بیماری لکه سیاه سیب

بیماری لکه سیاه سیب از نظر اقتصادی مهمترین بیماری باغ‌های سیب است و در سرتاسر مناطق سیب خیز جهان شیوع دارد. در مناطقی که در ماه‌های بهار و اوایل تابستان هوا خنک و مرطوب است خسارت بیماری شدید است.

بیماری لکه سیاه سیب در بیشتر مناطق سیب خیز کشور شیوع دارد ولی در باغهای سیب استانهای مازندران، گلستان، آذربایجان و کوهپایه‌های جنوبی البرز بیشتر شایع است به خصوص در ارقام حساس.

لکه سیاه سیب علاوه بر اینکه به طور مستقیم به میوه خسارت می‌زند موجب ریزش زودهنگام برگهای آلوده، کاهش مقدار محصول و تقلیل جوانه‌ها در سال بعد می‌شود. این بیماری علاوه بر درخت سیب معمولی به سیب زینتی، زالزالک، انواع تیس، انواع پیراکانتا و ازگیل نیز حمله می‌کند.

نشانه‌های بیماری لکه سیاه سیب

بیماری لکه سیاه سیب به برگ، دمبرگ، کاسبرگ، میوه، دم میوه و گاهی شاخه فلس جوانه حمله می‌کند. بارزترین نشانه‌های بیماری روی برگ و میوه مشاهده می‌شوند. همزمان با باز شدن جوانه‌ها و ظهور برگ‌های جوان، رویه زیرین برگها در معرض آلودگی قرار می‌گیرد و اغلب اولین لکه‌های بیماری در آنجا به وجود می‌آیند.

با بازشدن برگها هر دو سطح آنها در معرض آلودگی قرار گرفته، لکه‌های بیماری در هر دو رویه آنها ظاهر می‌شوند. لکه های اولیه بیماری حالت مخملی، رنگ سبز زیتونی تا قهوه‌ای و حاشیه نامشخص دارند. به تدریج حاشیه لکه ها واضح  شده، و ممکن است چند لکه به هم بچسبند و به رنگ تیره در آیند.

هرچه سن برگها بیشتر شود، بافتهای محل لکه‌ها نیز ضخیم تر می‌شوند و پهنک برگها بدشکلی پیدا می‌کنند. گاهی لکه‌ها تا اخر فصل رویش، روی برگ‌ باقی می‌مانند. لکه‌های بیماری روی میوه‌های جوان شبیه لگه‌های روی برگ هستند، ولی وقتی میوه‌های آلوده و لکه‌دار بزرگ می‌شوند، لکه‌ها به تدریج به رنگ قهوه‌ای در آمده، بافت میوه در محل این لکه‌ها چوب پنبه‌ای می‌شوند.

آلودگی های زود هنگام میوه‌های جوان موجب انهدام و مرگ بافتهای مریستمی اطراف لکه‌ها در سطح میوه و توقف رشد این قسمت‌ها می‌شود و به دلیل رشد بافت قسمتهای سالم، میوه‌ها ناهمگن، ترک خوده و بدشکل می‌شوند. وقوع آلودگیهای اواخر فصل تابستان و اوایل پاییز معمولا نمایان نمی‌شود بلکه به صورت نقطه‌ای و لکه‌های کوچک سیاه در سردخانه نمایان می‌شود.

مبارزه با بیماری لکه سیاه سیب

اقدامات زیر که در کنترل بیماری لکه سیاه سیب موثرند:

• انتخاب ارقام متحمل یا مقاوم:

تقریبا تمام ارقام سیبهای محلی و معروف که در ایران از آنها استفاده می‌شود به بیماری لکه سیاه حساس هستند. سیبهای قندک، گلاب، شمیرانی، مورویی، شفیع آبادی و شیخ احمد بسیار حساس و زرد و قرمز لبنانی کمتر حساس هستند.

از بین ارقام  خارجی، چند رقم سیب بسیار مقاوم به لکه سیاه وجود دارد، ولی تقریبا همه ارقام مشهور خارجی که معمولا به طور تجاری و در سطح وسیع، در کشورهای خارج، از آنها استفاده میشود در گسترده متفاوت به بیماری حساس هستند.

ارقام حساس به بیماری لکه سیاه سیب:

بل فلوئر، بلاشینگ گولد، فوجی، گالا، زرد لبنانی۷ گرانی اسمیت، گراون اشتاین، گریمز، آیدا رد، جوناتان، مونرو، موتسو، پالارد، قرمز لبنانی، روم بیوتی، استایمان واینساپ، واینساپ، یلو نیوتاون، یورک امپریال.

ارقام خیلی مقاوم به بیماری لکه سیاه سیب:

ایزی گرو، اینترپرایز، فلورینا، فری دام، گلد راش، جان گریمز، جونافری، لیبرتی، مک- فری، پریما، پریسیلا، پریستاین، ردفری، سرپرایز، اسپی گلد و ویلیامز پراید.

• اقدامهای بهداشتی:

در باغهای کوچک، جمع آوری و انهدام برگهای ریخته برکف باغهای سیبی که سابقه آلودگی به بیماری لکه سیاه دارند میسر و در کاهش مایه اولیه موثرند. در باغهای وسیع سیب، پاشیدن کودهای نیتروژن‌دار مانند اوره، در پاییز روی برگ‌های آلوده کف باغ، باعث تسریع فساد برگها پو در نتیجه، کاهش مایع زمستان گذرانی قارچ عامل بیماری میشود.

• اقدامهای زراعی:

اقدامهای زراعی نیز به کاهش بیماری لکه سیاه سیب کمک میکند، احداث باغ سیب در شیبهای ملایم جنوبی و رعایت فاصله کافی بین درختها موجب میشوند که تابش آفتاب به درختها و جریان هوا بین تاج درخت بیشتر و در نتیجه شاخساره ها بعد از هر بارندگی زودتر خشک میشوند. همچنین هرس مرتب درختها به گونه‌ای که قسمتهای داخلی تاج درخت به قدر کافی خالی شوند، مفید است.

• سمپاشی درختان با قارچکش‌ها:

مبارزه شیمیایی با لکه سیاه براین اساس است که درختان از زمان شکفتن جوانه‌هایشان تا تخلیه کامل اسکوسپورهای پریتس‌های دروغی قارچ بعد از بارش باران، با قارچکشهای موثر به خوبی سمپاشی شوند.

در کشورهای خارجی‌ای که رطوبت هوا و باران در بهار و تابستان زیاد است، از زمان شکفتن جوانه‌ها  و نمایان شدن انتهای برگهای سبز تا ریزش کامل گلبرگها هر ۵ تا ۷ روز یکبار درختان باغ سمپاشی می‌شوند و چند سمپاشی دیگر بعد از آن هر ۱۰ تا ۱۴ روز یکبار با قارچکشهای موثر انجام می‌شوند.

در مناطق کم باران ایران، معمولا ۳ تا ۴ دفعه سمپاشی درختان می۲توان بیماری را کنترل کرد. دفعه اول در اوایل بهار موقعی که جوانه‌های درخت می‌شکفند و انتهای سبز برگها نمایان می‌شود، دفعه دوم ۱۰ تا ۱۴ روز بعد به هنگام پیدا شدن دسته‌های گل و قبل از باز شدن آنها، دفعه سوم در پایان دوره گلدهی یعنی بعد از ریزش کامل گلبرگها و دفعه چهارم ۱۴ روز بعد از دفعه سوم.

سوالات متداول درباره بیماری لکه سیاه سیب

۱) نشانه های بیماری لکه سیاه چگونه بروز میکند؟

بیماری لکه سیاه سیب به برگ، دمبرگ، کاسبرگ، میوه، دم میوه و گاهی شاخه فلس جوانه حمله می‌کند. بارزترین نشانه‌های بیماری روی برگ و میوه مشاهده می‌شوند. همزمان با باز شدن جوانه‌ها و ظهور برگ‌های جوان، رویه زیرین برگها در معرض آلودگی قرار می‌گیرد و اغلب اولین لکه‌های بیماری در آنجا به وجود می‌آیند. لکه های اولیه بیماری حالت مخملی، رنگ سبز زیتونی تا قهوه‌ای و حاشیه نامشخص دارند. به تدریج حاشیه لکه ها واضح  شده، و ممکن است چند لکه به هم بچسبند و به رنگ تیره در آیند.

لکه سیاه سیب علاوه بر اینکه به طور مستقیم به میوه خسارت می‌زند موجب ریزش زودهنگام برگهای آلوده، کاهش مقدار محصول و تقلیل جوانه‌ها در سال بعد می‌شود. این بیماری علاوه بر درخت سیب معمولی به سیب زینتی، زالزالک، انواع تیس، انواع پیراکانتا و ازگیل نیز حمله می‌کند.

۲) چه ارقامی به این بیماری حساس هستند؟

بل فلوئر، بلاشینگ گولد، فوجی، گالا، زرد لبنانی۷ گرانی اسمیت، گراون اشتاین، گریمز، آیدا رد، جوناتان، مونرو، موتسو، پالارد، قرمز لبنانی، روم بیوتی، استایمان واینساپ، واینساپ، یلو نیوتاون، یورک امپریال.

۳) چگونه میتوان این بیماری را کنترل کرد؟

-انتخاب ارقام مقاوم یا متحمل     – اقدام های بهداشتی     – اقدام های زراعی     – سمپاشی درختان با قارچکش ها.

منبع: اشکان، محمد(1390)، بیماری‌های مهم درختان میوه در ایران.