذ اشعه‌های خورشیدی را به داخل درختان امکان پذیر ساخت. چون شته‌ها اکثرا در داخل زخمهای درختان و یا در محلهای بریده و هرس شده آنها مستقر می‌شوند لذا این قسمتها نباید به حال خود رها شوند. همچنین شاخه‌های گالدار و یا سرشاخه‌های مورد هجوم بایستی به طور مرتب قطع شده و نابود گردند.
۳- کاشت واریته‌های مقاوم:
تحقیقان نشان می‌دهد که واریته‌های Northern spy و Winter majetin تقریبا مورد هجوم شته مومی واقع نمی‌شوند.
۴- مبارزه شیمیایی

شته سبز هلو یا شته اسفناج (Green peach aphid)

فهرست میزبان‌های این شته فوق العاده زیاد بوده و در اسرائیل روی ۸۰ گونه گیاه متعلق به ۳۴ خانوادعه یافت می‌شود. درختان هلو، بادام، گوجه، زردآلو میزبانهای اصلی آن را تشکیل داده و از مهمترین میزبانهای ثانوی آن نیز می‌توان چغندرقند، گوجه فرنگی، توتون، رازک، کلم پیچ، کلم گل، اسفناج، کوکب، مرکبات و گونه‌های غلات را نام برد.

در ایران شته مزبور با حمله به برگ درختان هلو، سیب، گیلاس، زردآلو و نیز گیاهانی نظیر گوجه فرنگی، سیب زمینی، توتون، بادمجان، پنبه، ترب، کرفس، کاهو و آفتابگردان سبب پیچیدگی آن شده و خسارت بسیار شدیدی به بار می‌آورد. خسارت این حشره در درختان بادام شدید می‌باشد. این آفت با حمله به برخی از درختان میوه نظیر شلیل، گوجه و آلو و نیز گیاهان گلخانه‌ای و نباتات زراعی یک ساله پهن برگ مانند انواع صیفی‌جات خسرت وارد می‌آورد و به ندرت روی درختان سیب و پرتقال یافت می‌شود.

از نظر خسارت حشرات کامل و پوره‌ها با استقرار در سطح زیری برگ میزبانهای اصلی کلنی‌های انبوهی را تشکیل می‌دهند. برگهای موررد حمله پیچیده و قبل از موعد می‌ریزند. سرشاخه‌ها قادر به رشد نبوده و به طور کلی رشد عمومی درخت متوقف می‌شود و در نتیجه محصول کاهش یافته و کیفیت آن نقصان پیدا می‌کند.

در اثر تغذیه شدید در روی میزبانهای ثانوی برگها زرد شده و تغییر شکلهایی در آن موجب می‌گردد و بطور کلی منجر به توقف رشد عمومی درخت می‌شود. شته سبز هلو علاوه بر چنین خسارت مستقیمی با انتقال تعداد زیادی بیماریهای ویروسی بسیار خطرناک از گیاهی به گیاه دیگر نیز حائز اهمیت فوق‌العاده‌ای می‌باشد.

شناسایی شته سبز هلو

ماده زنده زای بی‌بال: طول بدن ۱/۶ تا ۲/۶ میلی‌متر است. رنگ بدن از سبز تا سبز مایل به زرد متغیر می‌باشد. شاخک‌ها از روی برجستگی‌هایی مشخص در پیشانی شروع می‌شوند. طول آنها بطور خفیفی از طول بدن کمتر است. دم رنگی روشن دارد و خیلی کوتاهتر از کورنیکول‌ها می‌باشد.

مانده زنده زای بالدار: طول بدن ۱/۵ تا ۲/۵ میلی‌متر است. سر و سینه سیاه و شکم به رنگ سبز مایل به زرد با لکه‌های تیره می‌باشد. رنگ شاخک‌ها سیاه تا قهوه‌ای بوده و طول آنها با طول بدن برابر است. رنگ کورنیکول‌ها از سیاه تا قهوه‌ای تغییر می‌کند.

زمستان را به صورت تخمهای سیاه براق بر روی شاخه‌های درختان میزبان می‌گذراند.در اوایل بهار هنگامیکه شکوفه‌های هلو باز می‌شوند، تخمها تفریخ شده و شته‌های ماده موسس این نسل به تولیدمثل خود به روش بکرزایی می‌پردازند. شته مذبور در این موقع ۲ تا ۳ نسل را می‌گذراند، سپس حشرات بالدار بوجود آمده و بر روی میزبان‌های ثانویه خود که شامل برخی از گیاهان زراعی یکساله خانواده بادمجانیان و پنیرکیان و برخی از علف‌های هرز هستند، مهاجرت می‌نماید.

شته خالدار یا خونی هلو (Pterochlorus persicae)

گیاهان مورد حمله این شته، هلو، بادام، گوجه، آلو و زردآلو می‌باشد. در سالهای اخیر به تعداد کم روی سیب مشاهده شده است. شیوه خسارت این شته به دو شکل است اول اینکه شیره گیاهی را روی پوست شاخه‌ها و تنه درختان میزبان به فراوانی مکیده و باعث ضعف گیاه می‌گردد.

دوم اینکه شیره فراوان ترشح شده توسط این شته شاخه‌ها و برگها و میوه‌ها را پوشانده که گذشته از مسدودنمودن سوراخ‌های تنفسی گیاه، باعث جلب قارچهای مولد دوده می‌شود. ترشح عسلک گاهی آنچنان فراوان است که سطح خاک زیر درختان آلوده از لایه عسلک پوشیده می‌گردد. حمله شدید این حشره که بیشتر روی درختان جوان مشاهده می‌گردد گذشته از ایجاد ضعف عمومی درخت باعث کم‌باری آنها شده و میوه نامرغوب می‌گردد.

شناسایی شته خالدار هلو

شته خالدار هلو تقریبا درشت ترین شته‌ای است که روی درختان میوه سردسیری دیده می‌شود.
ماده زنده زای بی‌بال: طول بدن تا ۵ میلی‌متر نیز می‌رسد. رنگ کلی بدن قهوه‌ای مایل به خاکستری است. در قسمت پشتی دو ردیف برجستگی در طول بدن دیده می‌شود که به رنگ سیاه می‌باشد. در دو طرف جانبی نیز دو ردیف نقاط تیره به چشم می‌خورد.
قسمتی از سینه و شکم شته خالدار هلو پوشیده از ذرات غبار شکل مومی است. کورنیکولها تیره رنگ بوده و کوتاه و پهن می‌باشند.

ماده زنده زای بالدار: طول بدن حدود ۵ میلی‌متر است. رنگ سینه سیاه و بقیه بدن به رنگ قهوه‌ای مایل به خاکستری است.
شته خالدار هلو یک میزبانه است و تمام دوره زندگی خود را روی درختان میوه هسته دار طی می‌کند. زمستان گذرانی به شکل تخم روی درختان میوه میزبان می‌باشد. این حشره تخمهای خود را غالبا به صورت مجتمع و در دستجات بسیار متعدد روی شاخه و تنه می‌گذارد.

دستجات تخم گاهی آنچنان متراکم هستند که به شکل لایه‌ای سطح پوست شاخه و یا تنه را می‌پوشاند. این تخمها در شرایط مناطقی با ارتفاع حدود ۱۵۰۰ متر در کشورما از دهه سوم اسفند تا نیمه اول فروردین تفریخ می‌گردند. شته‌های خارج شده از این تخمها که موسس نامیده می‌شوند در تمام طول بهار و تابستان به شکل زنده زایی تولیدمثل می‌نمایند. محل تجمع این شته بیشتر سطح زیرین شاخه‌ها می‌باشد.

طریقه انتشار آن به وسیله بالدارهایی است که در صورت اوج گیری تراکم جمعیت، ظاهر گردیده و به طرف سایر درختان میزبان مجاور پرواز می‌نمایند. این بالدارها که ماده زنده زا هستند، پس از استقرار روی درخت جدید شروع به زنده زایی نموده و ایجاد آلودگی می‌کنند. در نواحی با ارتفاع حدود ۱۵۰۰ متر این بالدارها معمولا در ماه‌های خرداد و تیر ظاهر می‌شوند. تخمریزی در پاییز انجام می‌گیرد. تخمها را افرادی می‌گذارند که شته‌های تخمگذار نامیده می‌شوند. تلفات تخم‌ها بر اثر سرما در برخی نقاط و در برخی از سالها قابل توجه است.

سپردار واوی سیب (Lepidosaphes malicola)

این آفت به درختان سیب، هلو، گوجه، زردآلو و ندرتا گلابی حمله می‌کند. در روی درختان بید، تبریزی، یاس و عده دیگری از درختان زینتی نیز مشاهده شده است. این آفت به سیبهای شفیع‌آبادی، شمیرانی، مورو، لاله و بخصوص سیب گلاب بیشترین خسارت را وارد می‌کند.

سیب‌های مشهدی و زرد و قرمز لبنانی کمتر آلوده می‌شوند. سپردار واوی سیب به تمام قسمت‌های هوایی درخت سیب از قبیل تنه، شاخه، برگ و میوه حمله می‌نماید. درختان آلوده دارای برگهای کوچک و رنگ پریده، میوه‌های بدشکل و ریز و سرشاخه‌های خشک می‌باشند.

شناسایی سپردار واوی سیب

شکل سپر، مانند سپر در طایفه Diaspidini است. سپر ماده به طول ۱/۸ تا ۳/۴ میلی‌متر می‌باشد. رنگ سپر پوره سن یک نارنجی طلایی، سپر پوره سن دوم نارنجی مایل به قهوه‌ای و سپر اصلی که مربوط به حشره کامل است کرم تا قهوه‌ای روشن است.

سپر نر از دو قسمت تشکیل می‌شود که یک قسمت آن پوسته ترشح شده توسط پوره سن یک است. حشره نر دارای یک جفت بال، سه جفت پا، یک جفت شاخک و زائده‌ای در انتهای شکم خود است. تخم به طول ۰/۴ میلی‌متر و بیضوی است. رنگ آن شیری کدر و سطح آن مشبک می‌باشد. پوره سن اول رنگی سفید شکری داشته دارای سه جفت پا، دو شاخک و دو چشم است. ضمنا در انتهای بدن آن دو زائده دیده می‌شود.

سپردار واوی سیب زمستان را به صورت تخمهای سفیدرنگ شکری به تعدادی در حدود ۱۰۰ عدد در زیر سپر ماده می‌گذراند. تخم‌ها دارای دیاپوز اجباری می‌باشند. پوره‌ها در شرایط کرج در اواسط اردیبهشت ماه بیرون می‌آیند و به خوبی روی تنه درختان میزبان حرکت می‌کنند و به سهولت توسط باد جابجا می‌شوند.

پس از پیداکردن محل مناسب بلافاصله تغییر جلد می‌دهند. پاها و شاخک‌ها را از دست داده و ثابت می‌شوند. در این موقع در اطراف بدن حشره رشته‌های مجعد مومی شبیه به پنبه مشاهده می‌شود که به مرور متراکم شده و به صورت هاله‌ای اطراف بدن حشره را می‌گیرد. سپردار واوی سیب دارای دو نسل می‌باشد.

مبارزه سپردار واوی سیب

1- Fiscus(=physcus) testaceus
2- Aphytis mytilaspidis
علاوه بر تعداد زیادی از کفشدوزک‌ها، زنبورهای پارازیتوئید فوق از خانواده Aphelinidae زمستان را بصورت لارو در داخل بدن حشره ماده می‌گذرانند و در بهار موقعی که پوره‌ها شروع به تعویض جلد کردند، این زنبورها خارج شده و در بدن پوره‌های سن دوم شروع به تخمریزی می‌کنند.
3- Hemisarcoptes malus
کنه فوق پرداتور تخم شپشک واوی سیب بوده و خود و پوره‌هایش از تخم این حشره تغذیه می‌کنند. زمستان بصورت ماده بالغ در بین توده‌های تخم در زیر سپرهای این حشره سپری می‌کنند.

سپردار بنفش زیتون (Parlatoria oleae)

این سپردار روی برگ، شاخه، تنه و میوه زندگی می‌کند و در محلی که خرطوم خود را در بافت گیاه فرو می‌نماید، کلروفیل گیاه میزبان از بین رفته و به جای آن لکه گرد و قرمز ارغوانی رنگی به وجود می‌آید. حمله و تغذیه این شپشک باعث ضعف درختان میوه و آماده شدن آنها برای حمله سوسکهای پوستخوار و سایر آفات درجه دوم می‌شود.

در نقاط معتدل سرد زمستان را به صورت پوره سن دو و در نواحی گرمتر به صورت حشرات کامل نابالغ در روی شاخه‌ها و تنه درختان به سر می‌برد. حشرات ماده به رنگ بنفش تیره، فاقد بال، پا و شاخک می‌باشند. بدن حشره را پولک خاکستری رنگی پوشانده است و جلد لاروی به رنگ قرمز در کنار سپر قرار دارد. برای آشنایی کامل با این آفت و نحوه کنترل آن می‌توانید به مقاله آفات درخت زیتون مراجعه کنید.

شپشک نخودی (Eulecanium coryli)

حشره‌ای است که در حالت بلوغ نیم کروی و به رنگ قرمز براق می‌باشد. اندازه آن در حدود یک ماش یا کمی بزرگتر است. این حشره روی عده زیادی از درختان میوه دانه دار و هسته دار دیده می‌شود. درخت به برای این آفت میزبان بسیار مناسبی است.

این حشره نیز با مکیدن شیره گیاهی باعث ضعف شدید درختان میزبان می‌گردد. از طرف دیگر ترشح عسلک دارد که باعث تجمع گرد و خاک در سطح تنه و سرشاخه و برگ درختان میزبان می‌گردد و در نتیجه باعث کاهش فعالیتهای فیزیولوژیک درخت بخصوص کربن گیری و تنفس می‌گردد.

این حشره زمستان را به صورت پوره سن دو به سر می‌برد. اواخر خرداد ماه حشرات ماده شروع به تخمگذاری می‌کنند. این تخمها در اواسط تیر ماه باز می‌شوند و پوره‌ها از زیر جلد ماده خارج شده و در سطح برگ‌ها، میوه‌ها و سرشاخه‌ها پراکنده می‌شوند و اغلب توسط باد به اطراف پراکنده می‌گردند. این حشره در سال فقط یک نسل دارد.

مبارزه با شپشک نخودی

به علت وجود عوامل کنترل کننده طبیعی مبارزه شیمیایی توصیه نمی‌شود. در صورت بالا بودن تراکم جمعیت آفت می‌توان سرشاخه‌های آلوده را قطع و معدوم نمود.
زنبورهای پارازیتوئید:
1- Blastothrix brittanica
2- Habrolepis tergrigorianae
3-Archenomus bicolor

سپردار آسیایی گوجه (Tecaspis= Chionaspis asiatica)

در تمام نقاط ایران انتشار دارد. به تمام هسته دارها حمله می‌کند. برگ، ساقه و تنه درختان مذکور را مورد حمله قرار می‌دهد. طول سپر ماده‌های زمستان گذران ۱ تا ۱/۵ میلی‌متر، رنگ سپرهای پوره‌های سنین یک و دو نارنجی است.

حشره ماده زرد مایل به نارنجی می‌باشد. سپر نر ۰/۹ میلی‌متر و دو قسمتی می‌باشد. دو نسل در سال دارد. زمستان را به صورت پوره سن دو و حشره کامل ماده بر روی شاخه و ساقه درختان میزبان به سر می‌برد.

پوره‌های نسل تابستانه تقریبا همگی روی برگها متمرکز شده و تغذیه آنها از شیره برگ است. پوره‌های نسل زمستانه روی شاخه‌ها و تنه متمرکز می‌گردند. ماده‌های زمستان گذران همگی بارور هستند. در روی تنه و ساقه در زمستان نر دیده نمی‌شود.

سپردار گوجه (Diaspidiotus prunorum)

در تمام نقاط کشور که درختان سردسیری کشت می‌شود انتشار دارد. از نظر میزبان از تمام هسته داران خانواده رزاسه و از روی سیب و زالزالک در اصفهان و به از کرج گزارش شده است. محل خسارت شپشک روی شاخه و تنه می‌باشد که با مکیدن شیره گیاهی باعث ضعف درخت می‌گردد. همچنین به برگ خسارت می‌زند اما تاکنون فعالیت آن روی میوه مشاهده نشده است.
در مناطقی مانند اصفهان دو نسل در سال دارد و زمستان را به صورت پوره سن دو می‌گذراند.

مبارزه با سپردار گوجه

زنبورهای پارازیتوئید
1- Archenomus bicolor
2- Habroleps tergrigorianae

سپردارسان ژوزه (Son Jose scale)

فعالیت این حشره در استانهای گیلان و مازندران محرز می‌باشد. تردیدی وجود ندارد که این سپردار نقاط بیشتری را در ایران زیر پوشش خواهد برد. این آفت روی هلو، گوجه، گیلاس، سیب، گلابی، به، ازگیل، به ژاپنی، رز، اقاقیا، بید و تبریزی و همچنین روی زردآلو و زالزالک نیز مشاهده شده است. در دنیا بیش از ۲۰۰ گونه گیاهی به عنوان میزبان دارد.

از نظر اهمیت اقتصادی این شپشک یکی از خطرناکترین سپردارها در دنیا محسوب می‌شود. این حشره که همیشه به عنوان آفتی قرنطینه‌ای باعث نگرانی جامعه کشاورزی ما بود در سال ۱۳۴۶ برای اولین بار از روی درختان میوه کسما از بخش فومن گیلان جمع‌آوری گردید.

این شپشک پلی فاژ بوده و به علت فراوانی میزبان و تعداد زیاد نسل آن کنترل آن چندان راحت نمی‌باشد. این سپردار روی تنه، شاخه، برگ و میوه مستقر می‌شود. در مورد سیب و گلابی سبب بی آب شدن و بدشکل شدن میوه و گاهی سبب ریزش میوه می‌گردد. همچنین از نظر وجود لکه‌های قرمز روی میوه ارزش آن را از نظر بازار پایین می‌آورد.

شناسایی

سپر ماده به قطر ۱/۶ تا ۲ میلی‌متر، شکل آن مسطح و دایره‌ای و رنگ کلی آن خاکستری تیره است که در کناره‌ها کمی روشن می‌باشد. سپرهای پورگی تقریبا در مرکز قرار داشته و رنگ آنها خرمایی است. شکل سپر پوره سن یک مخروطی نوک تیز می‌باشد.

سپر نر از دو قسمت تشکیل شده و شکل آن بیضوی، مسطح و کشیده است که دو طرف جانبی آن تقریبا موازی می‌باشد. این حشره در نواحی جلگه‌ای استان گیلان دارای چهارنسل در سال بوده و زمستان را به صورت پوره‌های سن دوم می‌گذراند.

نسل اول: شروع از اوایل خردادماه. نسل دوم: شروع از اوایل مردادماه. نسل سوم:شروع از اواخر شهریورماه. نسل چهارم: شروع از اوایل آذرماه.

مبارزه با سپردارسان ژوزه

زنبور پارازیتوئید:
1- Prospaltella perniciosi
2- Aspidiotiphagus citrinus

سوالات متداول درباره آفت شته‌ و سپردار درختان دانه‌دار و هسته‌دار

۱) شته خالدار چگونه به درختان آسیب می‌زند؟

شیوه خسارت این شته به دو شکل است اول اینکه شیره گیاهی را روی پوست شاخه‌ها و تنه درختان میزبان به فراوانی مکیده و باعث ضعف گیاه می‌گردد. دوم اینکه شیره فراوان ترشح شده توسط این شته شاخه‌ها و برگها و میوه‌ها را پوشانده که گذشته از مسدودنمودن سوراخ‌های تنفسی گیاه، باعث جلب قارچهای مولد دوده می‌شود.

ترشح عسلک گاهی آنچنان فراوان است که سطح خاک زیر درختان آلوده از لایه عسلک پوشیده می‌گردد. حمله شدید این حشره که بیشتر روی درختان جوان مشاهده می‌گردد گذشته از ایجاد ضعف عمومی درخت باعث کم‌باری آنها شده و میوه نامرغوب می‌گردد.گیاهان مورد حمله این شته، هلو، بادام، گوجه، آلو و زردآلو می‌باشد. در سالهای اخیر به تعداد کم روی سیب مشاهده شده است.

۲) خطرناکترین شپشک از نظر اقتصادی چه نام دارد؟

سپردارسان ژوزه. فعالیت این حشره در استانهای گیلان و مازندران محرز می‌باشد. این آفت روی هلو، گوجه، گیلاس، سیب، گلابی، به، ازگیل، به ژاپنی، رز، اقاقیا، بید و تبریزی و همچنین روی زردآلو و زالزالک نیز مشاهده شده است. در دنیا بیش از ۲۰۰ گونه گیاهی به عنوان میزبان دارد.

از نظر اهمیت اقتصادی این شپشک یکی از خطرناکترین سپردارها در دنیا محسوب می‌شود. این حشره که همیشه به عنوان آفتی قرنطینه‌ای باعث نگرانی جامعه کشاورزی ما بود در سال ۱۳۴۶ برای اولین بار از روی درختان میوه کسما از بخش فومن گیلان جمع‌آوری گردید.

این شپشک پلی فاژ بوده و به علت فراوانی میزبان و تعداد زیاد نسل آن کنترل آن چندان راحت نمی‌باشد. این سپردار روی تنه، شاخه، برگ و میوه مستقر می‌شود. در مورد سیب و گلابی سبب بی آب شدن و بدشکل شدن میوه و گاهی سبب ریزش میوه می‌گردد. همچنین از نظر وجود لکه‌های قرمز روی میوه ارزش آن را از نظر بازار پایین می‌آورد.

۳) چگونه می‌توان شته مومی را کنترل کرد؟

۱- مبارزه بیولوژیک
۲- مبارزه زراعی
۳- کاشت واریته‌های مقاوم
۴- مبارزه شیمیایی