فروشگاه کشاورزی پارس مرکبات | عرضهکننده انواع کود و سم، کارشناسی فنی باغات و مزارع
نویسنده: پارس مرکبات 
آفات گیاهان زینتی و درختان سایه دار
در ادامه مقاله قبل به بررسی انواع آفات گیاهان زینتی و درختان سایه دار از جمله آفات زبان گنجشک، رز، نسترن، سیکلامن، لاله و… و انواع شپشکها میپردازیم.
آفات زبان گنجشک
مگس سفیدزبان گنجشک (Ash whitefly)
دارای طیف میزبانی وسیع بوده و روی گیاهان خانواده بقولات، Punicacae، Rosaceae، Oleaceae مشاهده میشود. یکی از آفات مهم درختان سایه دار، زینتی و میوه در اغلب نقاط دنیا میباشد. در آلودگیهای شدید برگها پژمرده و بی موقع ریزش میکنند و ترشح عسلک سبب اختلال در فتوسنتز میشود.
این حشره از عوامل محدودکننده سیب، گلابی، انار، افرا، نارون، مرکبات، بادام، زردآلو، شلیل، هلو، زالزالک و زبان گنجشک میباشد. سیکل زندگی آن شبیه به سایر مگسهای سفید میباشد.
مبارزه
۱- کفشدوزک Clitostethus arcuatus در مرحله لاروی و حشره کامل از مراحل مختلف این مگس سفید تغذیه میکند.
۲- زنبور Encarsia inaron پارازیتوئید این حشره است.
پسیل زرد زبان و سبز زبان گنجشک (Psyllopsis fraxini ،Psyllopsis fraxinicola)
رنگ عمومی بدن در گونه اول زرد بوده و روی فرق سر، میان قفس سینه و اسکلریتهای شکم لکههای کم و بیش آشکاری به رنگ مایل به سیاه دارد. در گونه دوم رنگ عمومی بدن سبز روشن و یا زرد مایل به سبز بوده و بالهای جلویی فاقد لکه میباشد.
هر دو گونه بالا یک میزبانه بوده و فقط روی زبان گنجشک فعالیت دارند. حشره مزبور برگها و جوانههای زبان گنجشک را مورد حمله قرار میدهد. در اثر تغذیه پورهها حاشیه برگها لوله شده و به صورت گال درمیآید. این گالها زرد، قهوهای، بنفش و سرانجام قهوهای تیره میشوند.
زمستان را به صورت تخم به سر میبرد. در شرایط اروپا دو نسل در سال دارد. درطورت لزوم مبارزه شیمیایی میتوان درختان را زمانیکه در بهار طول برگهایشان حدود یک سانتیمتر است با سموم مناسب سمپاشی نمود.
سایر آفات
شته گل سرخ (Macrosiphum rosae)
میزبانهای اولیه این شته گونههای وحشی و زراعی رز و میزبانهای ثانوی از خانواده های Dipsacaceae، Valerianaceae و گاهی در تابستان روی میزبانهای دیگری از خانواده گل سرخیان از قبیل ، Pyrus، Fragaria دیده میشود.
شناسایی
ماده بی بال بکرزا: بند سوم شاخک دارای ۵ تا ۳۰ ریناریا که در نیمه اول این بند قرار گرفتهاند. کورنیکول کاملا سیاه اما برخی اوقات پایه آن روشنتر، دم دارای ۸ تا ۱۷ مو میباشد.
ماده بالدار بکرزا: بند سوم شاخک دارای ۴۰ تا ۶۰ ریناریا که در یک طرف این بند قرار دارند. کورنیکول به طورکامل سیاه رنگ، اسکلریت انتهایی شکم و جلو کورنیکول تیره و کاملا مشخص است.
حشره مزبور به گیاهان مختلف گل سرخ حمله کرده و با مکیدن شیره گیاهی برگ، جوانه و شاخهها خسارت شدیدی را وارد میکند. این شته در شرایط گرم دارای سیکل زندگی Anholocyclic و در مناطق سرد دارای سیکل زندگی Holocyclic میباشد.
شته سیکلامن و لاله (Myzus circumflexus)
در گلخانهها به سیکلامن، لاله، شیپوری، آنتوریم حمله نموده و با فروبردن خرطوم خود در گلبرگها شیره گیاهی را مکیده که موجب ضعف و پژمردگی در گیاه میشود.
شپشکهای گیاهی (Scale Insects)
حشراتی هستند کوچک بین یک تا هشت میلیمتر، پنجه پا درصورت وجود یک مفصلی و به یک ناخن ختم میگردد. در نرها سر و سینه و شکم از یکدیگر مجزا و در صورتیکه این سه قسمت در شپشکهای ماده به هم چسبیده و سر و سینه یکی شده است.
به طور کلی شپشکهای ماده کم و بیش مدور و حلقه آخر بدن خیلی بزرگ شده و از سایر حلقه مشخص و Pygidium نامیده میشود. این حلقه دارای ضمائم و غدد مخصوصی میباشد که از روی آن گونه شپشکها را مشخص مینمایند. به علاوه حشرات نر دارای یک جفت بال شفاف نسبتا بزرگ با انتهای مدور میباشند که روی آنها یک رگه دو شاخهای دیده میشود (استثنائا حشرات نر بدون بال وجود دارد). شاخکها طویل و نازک میباشد ولی قطعات دهانی در حشرات نر اصولا رشد نکرده و ناقص میباشد به همین دلیل از تغذیه محروم بوده و پس از جفتگیری از بین میروند.
در صورتیکه حشرات ماده دارای خرطوم نسبتا طویل و قابل انحنا بوده و برخی اوقات طول آن از طول بدن بیشتر است که بوسیله آن شیره گیاهی را میمکند. افراد ماده بدون بال بوده و چشمها و شاخکها در آنها تحلیل رفته و گاهی وجود ندارد. شپشکها دارای غدد به خصوص جلدی هستند که توسط آنها مواد مومی لاکی ترشح مینمایند. این ترشحات دارای اشکال و رنگهای مختلفی است که در طبقه بندی آنها مورد استفاده قرار میگیرد.
رشد شپشکهای نباتی در گونههای مختلف فرق میکند و به طور کلی پیچیده است. اولین سن پورگی دارای پا و شاخک بوده و بسیار فعال است و به آن پوره خزنده میگویند. بعد از اولین تغییر جلد شاخک و پاها از بین میرود و حشره در روی اندامهای نباتی ثابت و مواد مومی سپر مانند از خود ترشح میکند. مادهها بعد از دو تغییر جلد در مرحله پورگی ظاهر میشوند.
در شپشکهای سپردار از خانواده Diaspididae این سپر مومی به راحتی از بدن حشره جدا میگردد. حشره تا زمان بلوغ در زیر سپر مانده و سپس در زیر سپر تخم میگذارد و برخی اوقات نوزاد تولید میکند. حشرات نر در زیر سپر رشد کرده و در سن آخر به شفیره تبدیل شده و از شفیره، حشرات بالدار خارج میگردد.
در شپشکهای نرم تن بدن حشره ماده پس از رشد کامل در سطح پشتی سفت شده و به صورت محفظه تخم در میآید و هزاران تخم را در خود جای میدهد. عدهای از شپشکها مانند شپشک نرم تن، شپشک دوکوهانه، شپشک آردآلود مانند شتهها از خود عسلک ترشح میکنند.
شپشکها ممکن است به طریقه دوجنسی و یا به طریقه بکرزایی تولید مثل نمایند، همچنین ممکن است تخمگذار یا زنده زا و تخمگذار زنده زا باشند. بیشتر شپشکها تخمگذار بوده و تخم خود را زیر سپر ماده میگذارند یا ممکن است در کیسههای مخصوصی که از ترشحات مومی تشکیل میشود گذارده شود.
مبارزه
۱- مبارزه بیولوژیک
الف) کفشدوزکها: جنسهای مختلف کفشدوزکها نظیر Exochomus، Chilocorus، Scymnus از شکاریهای مراحل مختلف تخم، پوره و حشره کامل شپشکهای نباتی میباشند.
کفشدوزک استرالیایی از شپشک استرالیایی و کفشدوزک Cryptolaemus montrouzieri از شپشکهای آرد آلود تغذیه میکند.
ب) زنبورهای پارازیتوئید.
۲- مبارزه شیمیایی
سپردار سفید خرزهره یا سپردار عشقه (Aspidiotus hederae)
یکی از آفات گیاهان زینتی و گیاهان گلخانهای و گلدانی است. به برگ و ساقههای جوان گیاهان مختلف مانند خرزهره، عشقه، میموزا، نخل پنجهای، یاس، یاسمن، برگ بو و ماگنولیا حمله میکند و از شیره گیاهی تغذیه مینماید.
در طبیعت زمستان را به صورت پوره سن دو و ماده نابالغ در زیر سپر به سر میبرد ولی در گلخانه و پاسیو تمام سال را بدون وقفه به صورت زندهزایی و دخترزایی فعالیت مینماید. در طبیعت ۳ نسل در سال دارد. کفشدوزک Chilocorus bipustulatus از شکاریهای مراحل مختلف این شپشک میباشد.
شپشک نرم تن قهوهای (Coccus hesperidum)
یکی از آفات مرکبات بوده که علاوه بر مرکبات به گیاهان زینتی و غیره در محیط آزاد و گلخانه حمله میکند. گیاهان میزبان عبارتند از: خرزهره، برگ بو، چای، نخل، انجیر، انگور و… . اغلب به شاخهها و برگهای جوان حمله کرده و در پشت برگ و در طول رگبرگها و روی ساقههای سبز از شیره گیاهی تغذیه نموده و تولید عسلک مینماید که باعث رشد و انتشار قارچ فوماژین یا دوده روی شاخه و برگ میشود.
در شرایط ازاد ۲ تا ۳ نسل در سال دارد ولی در محیط گلخانه تولید مثل آن قطع نمیشود. در شرایط شمال، زمستان را به صورت سن دوم یا حشره کامل نابالغ میگذراند. دو گونه از زنبورهای پارازیتوئید در کم کردن خسارت این آفت اثر قابل توجه دارند.
شپشک آرد آلود جنوب (Nipaecoccus viridis)
یکی از آفات مرکبات میباشد که علاوه بر مرکبات به گیاهان زینتی، خرزهره، توت، انار، مو، انجیر و… حمله مینماید. علاوه بر تغذیه از شیره گیاهی با ترشحات خود محیط مناسبی را برای قارچ فوماژین ایجاد میکند.
در شرایط جنوب که آب و هوای معتدل دارد تولید مثل و تکثیر آن متوقف نشده و در تمام مراحل سال بدون وقفه ادامه دارد. مدت زندگی حشره در شرایط مساعد حدود ۴۵ روز است و میتواند بیش از ۴ نسل در سال تولید کند. کفشدوزک Cryptolaemus montrouzieri از شکاریهای معروف و اختصاصی شپشک آرد آلود میباشد.
شپشک استرالیایی (Icerya purchaci)
این آفت علاوه بر مرکبات روی گل ابریشم، اقاقیا، بید مشک، گردو، برگ بو، افرا، گل طاووسی، گل سرخ، گوجه، انار، انجیر وبسیاری از گیاهان زینتی و غیرزینتی دیده میشود. این شپشک به برگ، میوه و شاخههای جوان و حتی شاخههای مسن حمله میکند و علاوه بر تغذیه از شیره گیاه میزبان، شاخه و برگ آن را با ترشحات عسلک آلوده میکند.
این شپشک در گلخانهها به سرعت نشو و نما مینماید. میتوان به راحتی از روی کیسه تخم سفیدرنگی که در قسمت عقب بدن خود دارد آن را تشخیص داد. زمستان را به صورت ماده کامل و پوره به خصوص پوره سن دوم میگذراند. ممکن است تا ۴ نسل در سال داشته باشد.
کفشدوزک استرالیایی Rodalia cardinalis از شکاریهای اختصاصی این شپشک میباشد.
زنبور برنده برگ نسترن و رز (Megachile analis)
در تمام کشور انتشار دارد. آفت برگهای میزبان خود را به صورت نیم دایره از قسمت حاشیه میبرد. لارو از گرده تغذیه کرده و از بریدههای برگ برای لانه سازی استفاده میکند. حشره کامل برگ را میبرد.
زنبور برگخوار رز (Arge rosae)
لارو زنبور از برگهای رز تغذیه میکند و باعث خسارت زیاد میشود. لارو این زنبور علاوه بر اینکه از برگها تغذیه میکند سبب لوله شدن و به هم پیچیدن برگها نیز میشود. پیچیدگی برگهای آسیب دیده به شکل حرف S لاتین است.
شناسایی
حشره کامل به طول ۷ تا ۱۰ میلیمتر و به رنگ زرد، سر، شاخک و قسمتی از ساق پا و پیران آن سیاه است. بدن لارو به رنگ زرد مایل به سبز و سر آن سیاه رنگ وشفاف است و حدود ۲ سانتیمتر طول دارد.
حشرات ماده پس از خروج از شفیرههای زمستان گذران جفت گیری میکنند و تخمهای زرد رنگ خود را با ایجاد یک شکاف طولی زیر پوست ساقههای جوان رز قرار میدهند. در هر شکاف حدود ۵ تا ۱۳ عدد تخم گذاشته میشود. شکافهای تخمگذاری به طول ۲۰ تا ۲۱ میلیمتر و با رشد جنینی لاروها بتدریج تغییر رنگ میدهند و به رنگ قهوهای تیره یا سیاه درآمده و شکل زیپ پیدا میکند که یکی از علائم تشخیص آلودگی رز به این آفت است.
حشره ماده در طول عمر خود که حدود ۵ روز است به طور متوسط ۷۰ عدد تخم میگذارد. تخمها پس از حدود یک هفته تفریخ شده و لارو در مراحل پایانی خود به طول ۲۰ میلیمتر میرسد. طول دوران لاروی حدود یک ماه و لاروها با تنیدن پیله در عمق کم خاک به شفیره تبدیل میشوند. طول دوره شفیرگی حدود ۱۵ روز و دارای ۴ نسل در سال است.
مبارزه
به محض مشاهده لاروها استفاده از سموم تماسی گوارشی.
سوالات متداول درباره آفات گیاهان زینتی و درختان سایه دار
۱) شپشک استرالیایی به چه گیاهانی حمله میکند؟
این آفت علاوه بر مرکبات روی گل ابریشم، اقاقیا، بید مشک، گردو، برگ بو، افرا، گل طاووسی، گل سرخ، گوجه، انار، انجیر وبسیاری از گیاهان زینتی و غیرزینتی دیده میشود. این شپشک به برگ، میوه و شاخههای جوان و حتی شاخههای مسن حمله میکند و علاوه بر تغذیه از شیره گیاه میزبان، شاخه و برگ آن را با ترشحات عسلک آلوده میکند.
۲) شپشکهای گیاهی را چگونه میتوان کنترل کرد؟
۱- مبارزه بیولوژیک
الف) کفشدوزکها: جنسهای مختلف کفشدوزکها نظیر Exochomus، Chilocorus، Scymnus از شکاریهای مراحل مختلف تخم، پوره و حشره کامل شپشکهای نباتی میباشند.
کفشدوزک استرالیایی از شپشک استرالیایی و کفشدوزک Cryptolaemus montrouzieri از شپشکهای آرد آلود تغذیه میکند.
ب) زنبورهای پارازیتوئید.
۲- مبارزه شیمیایی
