فروشگاه کشاورزی پارس مرکبات | عرضهکننده انواع کود و سم، کارشناسی فنی باغات و مزارع
نویسنده: پارس مرکبات 
رافلمون، ولکامریانا، ماکروفیلا، رانگپورلایم و نارنگی کلئوپاترا به عنوان پایه در درختان مرکبات مورد استفاده قرار میگیرد که در اینجا ویژگی‌های این پنج پایه را بررسی می‌کنیم.
تولید درختان مرکبات در طول صدها سال در کشورهای تولید کننده از نوع بذری بود. درختان بذری با داشتن دوره نونهالی طولانی، چندین سال فاقد میوه بوده و ضمن داشتن قدرت رشد عمومی زیاد، دارای خارهای زیادی نیز هستند. به همین دلیل ازیاد بذری مرکبات، به عنوان روش نامطلوب شناخته شده است. در این حالت بازگشت سریع سرمایه گذاری اولیه جهت احداث باغ امکان پذیر نیست.
از طرف دیگر بیشتر ارقام تجاری در حالت بذری به عوامل بیماری‌زای خاکی چون پوسیدگی ریشه و نماتودهای ریشه حساس هستند. انتخاب پایه مناسب در هر منطقه از نکات بسیار مهم و قابل توجه است.دستیابی به یک باغ مطلوب متضمن انتخاب پایه ای است که سیستم ریشه مناسبی را تشکیل دهد.
با توجه به مراقبت‌های سالانه باغ در جهت تامین مواد غذایی و آب، سیستم ریشه نقش موثری در جذب آب و مواد غذایی ایفا می‌کند. همچنین در گیاه پیوند شده، وجود مشخصه‌هایی چون توانایی ذخیره کربوهیدرات در برگ‌ها، ساخت برخی هورمون‌های رشد و مقاومت به امراض و عوامل نامساعد محیطی اهمیت بسیاری دارد.
بیش از ۲۰ مشخصه باغبانی تحت تاثیر باغبانی پایه قرار دارد. این خصوصیات شامل قدرت رشد و اندازه درخت، عمق ریشه، مقاومت به یخ‌بندان، میزان محصول، کیفیت درونی میوه، تاریخ بلوغ، عادت پذیری و تحمل شرایط خاک مثل شوری یا ph بالای خاک، آب اشباع، مقاومت به نماتدها و بیماری‌های پوسیدگی ریشه و بلایت است. برحسب رقم مورد استفاده و نحوه مصرف، پایه انتخابی تاثیر زیادی روی میوه می‌گذارد.
پایه رافلمون
پایه رافلمون(Citrus jambhiri Lush) بومی شمال شرق هند است. احتمالا گونه رافلمون یک دو رگ طبیعی است، زیرا در مقایسه با گونه‌های دیگر لیمو درصد چند جنینی بالایی از خود نشان داده است. این پایه در بسیاری از کشورها به عنوان پایه‌ای سازگار با لمون‌ها، لایم‌ها، کامکوات، تانجلوها و نارنگی دنسی مورد استفاده قرار میگیرد.
مهمترین دلیل استفاده باغداران از این پایه، عادت پذیری این گونه به خاک‌های شنی با مواد غذایی ضعیف است. بدلیل اینکه هدایت ریشه‌ای این پایه در دماهای پایین نسبتا بالاست لذا نسبت به پایه‌هایی مانند کاریزسیترنج از حساسیت بالایی به سرما برخوردار است.
معایب پایه رافلمون
- حساسیت به بیماری بلایت و سرمازدگی
- حساسیت در مقابل بیماری پوسیدگی ریشه و طوقه، نماتد مرکبات
- برای کشت در اراضی مرطوب با زهکشی ضعیف مناسب نیست
مزایای پایه رافلمون
- تاحدودی مقاوم به بیماری زایلوپروسیس، اگزوکورتیس و تریستزا
- بزرگ بودن میوه ارقام تجاری روی این پایه و مناسب برای پرتقال و گریپ فروت
- مناسب برای مناطق گرم با خاک شنی عمیق
- سریع الرشد،دارای طول عمر زیاد و پربار بودن درختان روی این پایه
پایه لیموی ولکامریانا
لیموی ولکامریانا یا Citrus volkameriana Ten & Pasq تولید درختانی بزرگ، پر رشد، محصولی خیلی بالا و کیفیتی پایین می‌کند.
مزایای پایه ولکامریانا
- ارقام پیوندی روی پایه ولکامریانا نسبت به سایر لیموها به سرما مقاوترند.
- پایه ولکامریانا به بیماری تریستزا و زایلوپروسیس حساس نیستند.
- مقاوم به فیتوفترا(گونه پارازیتیکا)
معایب پایه ولکامریانا
- حساس به نماتد مرکبات و بلایت
- حساس به گونه سیتروفتورا
پایه ماکروفیلا (آلیمو، Alemow)
گونه ماکروفیلا دورگ بین Citrus celebica * Citrus grandis بوده و بومی فیلیپین است. این گونه به نام Citrus macrophylla Wester نامگذاری شده و از لحاظ ظاهری خیلی شبیه به لیموها و لایم است. ارقام پیوندی روی ماکروفیلا، درختانی بزرگ، پررشد و پرمحصول، اما کیفیتی پایین دارند. گونه ماکروفیلا ضمن آنکه عناصر بر، کلر و کلسیم خاک را به خوبی تحمل می‌کند در برابر در برابر فیتوفترا مقاوم است اما نسبت به تریستزا و زایلوپروسیس مقاوم نیست.
پایه رانگپورلایم
پایه رانگپورلایم جز دورگ‌های نارنگی است و به نام Citrus limonia Osbeck شناخته شده است. این دورگ از گروه لایم‌های ترش بوده و از حیث ساختار رشد و تولید میوه به لیموها شبیه است.
مزایای پایه رانگپورلایم
- مقاوم به شوری خاک و آهک
- تاحدودی مقاوم به سرما
- مقاوم به تریستزا و خشکی
معایب پایه رانگپورلایم
حساس به بیماری اگزوکورتیس، فیتوفترا و نماتد مرکبات
پایه نارنگی کلئوپاترا
یکی از پایه‌های مناسب مرکبات، نارنگی کلئوپاترا یا Citrus reshni Hort. Ex. Tan بوده که بعضی از گیاهشناسان هنوز آن را C. reticulate می‌شناسند.
مزایای پایه نارنگی کلئوپاترا
مقاوم در برابر بیماری تریستزا، اگزوکورتیس، زایلوپروسیس، شوری، سرما، خاک‌های شنی و خاک‌های آهکی
معایب پایه نارنگی کلئوپاترا
حساس به کلراید( چون یون کلراید تولید اتیلن را تحریک می‌کند رشد شاخه‌ها کاهش یافته و در غلظت‌های بالاتر کلروز برگی و در نهایت ریزش برگ را در پی دارد).
سوالات متداول درباره پایه های درختان مرکبات
۱) ۵ پایه درختان مرکبات کدام هستند؟
رافلمون، ولکامریانا، ماکروفیلا، رانگپورلایم و نارنگی کلئوپاترا
۲) پایه رافلمون چیست؟ چه معایبی دارد؟
پایه رافلمون(Citrus jambhiri Lush) بومی شمال شرق هند است. احتمالا گونه رافلمون یک دو رگ طبیعی است، زیرا در مقایسه با گونه‌های دیگر لیمو درصد چند جنینی بالایی از خود نشان داده است. این پایه در بسیاری از کشورها به عنوان پایه‌ای سازگار با لمون‌ها، لایم‌ها، کامکوات، تانجلوها و نارنگی دنسی مورد استفاده قرار میگیرد.
معایب آن عبارتند از: حساسیت به بیماری بلایت و سرمازدگی. حساسیت در مقابل بیماری پوسیدگی ریشه و طوقه، نماتد مرکبات. برای کشت در اراضی مرطوب با زهکشی ضعیف مناسب نیست.
۳) استفاده از پایه ولکامریانا چه فایده ای دارد؟
ارقام پیوندی روی پایه ولکامریانا نسبت به سایر لیموها به سرما مقاوترند. پایه ولکامریانا به بیماری تریستزا و زایلوپروسیس حساس نیستند. مقاوم به فیتوفترا(گونه پارازیتیکا) هستند.
فتوحی قزوینی. ر. و فتاحی مقدم.ج.(1395). پرورش مرکبات در ایران، دانشگاه گیلان.
