اهمیت انجام آزمایش خاک و آب - فروشگاه کشاورزی پارس مرکبات

تا زمانی که از وضعیت زمین درباره کمبود مواد معدنی خاص اطلاعی نداشته باشیم، دادن کود به زمین کار عاقلانه‌ای نخواهد بود، چون این عمل ممکن است وضع را بدتر کند.

اغلب به جای کمبود واقعی مواد در خاک، علایم کمبود در نتیجه بیش از حد دادن آهک به زمین، مصرف بیش از حد کودهای شیمیایی یا ضعیف بودن ساختمان زمین، ظاهر می‌شود. هوای سرد، خشکی و غرقاب شدن نیز می‌توانند باعث کمبود موقتی شوند.

برای تشخیص کمبود واقعی، ممکن است تجزیه خاک یا گیاه ضرورت داشته باشد.

اهداف آزمایش خاک

تشخیص خاک‌های دارای کمبود قبل از کاشت
تعیین سرنوشت کودهای افزوده شده به خاک و تعقیب تغییرات حاصله در قابلیت استفاده عناصر غذایی
پیش اگاهی دادن درباره مناطقی که امکان سمیت حیوان و انسان وجود دارد و عناصر برای گیاه
تعیین نقاطی که حد عناصر در خاک به حد مسمومیت رسیده باشد

مراحل انجام آزمایش خاک

نمونه برداری از خاک
عصاره گیری و اندازه گیری عناصر غذایی در ان
همبستگی و کالیبراسیون نتایج ازمون خاک
تفسیر نتایج
توصیه کودی

نمونه برداری از خاک

نمونه برداری صحیح از خاک، کاری بس مهم و حساس بوده، که تعیین کننده درجه دقت و صحت نتایج به دست آمده خواهد بود. از آنجا که وزن یک هکتار خاک به عمق ۲۵ سانتی متر بیش از سه کیایون کیلوگرم است، نمونه برداشت شده از یک قطعه زمین یک هکتاری، بایستی به گونه ای باشد که بتوان آن را نماینده کل خاک آن مزرعه دانست.

مهمترین مرحله آزمایش خاک مرحله نمونه برداری است. بر اساس نظر محققین اگر در تهیه و اجرای آزمون خاک ۱۰۰ واحد اشتباه کنیم ۸۰ واحد بخاطر اشتباه در نمونه برداری ، ۵ واحد بخاطر اشتباه در آماده کردن نمونه‌ها، ۲ واحد بخاطر اشتباه از تجزیه عصاره گیری، ۷ واحد به خاطر اشتباه در تفسیر و ۸ واحد بخاطر اشتباه در توصیه است.

حداکثر از هر ۱۰ هکتار یک نمونه تهیه نمود هرچند که مزرعه یکنواخت و همگن باشد. در هر ناحیه نیاز به ۱۵ تا ۲۰ نمونه ساده دارد که معمولا به صورت زیگزیگ تهیه شده باشد. عمق نمونه برداری ۱۵ تا ۲۰ سانتیمتر برای نباتات ردیفی و ۷ تا ۱۰ سانتیمتر برای مراتع و دیمزارها کفایت می‌کند.

نتایج تجزیه خاک در باغات به تنهایی نمی‌تواند در امر تعیین نیاز غذایی درختان و ارزیابی حاصلخیزی خاک چندان مفید باشد.

از تجزیه خاک در باغات به عنوان بک ابزار مراقبتی در تعیین کفایت برنامه‌های کودپاشی بکار گرفته می‌شود.

محل نمونه برداری خاک در باغ‌های میوه از بین ردیف‌ها و در قسمت سایه انداز درخت می‌باشد. بسته به شکل هندسی باغ، محل‌های نمونه برداری فرق می‌کند.

یک روش این است که از یک قطعه باغ، حداقل ۱۵ نمونه خاک بطور تصادفی یا سیستمیک برداشت، با هم مخلوط و نهایتا یک نمونه ۲ کیلوگرمی مرکب به آزمایشگاه ارسال نمود.

روش دیگر این است که یک مسیر مارپیچ در باغ در نظر گرفته شود و در طی مسیر ۱۵ نمونه برداشت شود و نهایتا یک نمونه ۲ کیلوگرمی مرکب به آزمایشگاه ارسال نمود.

نمونه برداری برای باغ ها و خزانه ها معمولا از دو عمق ۰-۳۰ و ۶۰-۳۱ سانتیمتری صورت می‌گیرد زیرا بیشترین محل تجمع ریشه‌های جذب کننده مواد در این عمق قرار دارند.

نکات مهم : در نمونه برداری از خاک باغ‌های میوه مساحت هر قطعه نمونه برداری نباید بیش از یک هکتار باشد. در مساحت‌های بیشتر باغ به قطعات یک هکتاری تقسیم می‌شود و از هر قطعه یک نمونه تهیه می‌شود.

نمونه‌ها نبایستی از محل‌های خاص کوددهی شده یا سمپاشی شده تهیه شود
بهتر است نمونه‌هااز نیمه بیرونی سایه انداز درخت تهیه شود
پیشنهاد شده است که نمونه برداری‌های سطحی(عمق ۰-۳۰ سانتیمتری) زمانی صورت گیرد که ریشه ها هنوز پیدا نشده‌اند
هیچ یک از ادوات نمونه برداری از قبیل بیل، بیلچه، دستکش و … آلوده نباشند
نباید از ادوات گالوانیزه برای نمونه برداری استفاده نمود.
بطور کلی بهترین موقع نمونه برداری از خاک د رمورد باغ‌های میوه، نمونه برداری قبل از احداث باغ است اما چنانچه باغ احداث شده باشد، بسته به منطقه، اواخر زمستان تا اوایل بهار و اواخر تابستان تا اوایل پاییز بهترین موقع نمونه برداری از خاک است
انواع روش‌های نمونه برداری خاک
عمق نمونه برداری:عمیق و کم عمق
نقاطی که نبایستی نمونه برداری خاک نمود
وسایل نمونه برداری
زمان نمونه برداری
تعداد نمونه خاک مورد نیاز (در تئوری تعداد نمونه‌های فرعی بین ۲۰ تا ۴۰ نمونه و در عمل ۸ تا ۱۶ نمونه پیشنهاد شده است. هرچه خاک از لحاظ این فاکتورها غیر یکنواخت تر باشد تعداد نمونه‌های لازم بیشتر خواهد بود)
میزان و دقت نمونه گیری

تفسیر آزمون خاک

در تصویر زیر نمونه‌ای از یک آزمایش خاک را مشاهده می‌کنید. در آزمایش نوع بافت، درصد عناصر قابل جذب در خاک، میزان شوری و آهک و ..را نشان می‌دهد.

توجه کنید که با دانستن شرایط خاک و میزان عناصر قابل جذب در خاک شما می‌توانید از کمبود و زیاد بود آن اطلاع یابید و متناسب با آن نیاز گیاه را تامین و بر تغذیه گیاه مدیریت داشت.

به اختصار مفهوم پارامترهای موجود در جدول فوق را توضیح می‌دهیم.

B عنصر بر است، بر یکی از عناصر غذایی است که در بعضی مناطق زیاد بودن آن باعث مسمومیت می‌شود. EC یا هدایت الکتریکی، شوری خاک را نشان می‌دهد، PH، نشان دهنده میزان اسیدیته خاک است که اگر میزان آن روی عدد 7 باشد به معنی خنثی، بالای 7، قلیایی و زیر 7 اسیدی است.

TNV ، درصد میزان آهک خاک، OC درصد کربن، N میزان ازت، P میزان فسفر خاک، k میزان ئتاس خاک، Fe آهن، Zn روی، Mn منگنز، Cu نیز میزان مس موجود در خاک است.

clay ، درصد رس بافت خاک، Silt درصد میزان سیلت بوده و از نظر دانه بندی بین رس و شن است و Sand میزان شن موجود در بافت خاک است و در آخر ترکیب این موارد را بررسی می کنند و بافت خاک را مشخص می‌کنند.

آزمایش آب

اهمیت آزمایش آب

با مشخص شدن فاکتورهای آزمایش آب مانند شوری(EC)، اسیدیته(PH)، قلیائیت، درصد سدیم، میزان مواد ناخالص موجود در آب مانند، پتاسیم، کلسیم، منیزیم و غیره از کیفیت آب مصرفی آگاهی پیدا کرده و بر اساس کیفیت آب می‌توان برای باغ و مزارع برنامه‌ریزی کودی و آبیاری انجام داد.

برای مثال در صورتی که نسبت جذب سدیم آب بالا باشد مانع جذب عناصر غذایی شده و یا در صورتی که PH آب بالا باشد در زمان سمپاشی یا محلول پاشی نسبت جذب عناصر غذایی کاهش پیدا می‌کند و یا اثر سمپاشی کاهش می‌یابد. با اصلاح این موارد می‌توان اثر بهتری از سمپاشی و یا کوددهی در خاک دریافت کرد.

طریقه نمونه‌گیری آب جهت آزمایش

ابتدا پمپ آب را حداقل یک الی یک ساعت و نیم روشن گذاشته و سپس از نزدیک‌ترین شیر به سر پمپ آب، مقداری اب در یک بطری کاملا تمیز ریخته بطوری که ظرف کاملا پر شود و درب بطری را محکم بسته و در جایی خنک به دور از تابش نور خورشید نگهداری کرده و سریع به آزمایشگاه انتقال دهید.

در تصویر زیر نمونه‌ای از آزمایش آب را مشاهده می‌کنید.

سوالات متداول درباره آزمایش خاک و آب

۱) هدف از انجام آزمایش خاک چیست؟

تشخیص خاک‌های دارای کمبود قبل از کاشت – تعیین سرنوشت کودهای افزوده شده به خاک و تعقیب تغییرات حاصله در قابلیت استفاده عناصر غذایی – پیش اگاهی دادن درباره مناطقی که امکان سمیت حیوان و انسان وجود دارد و عناصر برای گیاه – تعیین نقاطی که حد عناصر در خاک به حد مسمومیت رسیده باشد.

۲) هنگام نمونه برداری از خاک چه نکاتی را باید رعایت کرد؟

-نمونه‌ها نبایستی از محل‌های خاص کوددهی شده یا سمپاشی شده تهیه شود
-بهتر است نمونه‌هااز نیمه بیرونی سایه انداز درخت تهیه شود
-پیشنهاد شده است که نمونه برداری‌های سطحی(عمق ۰-۳۰ سانتیمتری) زمانی صورت گیرد که ریشه ها هنوز پیدا نشده‌اند
-هیچ یک از ادوات نمونه برداری از قبیل بیل، بیلچه، دستکش و … آلوده نباشند
-نباید از ادوات گالوانیزه برای نمونه برداری استفاده نمود و…
-بطور کلی بهترین موقع نمونه برداری از خاک د رمورد باغ‌های میوه، نمونه برداری قبل از احداث باغ است اما چنانچه باغ احداث شده باشد، بسته به منطقه، اواخر زمستان تا اوایل بهار و اواخر تابستان تا اوایل پاییز بهترین موقع نمونه برداری از خاک است.

۳) انجام آزمایش آب چه اهمیتی دارد؟